175
Respublikasının qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş sənədləri hüquqi şəxsin
və ya fərdi sahibkarın mühasibatlığına təqdim etməlidir. Kart hesabında olan
pul vəsaitləri korporativ kartın istifadəçisi tərəfindən təyinatına uyğun istifadə
edilmədikdə, istifadəçi təyinatına uyğun istifadə edilməyən pul vəsaitini hüquqi
şə
xsin və ya fərdi sahibkarın kassasına nağd formada və ya onun kart hesabına
nağdsız köçürmə yolu ilə mədaxil etməlidir. Korporativ kart məvacib, dividend,
pensiya, təqaüd və digər sosial ödənişlərin ödənilməsi məqsədilə istifadə oluna
bilməz.
Emitent beynəlxalq və ya lokal kart təşkilatının tələblərinə əsasən əvvəl-
cədən ödənilmiş kartlar emissiya edə bilər.
Ə
vvəlcədən ödənilmiş kartların sahibləri emitentin müştəriləri olmaya da
bilərlər. Əvvəlcədən ödənilmiş kartların sahibləri yalnız fiziki şəxslər ola bilər.
Emitent əvvəlcədən ödənilmiş kartlar vasitəsilə bankomat və postermi-
nallardan nağd pul vəsaitinin çıxarılmasını, o cümlədən bu kartların istifadəsi
ilə həyata keçirilən müxtəlif ödənişləri məhdudlaşdıra bilər. Emitent və ya
ə
vvəlcədən ödənilmiş kartların satışı və ya paylanması üçün məsul olan üçüncü
tərəf bu haqda kart sahibini məlumatlandırmalıdır.
Emitent tərəfindən əvvəlcədən ödənilmiş kartların istifadəsi ilə həyata
keçirilən əməliyyatlar üzrə pul vəsaitlərinin uçotu emissiya edilmiş bütün
öncədən ödənilmiş kartlar üçün açılmış konsolidə olunmuş hesab üzrə aparılır.
Ə
vvəlcədən ödənilmiş kartlara vəsait nağd və ya nağdsız formada mə-
daxil edilə bilər.
Beynə
lxalq kart təş
kilatları. “VISA Int.” beynəlxalq kart təşkilatı.
1958-ci ildə San-Fransisko şəhərində yerləşən “Bank of America” tərəfindən
BankAmericard adlı kart emissiya olunmağa başlanılmışdır. 1965-ci ildən baş-
layaraq “Bank of America” bu kartın emissiya edilməsi hüququnu digər
banklara da verməyə başladı.
1970-ci ildə isə BankAmericard kartlarını emissiya edən banklar
birləşərək “National BankAmericard Int.” (NBI) adlı kompaniya yaratdılar.
Amerika Birləşmiş Ştatlarından kənarda fəaliyyət göstərən və BankAmericard
kartlarını emissiya edən banklar tərəfindən isə 1974-cü ildə “International
Bankcard Company” (IBANCO) təsis edilmişdi.
1977-ci ildən isə NBI kompaniyası VISA USA, IBANCO kompaniyası
VISA International, BankAmericard isə VISA kart adlandırılmağa başlandı.
“VISA Int.” beynəlxalq kart təşkilatı tərəfindən fiziki və hüquqi şəxslərə
özündə müxtəlif funksiyaları və üstünlükləri əks etdirən aşağıdakı kart
məhsulları təqdim olunur.
Fiziki şəxslər üçün - “VISA Int.” beynəlxalq kart təşkilatı banklara fiziki
şə
xslər üçün üç əsas kart məhsulunu təqdim edir: kredit, debet və öncədən
ödənilmiş kartlar.
V SA Electron. Dünya üzrə üzərində VISA loqotipi olan istənilən yerdə
istifadə etmək olar. “VISA Electron” kartı müəyyən seqmentlərə, məsələn,
176
tələbə və gənclərə, məhdud gəlirli müştərilərə və ilk dəfə kart əldə edən
istehlakçılara doğru istiqamətlənir. “VISA Electron” kartları üzrə avtorizasi-
yanın aparılmasının tələb olunması bu kartı bankın yeni müştərilərinə təqdim
edilməsi və ödəniş kartından yeni istifadə edən müştərilər baxımından daha
ə
lverişli edir.
VISA Classic. “VISA Classic” kartı ilə bütün dünyada VISA loqotipi
ə
ks olunan istənilən bankomatda, real və virtual dükanlarda, həmçinin poçt və
telefon vasitəsilə məhsul və xidmətləri təklif edən dükanlarda ödəniş aparmaq
mümkündür. Bu, bank kartlarından istifadə etmək bacarığına malik orta gəlirli
istehlakçılar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Emboss edilmiş “VISA Classic”
kartının üzərində yazılar qabardılmış formada göstərilir.
VISA Gold. VISA Gold” kartı bankın etibarlı müştərilərinə təqdim
olunur. “VISA Gold” kartının sahibi “VISA Xüsusi Təkliflər” (VISA Special
Offers) beynəlxalq proqramı üzrə endirimlər və əlverişli təkliflər əldə edə bilər.
Kartın rəngi əsasən qızılıdır (adı da buradandır).
VISA Platinum. “VISA Gold” kartının sonrakı inkişaf mərhələsinin
məhsulu olan “Visa Platinum” kartı üçün onun sahibinin yüksək statusunu əks
etdirən funksiya və xidmətlərin toplusu səciyyəvidir.
VISA Infinite. Karta əsaslanan ödəniş sisteminin iyerarxik strukturunda
ə
n yüksək mövqedə duran “VISA Infinite” kartı sahibinə eksklüziv xidmətlər
toplusu təklif edir. Bu xidmətlər arasında iş və şəxsi tələblərin ödənilməsi üçün
şə
xsi menecerin sutkada 24 saat ərzində dəstəyi, səyahət zamanı 1 mln ABŞ
dolları həcmində sığorta, unikal diskont proqramı, bütün dünya üzrə seçmə
endirimlər və xüsusi təkliflər öz yerini tapmışdır. “Vısa Infinite” kartı üzrə orta
xərc limiti 20 min ABŞ dolları təşkil edir. Emitentdən asılı olaraq bu limit
müəyyən edilməyə bilər.
VISA Virtual. stehlakçıların elektron ticarətə inamının artırılması
məqsədilə, həmçinin insanlara öz xərclərini real və virtual dükanlarda
bölüşdürməsi imkanının yaradılması, yalnız internet şəbəkəsində istifadə
olunması üçün “VISA Virtual” kartlarını təqdim edir. “VISA Virtual” kartları
öz nömrəsinə və məhdud istifadə tarixinə malikdir. Bu kart Visa kartının əsas
parametrləri olan maqnit lent, ödəniş sisteminin ticari markası və imza üçün
zolaq olmadığından yalnız internetdə istifadə edilə bilər.
VISA Prepaid. Öncədən ödənilmiş kartlar bankda mütəmadi olaraq pul
vəsaiti əlavə olunan hesabın olmasını nəzərdə tutmur və əsasən kiçik və
gündəlik ödənişlər üçün nəzərdə tutulmuşdur. Öncədən ödənilmiş kartlar
maqnit lentli, həmçinin çip quraşdırılmış kartlar formasında ola bilər. Öncədən
ödənilmiş kartların əsas üstünlüyü üzərində kart sahibinin adı qeyd olunma-
dığından bank şöbəsinə və ya onun agentinə müraciət edərək onu dərhal
ə
ldəetmənin mümkün olmasıdır.
Hüquqi şə
xslə
r üçün. “VISA Int.” beynəlxalq kart təşkilatı müəssisə-
lərin maliyyə baxımından idarə olunmasının effektivliyinin yüksəldilməsi üçün