57
məqsədi dünya iqtisadiyyatının inkişafına kömək etməkdir. Onların fəaliyyətləri bir-
birlərini tamamlayır.
Dünya Bankı qrupu ilə Dünya Bankı fərqlidir. Dünya Bankı qrupuna sıx bağlı
hökumətlərarası maliyyə-kredit təşkilatları aiddir: Dünya Yenidənqurma və nkişaf
Bankı (DY B), Dünya nkişaf Assosiasiyası (D A), nvestisiyaların Təminatı üzrə
Beynəlxalq Agentlik ( TBA) və nvestisiya Mübahisələrinin Tənzimlənməsi üzrə
Beynəlxalq Mərkəz ( MTBM). DY B və onun törəməsi olan D A Dünya Bankını təşkil
edir.
Dünya Bankı dünyada ən iri investisiya institutudur və dünyada 40 bölməsi var.
nkişaf etməkdə olan ölkələrin iqtisadiyyatlarının maliyyələşdirilməsi ilə məşğul olur və
digər banklardan fərqli olaraq, vəsaitlərin səmərəli cəlbi barədə dövlətlərə məsləhət
verir, onlara iqtisadiyyatlarının yenidən strukturlaşdırılması və inkişafı barədə texniki və
məsləhət yardımı edir və həmçinin kreditləşdirilən iqtisadiyyata xarici özəl
investisiyanın cəlbinə kömək edir. Dünya Bankının regionlar üzrə artım dinamikasını
dioqram 8 də nəzərdən keçirək.
Dünya Bankının proqnozlari
Dioqram.8.
2,7
5,2
1,8
2,5
1
1,3
5,2
3,2
8,5
2,3
2,7
1,7
1,8
Dünya bankının proqnozları
2010
2011
Mənbə: Worldbank.org
Azərbaycan Respublikası 1992-ci ilin sentyabrında Dünya Bankının, 1995-ci
ilin martında isə Beynəlxalq nkişaf Assosiasiyasının üzvü olmuşdur. Azərbaycan
həmçinin 1992 və 1995-ci illərdə müvafiq olaraq Çoxtərəfli nvestisiyaların Təminatı
58
Agentliyinin (MIGA) və BMK-nın üzvü olmuşdur. Dünya Bankının Azərbaycanda
bu günə kimi həyata keçirmiş olduğu fəaliyyətlərin əsas diqqət mərkəzində strateji
məsləhətlərin verilməsi, həm investisiyaların, həm də Hökumətin büdcəsinin
maliyyələşdirilməsi və yardımların əlaqələndirilməsi olmuşdur. Dünya Bankı xüsusi
olaraq Hökumətin öz neft ehtiyatlarını idarə etməsi və həyata keçirdiyi islahatları
sürətləndirmək məqsədilə fəaliyyət kursunda müvafiq dəyişikliklər etməsi üçün
müvafiq institusional bazanın möhkəmləndirilməsi istiqamətində hökumət orqanları
ilə birgə işləyir.Dünya Bankı Azərbaycanda nisbətən fəaldır və bu günə kimi həyata
keçirilən 25 əməliyyat üçün 622 milyon ABŞ dolları ayırmışdır. Bu layihələrdən on
yeddisi hazırda da davam edir.
Dünya Bankı (DB) ilə maliyyə xidmətləri istehlakçılarının hüquqlarının
müdafiəsi və əhalinin maliyyə savadlılığının artırılması, əməliyyat riskləri üzrə
nəzarət çərçivəsinin formalaşdırılması, Ödənişli Məsləhət Xidməti proqramının
realizasiyası istiqamətində əməkdaşlıq uğurla davam etdirilmişdir. Bununla yanaşı,
“Maliyyə Sektorunun Modernizasiyası” layihəsi çərçivəsində Azərpoçt
komponentinin idarə edilməsi üzrə Layihə darəetmə Qrupu yaradılmış və Azəpoçt
MMCnin auditi, işçilərinin təlimi və onun yeni imicinin formalaşdırılması
istiqamətində tədbirlər həyata keçirilmişdir.Bunu cədvəl 7-də ətraflı nəzərdən keçirək
Dünya Bankı Qrupunun borclarının əsas növləri
Cədvəl.7.
Borc növü
Borc verilməsinin məqsədləri
1
2
nvestisiya Borcu
qtisadiyyatın müxtəlif sektorlarının və ya istehsalın
müxtəlif sahələrinin müasirləşdirilməsi və texniki yenidən
qurulması və ya onların infrastrukturlarının yeniləşdiril-
məsi üçün investisiya layihələrinin maliyyələşdirilməsi
O cümlədən:
Xüsusi nvestisiya Borcları
Yeni istehsal güclərinin yaradılması və iqtisadi, sosial və
institusional infrastrukturların formalaşdırılması
qtisadiyyatın sektorlarının inkişafı üçün borclar
Maliyyə vəsitəçilərinə borclar
Texniki yardım borcları
Adaptasiya proqramları borcları
Uzunmüddətli inkişaf proqramlarının mərhələli yerinə
yetirilməsinin maliyyələşdirilməsi üçün
59
Təcrübə-innovativ borclar
ri olmayan təcrübi proqramların maliyyələşdirilməsi;
lakin bu təcrübələr ölkə üçün vacibdir (borcların məbləği
beş milyon ABŞ dollarını keçmir)
Korrektə edilə bilən qarşılıqlı borc proqramları
Uzunmüddətli inkişaf proqramlarının, xüsusilə də sosial
sahədəki
proqramların
həyata
keçirilməsinin
dəstəklənməsinə yönəldilən iri olmayan borcların
məcmusu
Struktur yenidənqurmasında məqsədli borclar
rimiqyaslı islahatların maliyyələşdirilməsi, makroiqtisadi
xarakterli çətinliklərin aradan qaldırılması, islahatların
sosial nəticələrinin yumşaldılması. Bir qayda olaraq,
Dünya Bankının tranşlarla verilən borclarından ən
irimiqyaslısıdır.
O cümlədən
Strukrur yenidənqurması borcları
qtisadi siyasətin və institusional islahatların həyata
keçirilməsinin dəstəklənməsi.
Sektorun struktur yenidənqurması borcları
qtisadiyyatın ən əhəmiyyətli sektorlarıdakı islahatların
maliyyələşdirilməsi.
Reabilitasiya borcları
qtisadiyyatın özəl sektorunun inkişafına yönəlmiş dövlət
siyasətinin maliyyələşdirilməsi.
Borcun azaldılması və borcun ödənilməsi üzrə borclar
Ə
n yüksək xarici borcu olan dövlətlərə yardım
Avans borclar
ri boclar üzrə hazırlıq mərhələsində borclulara maliyyə
və texniki yardım göstərilməsi. Maliyyələşdirmənin
obyektlərinin seçilməsi, işlərin həcminin müəyyənləş-
dirilməsi, texniki sənədləşdirmənin hazırlanması və
mütəxəssislərin hazırlanması üçün istifadə olunur.
Mə
nbə
: Worldbank.org
Dünya Bankı tərəfindən Azərbaycanda həyata keçirilən layihələr
CƏ
DCƏ
L.8
1.
Milli su təchizatı və kanalizasiya xidmətləri
layihəsi
Benefisiarlar: “Azərsu” ASC, Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura
Komitəsi
Müddəti: 2008-2014-ci illər.
2.
Magistral yol - II , III layihəsi
Benefisiar: Nəqliyyat Nazirliyi
Müddəti: 2006-2014-cü illər; 2011-2015-ci illər.
3.
Korporativ və büdcə sektoru üçün
hesabatlılıq layihəsi
Benefisiar: Maliyyə Nazirliyi
Müddəti: 2008-2013-cü illər.
4.
Bərk məişət tullantılarının vahid idarəçiliyi
layihəsi
Benefisiar: qtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi
Müddəti: 2009-2016-cı illər.