Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
129 8. ödəniş sistemlərinin fəaliyyətini təşkil edir, əlaqələndirir, tənzimləyir və onların üzərində nəzarəti qanunauyğun olaraq həyata keçirir; 9. bu Qanunla və digər qanunlarla nəzərdə tutulmuş başqa funksiyaları həyata keçirir. Mərkəzi Bank məqsədlərinə nail olmaq - dövlətin pul və valyuta siyasə- tini müəyyən edir və həyata keçirir. Mərkəzi Bank qarşıdakı il üçün dövlətin pul siyasətinin əsas istiqamətlərini oktyabr ayının 1-dən gec olmayaraq, Azər- baycan Respublikası Prezidentinə təqdim edir və dekabr ayının 31-dək kütləvi informasiya vasitələrində ictimaiyyətə açıqlayır. Pul siyasətinin əsas istiqa- mətlərini açıqlayarkən, Mərkəzi Bank cari ildə həyata keçirilən pul siyasətinin yekunlarını, habelə qarşıdakı il üçün müəyyən etdiyi pul siyasətinin məqsəd və vəzifələrini, Mərkəzi Bankdan asılı olan və asılı olmayan amilləri də əks etdirməklə onların həyata keçirilməsi yollarını göstərir. Azərbaycan Mərkəzi Bankı Pul siyasətini aşağıdakı alətlər vasitəsilə həyata keçirir: 1) açıq bazarda əməliyyatların aparılması; 2) faiz dərəcələrinin müəyyənləşdirilməsi; 3) kredit təşkilatları üçün məcburi ehtiyatların müəyyənləşdirilməsi; 4) kredit təşkilatlarının yenidən maliyyələşdirilməsi; 5) depozit əməliyyatlarının aparılması; 6) bank əməliyyatlarının məhdudlaşdırılması; 7) beynəlxalq təcrübədə qəbul edilmiş pul siyasətinin digər alətləri. Mərkəzi Bank məqsədlərinə nail olmaq üzrə dövlətin valyuta siyasətini müəyyən edir və həyata keçirir. Valyuta siyasəti – dünya iqtisadi inteqrasiya prosesləri kontekstində iqtisadiyyatın daxili və xarici dinamik müvazinətini (tarazlığını) təmin etmək, beynəlxalq ödəmələri müəyyən sistem daxilində yerinə yetirmək və tədiyyə balansını tənzimləmək məqsədilə ölkənin cari və strateji məqsədlərinə uyğun olaraq monetar orqanların həyata keçirdiyi təd- birlərin məcmuəsidir. Valyuta siyasəti – ölkə daxili və xarici iqtisadi prob- lemlərinin həllinə yönəlik, valyuta tənzimlənməsi və nəzarəti, valyuta bazarı, qızıl-valyuta ehtiyatlarından səmərəli istifadə, beynəlxalq maliyyə təşkilat- larında iştirak məsələsinə aydınlıq, valyutanın dönərliyi, ölkədaxili və ölkə- xarici valyuta problemlərini sistemli formada təhlili kimi ümdə məsələləri özündə birləşdirir. Valyuta siyasətinin istiqamət və formaları ölkənin valyuta- iqtisadi vəziyyəti və dünya iqtisadiyyatı sferasında gedən dəyişikliklərlə bağlı olaraq tarazlanır. Valyuta siyasətinin sağlam və səmərəli tətbiqi ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyinin əsas təminatıdır. Valyuta siyasətinin istiqamətləri: iqtisadiy- yatda dollarlaşmanın qarşısını almaq; valyuta nəzarəti; valyuta bazarının optimal strukturu və qızıl-valyuta ehtiyatları diversifikasiyası; xarici borcun idarə olunması; valyuta rezervlərinin yığımı; daxili investisiya ehtiyacını qar- ş ılamaq məqsədi ilə xarici investisiyanın cəlbi; kapitalın çıxışına məhdudiyyət; xarici rəqabətə qarşı yerli istehsalçıların müdafiəsi (idxal əvəzləyici istehsalın
130 stimullaşdırma siyasəti); valyuta böhranına qarşı alınacaq tədbirlər; valyuta məzənnə tarazlığının təminatı; tədiyyə balansının tarazlığı; ixracatçılara yönəlik stimullaşdırma siyasəti; çirkli pulların yuyulmasına qarşı mübarizə; deviz siyasəti (valyuta müdaxiləsi) və diskont siayasəti. Valyuta siyasətini həyata keçirilmə sırasında onun valyuta bazarının fəaliyyətinə təsir göstərən iqtisadi parametrlərin qarşılıqlı əlaqəsinin monitori- nqi aparılması vacibdir: valyuta məzənnə; qızıl-valyuta ehtiyatları; tədiyyə ba- lansı saldosu; daxili pul tədavülünün həcmi və dollarlaşma dərəcəsi; valyuta li- berallaşma dərəcəsi. Valyuta siyasəti xarici valyutaya olan tələb və təklif əsasında realizə olunur. Valyuta tələb və təklifə təsir tədbirlərini bir neçə qrup kateqoriyasına bölmək olar: 1. Maliyyə (Mərkəzi Bankın emissiya siyasəti, o cümlədən MB valyuta bazarında iştirakı; büdcənin icrası ilə əlaqədar hökumətin fəaliyyəti, qeyri- rezidentlərə açılan kredit xətti, büdcə hesablarında qalıqların tənzimlənməsi və s.);
2. iqtisadi (ölkənin ixracat potensialının inkişafı və ya idxalı əvəzedici sahələrin inkişafı); 3. inzibati (valyuta nəzarət və tənzimlənməsi konteksində birbaşa (kvota) və dolaylı (gömrük məhdudiyyəti); 4. sosial-psixoloji (dövlətin informasiya-məlumat xarakterli fəaliyyəti, iqtisadi vahidlərin valyuta sferasında gedən hadisələrə yönəlik aydınlıq gətirmə siyasəti). Valyuta siyasətinin həyata keçirlmiş nəticələrinin tam iqtisadi-statistik görüntüsünü ölkənin cari tədiyyə balansında görmək olar. Mərkəzi Bank nağd pul dövriyyəsini təşkil edir, Azərbaycan Respub- likası Konstitusiyasının 19-cu maddəsinin II hissəsinə və pul nişanlarının tədavülə buraxılmasını və tədavüldən çıxarılmasını həyata keçirir. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 19-cu maddəsinin I hissəsinə müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının pul vahidi manatdır. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 19-cu maddəsinin III hissəsinə müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının ərazisində manatdan başqa pul vahidlərinin ödəniş vasitəsi kimi işlədilməsi qadağandır. Mərkəzi Bankın buraxdığı pul nişanları, o cüm- lədən yubiley və xatirə pul nişanları Azərbaycan Respublikasının bütün əra- zisində nominal dəyərləri ilə hər növ ödənişlərin həyata keçirilməsi, hesablara daxil edilməsi və pul köçürmələri zamanı hökmən qəbul edilməlidir. Manatla qızıl və ya digər qiymətli metallar arasında rəsmi nisbət müəyyən edilmir. Tədavülə buraxılmış pul nişanları Mərkəzi Bankın borc öhdəliyidir və onun bütün aktivləri ilə təmin edilir. Azərbaycan Respublikasının ərazisində nağd pul tədavülünün təşkili üçün Mərkəzi Bank aşağıdakıları həyata keçirir: pul nişanlarına olan tələbatı müəyyənləşdirir; pul nişanlarının istehsalını təşkil edir və ya hazırlanmasına Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|