Microsoft Word zulu disser docx
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
16
Strateji idarəetmənin obyekti kimi təşkilat struktur yarımbölmələrin (strateji təsərrüfat yarımbölmələrinin) ümumi toplusunu təcəssüm etdirən açıq kompleks sosial-iqtisadi sistem kimi nəzərdən keçirilir. Strateji təsərrüfat yarımbölməsi – təşkilatın fəaliyyətindəki istiqamət və ya qarışıq istiqamətlər sırasıdır, bazar yönümlü sərbəst təsərrüfat yarımbölməsidir, o, özünün bazar seqmentində mükəmməl rəqib kimi çıxış edə bilər, onun öz tədarükçülər, istehlakçılar və rəqiblər dairəsi vardır. Ona STY strateji inkişafına və cari fəaliyyətinə görə tam məsuliyyət daşıyan direktor rəhbərlik edir. Təşkilatın funksional zonası – bu, müəyyən funksiyaların yerinə yetirilməsi üzrə ixtisaslaşan və həm STY, həm də ümumilikdə təşkilatın səmərəli fəaliyyətini təmin edən funksional struktur yarımbölmələr tərəfindən təşkilati şəkildə təqdim edilən fəaliyyət sferasıdır. Strateji idarəetmə təşkilatın əsas məqsədlərilə bağlı və nəzarət edilməyən xarici amillərin təsiri altında olan gələcəyə yönümlü problemlər üzrə aparıcı təşkilati qərarların geniş dairəsinə toxunur. Strateji planlaşdırmanın və idarəetmənin predmetləri aşağıdakılardır: 1. Təşkilatın əsas məqsədlərilə bilavasitə bağlı problemlər. Əsas məqsədlər gələcəyə yönəlmişdir və bir qayda olaraq, məqsədlərin, ehtiyatların və nəticələrin qarşılıqlı əlaqəsini təmin etməklə təşkilatın fəaliyyətindəki səmərəliliyin artırılmasına yönəlmişdir. Ona görə də yeni istehsalların yaranması və ya köhnələrin ləğv edilməsi haqqında qərarlar ümumi xarakter daşıyır. Maddi və ya əmək ehtiyatlarına qənaətə dair qərarlar özəl xarakter daşıyır və stratejilərə aid edilmir. 2. Əgər təşkilatın hansısa bir elementi məqsədlərə nail olmaq üçün zəruridirsə, lakin hazırda yoxdursa və ya lazımi həcmdə deyilsə, onunla bağlı problemlər və qərarlar. Strateji idarəetmə praktikasında qərar strateji problemlərə aid edilir. əgər yeni məhsulun işlənib hazırlanması və istehsalı planlaşdırılırsa, təşkilat üçün yeni texnoloji avadanlığın əldə edilməsi, yeni heyətin (yeni mütəxəssislərin) dəvət edilməsi və s.
17
3. Nəzarət edilməyən xarici amillərlə bağlı problemlər. Strateji idarəetmə problemləri adətən çoxsaylı xarici amillərin təsiri nəticəsində meydana gəlir. Ona görə də inkişaf strategiyasının və istiqamətinin seçimində səhv etməmək üçün hansı iqtisadi, siyasi, elmi-texniki, sosial və digər amillərin təşkilatın gələcəyinə təsir göstərdiyini müəyyənləşdirmək lazımdır. Xarici mühitin daimi monitorinqi təşkili təşkilatın səmərəliliyində və rəqabət qabiliyyətində mühüm şərtdir. Strateji idarəetmənin inkişafındakı ikinci istiqamət «zamanın real miqyasında strateji idarəetmədir». Onu bir qayda olaraq, gözlənilmədən yaranmış strateji məsələlərin həlli ilə əlaqələndirirlər. O, elə sahələrdə inkişaf edir ki, orada xarici mühitdəki dəyişikliklər elə bir sürətlə baş verir və əvvəlcədən bilinməzdir ki, təcili adekvat reaksiya və təşkilat tələb edir (Strategiyanın nəzərdən keçirilməsinə sadəcə zaman qalmır). Mahiyyətcə təşkilat eyni zamanda strategiyanın dəqiqləşdirilməsi və yaranmış strateji məsələlərin həlli ilə məşğul olmağa məcburdur. Strateji idarəetmənin bu sistemi dirçəliş mərhələsindədir. Müəyyən olunmuşdur ki, “təşkilatların strateji idarə edilməsi növbəti müddəalara əsaslanır: - təşkilatlar bir sıra xüsusiyyətlərlə xarakterizə olunan mürəkkəb sosial-iqtisadi sistemlərdir; - təşkilatlar müəyyən məqsədə (məqsədlərə) nail olmaq üçün yaradılır; - müəyyən ehtiyatların olması və onların maddi nemətlərə (xidmətlərə) çevrilməsi; - əmtəələrin və xidmətlərin istehsalına və istifadəsinə olan məsrəflərin fəaliyyətin nəticələri ilə müqayisəsi; - təşkilatın daxili mühatinin mürəkkəbliyi (elementlərin böyük sayı, onlar arasında qarşılıqlı əlaqələrin mövcudluğu, qarşılıqlı əlaqələrin ehtimallılıq xarakteri və b.);
18
- idarəetmə məsələlərinin çox meyarlılığı; - sistemdə gedən proseslərin böyük dinamikliyi; - təşkilatların darə edilməsində bir çox məsələlərin rəsmiləşdirilməsinin qeyri- mümkünlüyü; - təşkilatın idarə edilməsi zəruriliyi, bunun üçün müəyyən funksional və təşkilati struktura, təsdiqlənmiş davranış normaları, onlara riayətə nəzarət formaları sisteminə malik xüsusi idarəetmə orqanı yaradılır və s.” (8, səh.58-59). Təşkilatlar xarici mühitin çoxsaylı amillərinin təsir göstərdiyi açıq sistemlərdir. Ona görə də təşkilatın və onun strategiyasının səmərəliliyi xeyli dərəcədə onun adaptiv imkanları ilə müəyyənləşdirilir. Adaptiv mexanizmin fəaliyyəti çərçivəsində təşkilatın növbəti komponentləri xüsusilə vacibdir: elan edilən tələblər (ödənilməsi üçün təşkilatların yaradıldığı əmtəə və ya xidmətlərə olan tələblər); məqsədlər və strategiyalar; ehtiyatlar; proses (ehtiyatların məhsullara çevrilməsi üsulları); nəticələr; mühitlər (daxili və xarici). Bazarda fəaliyyət göstərən təşkilatın idarəetmə sxemini təqdim edəcəyik ( bax şə kil 1.2). Müvəqqəti məhdudiyyətlər nəzərə alınmaqla məqsədlər və mövcud ehtiyatlar əsasında idarəetmə sistemi təşkilatın səmərəliliyi modelini təcəəssüm etdirir. Belə modellər cari və perspektiv fəaliyyətə xidmət məqsədilə işlənib hazırlana, mümkün qiymətlərlə (satış həcmi, işçilərin sayı, əməyin təşkili səviyyəsi, onun istehsal qabiliyyəti, istehsal məsrəfləri və s.) müəyyənləşdirilən çoxsaylı durumlara malik ola bilər. Bu, sistemin daxili qurumunu, onun ehtiyatlarını əks etdirir. Modellərin çoxsaylı durumlarından idarəetmə sistemi müəyyən meyarlar ə sasında münasiblərini seçir. Belə meyarlar təşkilatın bazardakı vəziyyətindən, rəhbərliyin məqsədlərindən və üstünlüklərindən asılı olaraq, seçilir. Idarəetmə sisteminin məsələsi real prosesin icrası gedişatında optimal nəticənin əldə ediləcəyi idarəetmə təsirləri işləyib hazırlamaqdan ibarətdir. Bu durumun saxlanılması çox mürəkkəb iş hesab edilir, çünki təşkilatın bazar fəaliyyətinin gedişatında prosesin Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|