167
KÜTLƏ
V ÖDƏ
N Ş
LƏ
R ÜZRƏ
MƏ
RKƏ
ZLƏŞ
D R LM Ş
N-
FORMAS YA S STEM (KÖM S). Kütləvi Ödənişlər üzrə Mərkəzləş-
dirilmiş nformasiya Sisteminin mahiyyəti respublikada fəaliyyət göstərən
kommunal və digər kütləvi xidmət təşkilatları üzrə mərkəzləşdirilmiş elektron
abonent bazasını yaratmaq, bu abonentlərə sistemə qoşulmuş maliyyə qurum-
larının istənilən ödəniş məntəqəsində borclarını öyrənmək və ən müasir ödəniş
mexanizmləri vasitəsilə ödənişlərini aparmaq imkanı yaratmaqdan ibarət
olmuşdur. Ən müasir texnologiya və proqram təminatına əsaslanan bu sistemin
istifadəyə verilməsi nəticəsində abonentlərə sistemə qoşulmuş maliyyə
qurumlarının istənilən ödəniş xidməti nöqtəsində kommunal xidməti borcları
haqqında tam informasiya almaq və istənilən ödəniş mexanizmləri (nağd yolla,
ödəniş kartları, bank köçürmələri, “Internet Banking”) vasitəsilə ilə ödəniş
aparmaq imkanı yaradılmışdır. Sistemə qoşulmuş kütləvi xidmət müəssisələ-
rinin xeyrinə qəbul edilən ödənişlər haqqında məlumatlar 30 saniyə ərzində hə-
min təşkilatlara çatdırılır. Eyni zamanda iştirakçı təşkilatların daxili informasiya
sistemi ilə yaradılmış yüksəksəviyyəli məlumat mübadiləsi interfeysi vasitəsilə
bu təşkilatların elektron abonent bazasında baş verən dəyişikliklər real rejimdə
mərkəzi informasiya bazasına ötürürülür.
Respublikada kommunal xidməti sektorunda fəaliyyət göstərən “Bakı-
elektrikşəbəkə” ASC, ARDNŞ-nin “Azəriqaz” B, “Azərsu” ASC və “Azər-
enerji” ASC kimi əsas təşkilatlar sistemə inteqrasiya olunmuş, toplam olaraq 4
milyona yaxın abonent haqqında məlumat sistemə yüklənmişdir. Artıq
“Bakıelektrikşəbəkə” ASC, ARDNŞ-nin “Azəriqaz” B və “Azərenerji” ASC
üzrə bütün xidmət zonaları əhatə edilmişdir, “Azərsu” ASC ilə bu istiqamətdə
işlər davam etdirilir. Sistemə qoşulmuş 35 bank və Azərpoçt MMC-nin 700-ə
yaxın ödəniş məntəqəsində bu təşkilatların abonentlərinə borclar haqqında
məlumatlar çatdırılır və xidmət haqları qəbul edilir. Hal-hazırda sistemdə gün-
dəlik emal olunan sənəd sayı 35- 50 min arasında dəyişir. Həmçinin respub-
likada fəaliyyət göstərən “MilliKart” MMC və “AzəriCard” MMC kimi kart
prosessinq mərkəzləri sistemə inteqrasiya olunmuş və bu mərkəzlərdə xidmət
olunan bankların müştəriləri bankomat şəbəkəsindən və KÖM S-in
www.apus.az internet servis xidmətindən istifadə etməklə borcları haqqında
məlumatları ala bilər, ödəniş kartları vasitəsilə ödənişlərini apara bilirlər.
2011-ci ilin 8 avqust tarixindən etibarən KÖM S vasitəsilə yol hə-
rəkəti qaydalarının pozulması ilə əlaqədar törədilmiş inzibati xətalara görə
cərimələr haqqında məlumat almaq və ödəniş aparmaq mümkündür.
Dövlət büdcəsinə ödəniləcək vəsaitlərin vahid platforma üzərindən
qəbul edilməsinin təmin edilməsi məqsədilə KÖM S-in texniki və funksional
imkanlarının genişləndirilərək “Hökumət Ödəniş Portal”ı yaradılmışdır. Ver-
gilər və Maliyyə nazirliklərinin aktiv iştirakı ilə bu qurumlar tərəfindən top-
lanılması təmin edilən vergi və tədiyyə növlərinin 90 iqtisadi təsnifat kodu üzrə
ödənişlərinin “Hökumət Ödəniş Portalı” vasitəsilə toplanması təmin edilmişdir.
168
Yaradılmış imkan nəticəsində 11 aprel 2012-ci il tarixindən etibarən vergi
ödəyiciləriləri KÖM S-in ödəniş məntəqələrində və eyni zamanda internet
səhifəsində (www.apus.az), həmçinin Vergilər Nazirliyinin nternet Vergi
darəsi portalında ödəniş kartları vasitəsilə vergi və tədiyyə növləri üzrə
ödənişlərini apara bilərlər. Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun daxili informasiya
sisteminin “Hökumət Ödəniş Portalı”na inteqrasiya olunması üzrə işlər uğurla
yekunlaşdırılmışdır. nteqrasiya nəticəsində sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul
olan fiziki şəxslər, torpaq pay mülkiyyətçiləri və digər sığortaedənlərin ödəniş-
lərinin “Hökumət Ödəniş Portalı”nın infrastruktur imkanlarından istifadə
edilməklə qəbul edilməsi imkanı yaradılmışdır. Digər dövlət qurumlarının
daxili informasiya sistemlərinin “Hökumət Ödəniş Portalı”na inteqrasiyası isti-
qamətində işlər görülür.
4.2. Kart prosessinq təş
kilatlar və
kartlar vasitə
silə
odə
niş
lə
rin hə
yata kecirilmə
si
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun оlaraq prosessinq
təşkilatı kimi dövlət qeydiyyatından keçmiş və ödəniş kartları vasitəsilə
aparılmış əməliyyatlar haqqında məlumatların toplanması, emalı və ötürülməsi,
həmçinin kart emissiyasına və ekvayrinqinə texniki xidmət göstərilməsi üzrə
fəaliyyəti həyata keçirən hüquqi şəxsdir.
Prosessinq təşkilatlarına prosessinq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi
üçün icazələrin verilməsi, bu fəaliyyətə nəzarət qaydaları, həmçinin prosessinq
sisteminin etibarlılığına və təhlükəsizliyinə aid minimum tələblər Azərbaycan
Respublikası Mərkəzi Bankının “Prosessinq təşkilatlarına icazələrin verilməsi
və prosessinq fəaliyyətinə nəzarət” Qaydaları əsasında müəyyən edilir.
Prosessinq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün icazə müddətsiz olaraq verilir.
Hal-hazırda ölkədə 3 prosessinq təşkilatı fəaliyyət göstərir.
AzeriCard. “Azərbaycan Beynəlxalq Bankı” ASC-yə məxsus olan
“AzeriCard”ın 1996-cı ildə ölkədə ilk prosessinq təşkilatı kimi əsası qoyul-
muşdur. 1997-ci ildə Qafqaz regionu və Orta Asiyada debet/kredit kartlarının
xidmət olunması üçün “AzeriCard” prosessinq təşkilatının qurulması başlan-
mışdır. Birinci mərhələdə təşkilat üçün təşkil olunmuş yer MasterCardın
Təhlükəsizlik Departamentində tam sertifikasiyadan keçmiş, MasterCard və
VISA-ın bütün standartlarına tam şəkildə uyğunlaşdırılmışdır. “AzeriCard”
ş
irkəti fəaliyyətə başladığı andan, ilk 24 saatlıq Müştərilərə Dəstək Xidməti
yaradılmışdır.
“AzeriCard”-a MSP (Member Service Provider) və Eurocard-Master-
card, Cirrus/Maestro, VISA Electron və VISA kartlarının embossinq/şifrələmə
mərkəzi statusları verilmişdir. Ödəniş kartlarının qəbulu və emissiyası üzrə
“Azərbaycan Beynəlxalq Bankı” ASC, “AzeriCard” tərəfindən MasterCard və
VISA beynəlxalq kart təşkilatlarında tam sertifikasiyadan keçmişdir.