Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Diler f əaliyy əti.
16 nvestisiya şirkəti - Ölkə daxilində, yaxud beynəlxalq səviyyədə in- vestisiya fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üzrə ixtisaslaşan maliyyə-kredit institutu. Bu şirkət özünəməxsus qiymətli kağızları investorların arasında yerləşdirərək fərdi investorların sərbəst pul vəsaitlərini cəlb edir və həmin və- saitlərlə həm birbaşa investisiya şəklində, həm də müxtəlif müəssisələrin səhmlərinin əldə edilməsi yolu ilə kapital qoyuluşunu həyata keçirir. Bunlar açıq və qapalıtipli olurlar.
dirərək cəlb etdiyi sərbəst vəsaitləri dövlət və korporativ qiymətli kağızlara investisiya edən, banklara depozit kimi yatıran, eləcə də digər investisiya istiqamətlərinə yönəldən investisiya institutu. Hüquqi təşkilati formasına görə investisiya fondu səhmdar cəmiyyət kimi fəaliyyət göstərir ki, bunlar da açıqtipli investisiya fondu və qapalıtipli investisiya fondlarına bölünür. Birincisi özünün qiymətli kağızlarını yeni investorlar arasında yerləşdirdiyi halda, ikincisi qiymətli kağız buraxılışını (emissiyasını) bir dəfə və təsbit olunmuş həcmdə həyata keçirir. Səhmin yeni alıcısı, yəni investorlar bu qiymətli kağızları yalnız bazar qiymətləri ilə ilkin sahibindən əldə edə bilər. nvestisiya fondları açıq və qapalı üçlü investisiya fondları olaraq ikiyə ayrılır. Açıq investisiya fondları - səhmdarların istəyi ilə onların səhmlərini satın ala bilən maliyyə qurumlarıdır. Qapalı investisiya fondları fondun təşkilində müəyyən sayda səhmlər ixrac edilir və səhmdarlar özlərinə aid səhm- ləri sadəcə digər yatırımçılara sata bilirlər. Pul bazarında investisiya fondları xəzinə bonusu kimi likvidliyi çox olan yüksək pul bazarı alətlərinə yatırın edirlər. nvestisiya fondları iqtisadi vahid- lərdən fond qəbul etməklə, bu fondlar şirkətin investisiya fəlsəfəsinə uyğun olaraq idarə edir. darə və digər xərclər çıxarılaraq, investisiyadan əldə edilən qazanclar şirkətin səhmdarlarına verilir. Əsas etibarilə investisiya fondları investorların sərbəst pul vəsaitlərini pul və kapital bazarında və xüsusi maliyyə aktivlərinin alqı-satqısında dəyərləndirir.
qiymətli kağızlar bazarında məsləhət (konsultasiya) xidmətləri üzrə ixtisaslaşan investisiya institutu. nvestisiya bazarı, o cümlədən qiymətli kağızlar bazarının tədqiqi ilə bağlı məhsulların satılması investisiya məsləhətçisinin fəaliyyətinin ə sasını təşkil edir. Azərbaycan Respublikasının qiymətli kağızlar bazarının infrastrukturu bazarda bir neçə funksiyanın həyata keçirilməsində rol oynayan peşəkar işti- rakçılardan ibarətdir. Həmin iştirakçılara bazarda əqdlərin bağlanmasında işti- rak edən brokerlər və dilerləri (underrayeter və market meykerlər daxil olmaqla), ticarət platformasını və qarşılıqlı öhdəliklərin və hesablaşmaların apa- rılmasını təmin edən Bakı Fond Birjasını, qiymətli kağızların mərkəzləşdirilmiş saxlancının və reyestrinin aparılmasını təmin edən Milli Depozit Mərkəzini aid
17 etmək olar. Bundan əlavə, səhmdarlarının sayı 20-dən az olan səhmdar cə- miyyətlər reyestrinin aparılmasını müvafiq ixtisas şəhadətnamələri almaqla özlərinin daxili resurları hesabına təmin edə bilər. Ümumilikdə qiymətli kağızlar bazarında dövlət siyasətinin və nəzarətinin həyata keçirilməsi Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən təmin edilir. Azərbaycanda qiymətli kagızlar bazarının inkışafında peşəkar iş- tirakçılarının fəaliyyət növləri AR Mülki Məcəlləsində (§15) öz əksini tapmışdır: broker fəaliyyəti; diler fəaliyyəti; aktivlərin idarə edilməsi üzrə fəaliyyət; klirinq fəaliyyəti; depozitar fəaliyyəti; qiymətli kağız sahiblərinin reyestrinin aparılması üzrə fəaliyyət; fond birjası. Broker fəaliyyəti. Broker fəaliyyəti müştərinin hesabına tapşırıq və ya komisyon müqaviləsi əsasında müvəkkil və ya komisyonçu kimi fəaliyyət göstərən, həmin müştərinin mənafeyi üçün qiymətli kağızlarla alqı-satqı ə qdlərinin bağlanması üzrə qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyətdir. (Mülki Məcəllə 992-1.7.) Tapşırıq və ya komisyon müqaviləsi əsasında müvəkkil və ya ko- misyonçu kimi fəaliyyət göstərən hüquqi və ya fiziki şəxsin onun müştərisinin marağına uyğun və onun hesabına qiymətli kağızlarla mülki hüquqi əqdlər bağlanılması broker fəaliyyəti hesab edilir. Qiymətli kağızlar bazarının broker fəaliyyəti ilə məşğul olan peşəkar iştirakçısı broker adlanır. Broker kimi həm fiziki şəxslər, həm də hüquqi şəxslər çıxış edə bilərlər. Fond bazarında peşəkar broker fəaliyyəti müəyyən lisenziya əsasında həyata keçirilir. Broker bu lisenziyanı yerli maliyyə orqanlarından alır. Qanun broker fəaliyyəti ilə başqa fəaliyyət növlərini bir araya gətirməyə icazə verir. Qiymətli kağızlar bazarında broker və ya broker təşkilatı kimi fəaliyyət göstərmək üçün aşağıdakı tələblərə cavab vermək lazımdır: • müəyyən edilən minimal kapitala sahib olmalıdır ki, investor qar- ş ısında maddi məsuliyyət hiss etsin; • qiymətli kağızlarla əməliyyatları tam və dəqiq ifadə edən, işlənib hazırlanmış haqq-hesab sisteminə malik olmalıdır. Broker və müştəri öz əlaqələrini müqavilələr əsasında qururlar. Broker müştərinin adından və hesabından çıxış edir. Broker müştərinin tapşırığı əsa- sında hərəkət edir. Brokerin əsas gəliri sazişlərin məbləğindən asılı olaraq tutulan komisyonlardır. Çox zaman brokerlər öz fəaliyyətinə qiymətli kağızlar bazarında müştərilərlə konsultasiya etməyi də daxil edirlər. Hal-hazırda Azərbaycan qiymətli kağızlar bazarında broker lisenziyasına malik 15 şirkət fəaliyyət göstərir. Diler fəaliyyəti. Diler fəaliyyəti öz adından və öz hesabına əvvəlcədən kütləvi elan olunmuş alış və (və ya) satış qiymətləri ilə qiymətli kağızlar üzrə alqı -satqı əqdlərinin bağlanması üzrə qiymətli kağızlar bazarında peşəkar
Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|