Microsoft Word zeynalov natiq dissertasiya doc

66 

                                                                                                                      

CƏDCƏL.9 

Ölkələr 

GCI    2010 

2011 

2008 

2009 

Ə

sas tələblər 

Effektivliyi 

yüksəldən amillər 

nnovasiya amilləri 

Mövqe 

Bal 

Bal 

Mövqe 

Bal 

Mövqe 

Bal 

Mövqe 

Bal 

ABŞ      

1 

5,74 

1 

22 

5,50 

1 

5,81 

1 

5,80 

sveçrə      

2 

5,61 

2 

2 

6,14 

8 

5,35 

2 

5,68 

Danimarka 

3 

5,58 

3 

4 

6,14 

3 

5,49 

7 

5,37 

sveç   

 4 

5,53 

4 

6 

6,00 

9 

5,35 

6 

5,53 

Sinqapur 

5 

5,53 

7 

3 

6,14 

2 

5,52 

11 

5,16 

Finlandiya 

6 

5,50 

6 

1 

6,18 

13 

5,21 

5 

5,53 

Almaniya 

7 

5,46 

5 

7 

5,96 

11 

5,22 

4 

5,54 

Niderland 

8 

5,41 

10 

10 

5,81 

7 

5,38 

9 

5,20 

Yaponiya 

9 

5,38 

8 

26 

5,36 

12 

5,22 

3 

5,65 

Kanada 

10 

5,37 

13 

8 

5,84 

5 

5,44 

16 

4,96 

Qazaxıstan 

6 

4,11 

61 

74 

4,29 

64 

4,05 

77 

3,50 

Azərbaycan 

57 

4,10 

66 

62 

4,45 

79 

3,82 

57 

3,72 

Ukrayna 

72 

4,09 

73 

86 

4,15 

58 

4,12 

66 

3,66 

Gürcüstan 

90 

3,68 

90 

91 

4,07 

87 

3,72 

109 

3,07 

Moldova 

95 

3,75 

97 

95 

3,99 

98 

3,48 

128 

2,83 

Ermənistan 

97 

3,73 

93 

93 

4,04 

103 

3,41 

113 

3,03 

Tacikistan 

116 

3,46 

117 

112 

3,65 

124 

3,19 

103 

3,16 

Qırğızıstan 

122 

3,40 

119 

124 

3,49 

110 

3,33 

123 

2,90 

Mənbə:Azərbaycanın statistik göstəriciləri, 2011. Bakı: Səda, 2011 

Cədvəl  9-dan  göründüyü  kimi  Azərbaycan  Dünya  qtisadi  Forumunun 

hazırladığı  “Qlobal  rəqabətlilik  2010-2011  hesabatında”  57-ci  yeri  tutmuşdu.  Bu 

nəticəyə görə ölkəmiz MDB məkanında liderliyini qorudu, postsovet məkanında isə 

yalnız  Estoniya  (33) və  Litvadan  (47)  geri  qaldı.  Azərbaycanın  əvvəlki  hesabatdakı 

51-ci  yerdən  57-ci  yerə  qədər  geriləməsi  obyektiv  səbəblərdən  baş  verdi.  Belə  ki, 

2009-2010-cu  ildəki  hesabat  133,  2010-2011-ci  ildəki  hesabat  isə  daha  çox  -  139 

ölkəni əhatə edib. 

Beynəlxalq  təşkilatlar  belə  hesab  edirdilər  ki,  bazarlarda  etimadın  bərpası  və 

hökumətlərin  antiböhran  siyasətlərinin  davam  etməsi  ancaq  qeyd  olunan  optimist 

proqnozları doğrulda bilər. Lakin, bunun əksinin baş verməsi ehtimalı da mövcuddur.      

Aparıcı  ölkələrdə  biznesin  və  ev  təsərrüfatlarının  kreditə  çıxış  imkanları  hələ  də 

məhduddur,  maliyyə  institutları  əlavə  itkilər  təhlükəsindən  sığortalanmayıb.  Son 

---

67 

vaxtlar  ayrı-ayrı  ölkələrdə  dövlət  büdcəsinin  dayanıqsızlığı  ilə  bağlı  yaranmış 

problemlər maliyyə bazarlarının işinə mənfi təsir göstərə bilər. Eyni zamanda, əmtəə 

qiymətlərinin  sürətlə  bahalaşması  da  qabaqcıl  ölkələrdə  artımı  məhdudlaşdırmaq        

potensialınamalikdir.                                                                                                                 

---

68 

 

NƏT CƏ VƏ TƏKL FLƏR 

   stehsal  münasibətləri  dinamizminin  yüksək  səviyyəsi,  əmtəə-pul-bazar 

münasibətlərinin formalaşmasına xüsusi diqqət, müasir pul-kredit siyasətinin və bank 

işinin idarə olunması üzrə dəqiq taktika və strategiyanın işlənib hazırlanmasını zəruri 

edir.  Müasir  təhlil  göstərir  ki,  pul-kredit  siyasətində  təşkilati  iqtisadi  problemlərin 

həlli  kredit  qoyuluşlarının  səviyyəsindən,  bank  kapitalının  təmərküzləşməsindən, 

kreditlər  və  depozitlər  üzrə  orta  faiz  dərəcəsindən,  resursların  cəlb  edilməsi 

qabiliyyətindən və bir çox digər parametrlərdən birbaşa asılıdır. 

   Yeni  iqtisadi  münasibətlər  şəraitində  bankların  davranış  ssenarisinin  işlənib 

hazırlanmasında  proqnozlaşdırma,  riyazi  statistik  metodlardan,  həmçinin,  ekspert 

rəylərinə əsaslanan modellərdən istifadə olunmalıdır. 

  Stabil  iqtisadi  şəraitdə  Mərkəzi  Banklar  öz  inkişafının  strategiyasını  bir  qayda 

olaraq 5-10 il əvvəlcədən müəyyənləşdirir və konyukturdan asılı olaraq hər il, yaxud 

hər rüb strategiyada dəyişiklik edərək, onu həyata keçirirlər. Məsələn, Fransa Bankı 

maliyyə  müəssisələri,  kreditlər  və  yığımlar  üzrə  monitorinq  tədqiqatlarını  hər  ay 

aparırdı. Lakin 1993-cü ildən başlayaraq isə monitorinq tədqiqatlarını hər rüb yerinə 

yetirir.  Sorğuların  məqsədi  bir  tərəfdən  kredit  müəssisələrinin  kreditləşmə  və  yığım 

sferasının,  digər tərəfdən  isə  onların kontragentlərinin  maliyyə  davranışlarının təhlil 

edilməsidir. Kredit təşkilatları, nəinki onların öz xüsusi iqtisadi davranışları nöqteyi-

nəzərindən,  həmçinin,  müəssisələrin  və  fiziki  şəxslərin  iqtisadi  davranışlarına  onlar 

tərəfindən verilən qiymətləndirmə baxımından da sorğuya cəlb edilirlər. 

Ə

vvəldə  qeyd  etdiyimiz  kimi,  ötən  illər  ərzində  bir  tərəfdən  bankların 

iriləşməsi  və  birləşməsi  prosesi  getmiş,  digər  tərəfdən  isə  bir  sıra  zəif  kapitallaşan 

banklar bağlanılmışdır. Son illər ərzində dövlət banklarının restrukturizasiyası davam 

etdirilmışdir.  Beynəlxalq  Bankın  özəlləşməyə  tam  hazırlanması  və  Birləşmiş 

Universal  Səhmdar  Bankın  (Kapital  Bankın)  da özəlləşdirməsi  həyata  keçirilmişdir. 

Özəl bankların konsolidasiya olunması, kapitallaşması və onların sağlamlaşdırılması 

istiqamətində  müəyyən  tədbirlər  görülmüşdür.  Bank  sferasında  sağlam  rəqabət 

proseslərini  gücləndirmək  məqsədilə  xarici  kapitalın  yerli  bank  sistemində  iştirak 

---