124
aktivləri onun passivlərinin məbləğindən aşağı düşdükdə yaranmış kapital
çatışmazlığı dövlət tərəfindən ödənilir.
Mərkəzi Bank Azərbaycan dövlətinin bankıdır. Mərkəzi Bank Azər-
baycan dövlətinin maliyyə agenti kimi çıxış edə bilər. Mərkəzi Bank Maliyyə
Nazirliyi ilə razılaşdırılmış şərtlərlə dövlətin maliyyə agenti funksiyalarını
həyata keçirə bilər. Maliyyə agenti olaraq Mərkəzi Bank dövlətin borc qiymətli
kağızlarını yerləşdirmək və onlarla digər əməliyyatlar aparmaqla dövlət bor-
cuna xidmət göstərə, habelə qanunla müəyyən edilmiş hallarda və qaydada
başqa maliyyə əməliyyatlarını apara bilər.
Mərkəzi Bank Maliyyə Nazirliyi ilə razılaşdırılmış şərtlərlə dövlət xəzi-
nədarlıq hesablarına xidmət göstərir. Pul siyasətinin həyata keçirilməsi ilə
ə
laqədar tələb olunduqda, Mərkəzi Bank Respublika Maliyyə Nazirliyi ilə
razılaşdırılmış şərtlərlə dövlətdən müddətli depozitlər qəbul edə bilər. Mərkəzi
Bank Azərbaycan Respublikasının dövlət hakimiyyəti orqanlarının, habelə
dövlət və büdcədənkənar dövlət fondlarının bank hesablarına xidmət göstərə
bilər. Mərkəzi Bank MB Haqqında Qanunda müəyyən olunmuş məqsədlərinə
uyğun olaraq dövlətin iqtisadi siyasətinin həyata keçirilməsinə səlahiyyətləri
daxilində yardım edir. Mərkəzi Bank Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra
hakimiyyəti orqanlarına, dövlətin iqtisadi siyasətinin başlıca istiqamətlərinə, o
cümlədən büdcə-vergi, qiymət-tarif tədbirlərinə, habelə dövlətin daxili və xarici
borcunun həcminə və idarə edilməsinə dair təkliflər verə bilər.
Mərkəzi Bank Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsi kəsirinin
birbaşa maliyyələşdirilməsi üçün dövlətə kredit vermir. Dövlət büdcəsində
qısamüddətli vəsait çatışmazlığı yarandıqda Mərkəzi Bank Maliyyə Nazirliyi
ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən gəlir gətirən dövlət borc qiymətli kağızları ilə
təmin edilməsi şərti ilə dövlətə ən çoxu 6 ay müddətinə və cari ildə ödənilmək
şə
rti ilə milli valyutada (manatla) kredit verə bilər. Belə kreditlərin verilmiş və
ödənilməmiş hissəsinin ümumi məbləği son üç il ərzində dövlət büdcəsinin orta
gəlirlərinin 3 faizindən çox ola bilməz. Mərkəzi Bank tərəfindən Azərbaycan
dövlətinin buraxdığı borc qiymətli kağızların alınması dövlətə kreditlərin veril-
məsi hesab olunur.
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının Pul siyasəti və Maliyyə
Sabitliyi Komitəsi pul və məzənnə siyasəti oriyentirlərinin müəyyən edilməsi
və həyata keçirilməsi, habelə maliyyə sabitliyinin qorunması məqsədilə
yaradılan məşvərətçi orqandır.
Mərkəzi Bank öz məqsədlərinə nail olmaq üçün yerli və xarici kredit
təşkilatları ilə aşağıdakı əməliyyatları aparmaq hüququna malikdir:
• çekləri, vekselləri, qiymətli metalları və qiymətli daşları, habelə
bunlardan hazırlanmış məmulatı almaq, satmaq və saxlamaq;
• xarici valyutanı, habelə xarici valyutada təqdim etdikləri ödəniş
sənədlərini və öhdəliklərini almaq və satmaq;
• zəmanətlər vermək;
125
• bank hesabları, o cümlədən depozit hesabları açmaq;
• hesablaşma, kassa, depozit əməliyyatları aparmaq, qiymətli kağız-
ların və başqa sərvətlərin saxlanması və idarə olunması üçün onları qəbul
etmək;
• hər hansı valyutada çekləri və vekselləri ödənişə təqdim etmək;
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə zidd olmayan hallarda
beynəlxalq təcrübədə qəbul edilmiş digər bank əməliyyatlarını həyata ke-
çirmək.
Mərkəzi Bank bank əməliyyatlarının aparılması üçün haqq almaq
hüququna malikdir. Mərkəzi Bank öz əməkdaşlarına, habelə qanunvericilikdə
nəzərdə tutulmuş hallarda fondlara bank xidmətləri göstərə bilər. Hesablaşma
və klirinq (prosessinq) əməliyyatlarının dəstəklənməsi məqsədilə Mərkəzi Bank
həmin əməliyyatları həyata keçirən təşkilatlara bank hesabları aça bilər.
Mərkəzi Bank xarici dövlətlərin hökumətlərinə, mərkəzi banklarına və pul
siyasətini tənzimləyən orqanlarına, habelə Mərkəzi Bankın və ya Azərbaycan
Respublikasının üzv olduqları beynəlxalq təşkilatlara bank xidmətləri göstərə
bilər. Mərkəzi Bank etibarlı emitentlər tərəfindən buraxılmış likvidli borc
qiymətli kağızlarını almaq hüququna malikdir. Mərkəzi Bank qanunvericiliklə
qadağan olunmayan mülki-hüquqi əqdləri bağlaya bilər.
Mərkəzi Bank aşağıdakı fəaliyyətləri həyata keçirə bilməz: bu Qanunda
nəzərdə tutulmuş şəxslərdən başqa, digər hüquqi və fiziki şəxslərlə bank əmə-
liyyatları aparmaq; istehsal, ticarət, sığorta və bu Qanunda nəzərdə tutulmuş
hallar istisna olmaqla, digər kommersiya fəaliyyəti ilə məşğul olmaq; Mərkəzi
Bankın fəaliyyətini, Mərkəzi Bank qarşısında olan öhdəliklərin icrasını, habelə
Mərkəzi Bankın əməkdaşlarının sosial ehtiyaclarını təmin etmək üçün zəruri
olan hallar istisna olmaqla daşınmaz əmlak üzərində tam və ya qismən əşya
hüquqlarını almaq, satmaq və ya başqa tərzdə əldə etmək.
Mərkəzi Bankın təşkilati strukturuna darə Heyəti, mərkəzi aparat, ərazi
idarələri daxildir. Mərkəzi Bankın mərkəzi aparatı daxili audit bölməsindən, ha-
belə darə Heyətinin müəyyən etdiyi digər struktur bölmələrdən ibarətdir. Mər-
kəzi Bankın mərkəzi aparatına daxil olan bütün struktur bölmələri və qurumları
darə Heyəti tərəfindən təsdiq edilmiş əsasnaməyə uyğun olaraq fəaliyyət
göstərir.
Mərkəzi Bank darə Heyəti tərəfindən idarə olunur. darə Heyətinin
tərkibi yeddi nəfərdən ibarətdir. Onun tərkibinə sədr, Mərkəzi Bankda daimi
ə
saslarla işləyən dörd üzv və iki kənar üzv daxildir.
qtisadiyyat və ya hüquq sahəsində ali təhsilə, iqtisadiyyat, hüquq,
maliyyə və ya bank sahəsi üzrə peşəkar təcrübəyə malik olan, mülkiyyət
ə
leyhinə, iqtisadi fəaliyyət sahəsində, qulluq mənafeyi əleyhinə, habelə ağır və
xüsusilə ağır cinayətlərə görə məhkum olunmayan, habelə xarici dövlətlərin
qarşısında heç bir öhdəliyi olmayan Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları
darə Heyətinin üzvləri ola bilərlər.