MikrobiologiYA, sanitariya və GİGİyena fəNNİ azərbaycan böLMƏSİ



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/82
tarix17.01.2018
ölçüsü5,01 Kb.
#21531
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   82

Bakterial  fotosintez  anaerob  şəraitdə  gedir  və  burada  oksigen  xaric  olmur. 
Bunlar  bitkilərin  hidrogen  donoru  kimi  istifadə  etdikləri  sudan  deyil,hidrogenin 
müəyyən  donatorundan,  məs:  hidrogen  sulfid,  tiosulfat,  molekulyar  hidrogen  və 
bəzi üzvi maddələrdən istifadə edirlər. Məs: 
2CO

+ H
2
S+ 2H
2
= 2(CH
2
O) +H
2
SO

Bu mikroorqanizmlər karbon mənbəyinə görə də 2 qrupa: 
1.  Fototlitotroflara-karbon mənbəyi kimi CO
2-
dən istifadə edənlərə və  
2.  Fotoorqanotroflara-karbon  mənbəyi  kimi  üzvi  maddələrdən  istifadə 
edənlərəbölünürlər. 
Xemotrof mikroorqanizmlər  fototroflara  nisbətən daha  geniş  yayılmışdır. Bu 
prosesdə  mikroorqanizmlər  CO
2
-ni  mənimsəyərkən  günəş  enerjisindən  deyil,  üzvi 
maddələrin  oksidləşmə-reduksiya  prosesində  əmələ  gələn  enerjidən  və  qeyri-üzvi 
maddələrdən  istifadə  edir.  Ona  görə  də  belə  orqanizmlərə  xemotroflar  deyilir. 
Xemotroflar 2 qrupa ayrılırlar : 
1.  Xemolitotroflar - enerjini qeyri üzvi maddələrdən, məs: NH
3
, NO
2
, CO, 
Fe
+2
, H
2
, H
2
S və kükürdün digər tam oksidləşmiş birləşmələrindən alırlar. 
2.  Xemoorqanotroflar 

enerjiniüzvi 
maddələrdən 
alırlar. 
Bura 
bakteriyaların əksəriyyəti daxildir. 
3.  Xemotrof  xemosintez  prosesi  rus  alimi  Vinoqradski  tərəfindən  1887-ci 
ildə  rəngsiz  kükürd  mənimsəyən  və  nitritləşdirici  bakteriyalarda 
öyrənilmişdir.  
Mühit  şəraitində  asılı  olaraq  bəzən  öz  autotrof  qidalanmasını  heterotrofla  əvəz 
edən mikroblar da vardır ki, bunlara fakultativ xemoautotroflar adı verilir. 
Həm  autotrof  qidalanmada  CO
2
-dən,    həm  də  heterotrof  qidalanmada  üzvi 
maddələrdən istifadə edən mikroorqanizmlərə miksotroflar deyilir. 
 
11. Mikroorqanizmlərin tənəffüsü 
Mikrobların  tənəffüsü  dedikdə,  bakteriya  hüceyrələrində  mürəkkəb  üzvi 
maddələrin sadə maddələrə parçalanmasını, yəni dissimilyasiyanı başa düşürük. Bu 
vaxt enerji əmələ gəlir ki, onu mikroblar özlərinin müxtəlif fəaliyyəti üçün istifadə 
edirlər. 
Tənəffüs  prosesində  hidrogen  atomları  (və  ya  elektronlar)  üzvi  maddədən 
molekulyar  oksigenə  köçürülür,    yəni  tənəffüsdə  oksigen  hidrogen  akseptoru 
rolunu oynayır.  
Bütün  bakteriyalar  tənəffüs  tipinə  görə  obliqat  aeroblar,  mikroaerofillər, 
fakulatativ anaeroblar və obliqat anaeroblara bölünürlər. 
Obliqat aeroblar  - atmosferdə 20%-ə qədər oksigen olduqda normal yaşaya 
bilir. 
Mikroaerofillər  öz  inkişafı  üçün  nisbətən  az  oksigen  tələb  edir.  Molekulyar 
oksigen  çox  olduqda  bunlar  tələf  olmasa  da  inkişafdan  qalır.  Məs:  aktinomisetlər 
və s. 
Fakultativ  anaeroblar  -    həm  molekulyar  oksigenli  və  həm  də  oksigensiz 
şəraitdə çoxala bilir.  
Obliqat  anaeroblar  -  molekulyar  oksigensiz  şəraitdə  normal  inkişaf  edirlər. 
Bunlar oksigeni istifadə etdikləri qidalı mühitlərin parçalanmsı nəticəsində alırlar.  


 
Beləliklə,  mikroblarda  maddələr  mübadiləsi  zamanı  daima  hüceyrənin 
qidalanmasını  və  tənəffüsünü  təmin  edən  müxtəlif  maddələrin  parçalanması  və 
sintezi  prosesi  gedir.  Belə  müxtəlif  biokimyəvi  proseslərin  həyata  keçməsini 
mikrob bədənində çoxlu miqdarda olan fermentlər həyata keçirirlər. 
Mikroorqanizmlərin  bədənində  bitki  və  heyvan  orqanizmlərində  olan  kimyəvi 
maddələr vardır. 
Bakterial  hüceyrə orta  hesabla 80-85% sudan, 15-20%  isə quru  maddələrdən 
ibarətdir.  Su  hüceyrədə  gedən  kimyəvi  proseslərdə  iştirak  edir.  Su  hüceyrədə  iki 
formada  olur:  sərbəst  və  birləşmiş  halda.  Sərbəst  su  hüceyrə  hissəcikləri  arasında 
əlaqə yaradır, birləşmiş su isə hüceyrə kolloidləri ilə əlaqədardır. 
Quru maddələr əsasən üzvi birləşmələrdən ibarətdir. 
Üzvimaddələrdən 
əsasyeri 
zülallartutur.Bəzibakteriyalarda 
zülallarqurumaddənin 
50-80%-ni, 
maya 
göbələklərində 
40-60%-ni, 
kif 
göbələklərində isə 15-40%-ni təşkiledir. 
Hüceyrənin  quru  maddəsinin  12-28%-nikarbohidratlar  təşkil  edirlər. 
Hüceyrələrin 
tərkibindəyağlar 
və 
yağa 
bənzər 
maddələr 
dəvardır.Bunlarqurumaddələrin 1,7-3,7%-nitəşkiledirlər. 
Mikrobların quru  maddələrinin  müəyyənhissəsini (15%-ni)  mineral  maddələr 
təşkiledir.  Yuxarıda  qeyd  olunan  maddələrdən  başqa,  hüceyrə  tərkibində  70-ə 
qədər makro- və mikro-elementlər vardır. 
Mikrobların 
qidalanması, 
tənəffüsü 
və 
b. 
fiziolojiproseslər 
fermentativyollabaşverir.Fermentlər  kimyəvi  reaksiyalarda  iştirak  etmirlər, 
katalizator rolunu oynayırlar. 
Fermentlərinbir çox xüsusiyyətləri vardır: 
1) Onlar spesifikdirlər. Bu o deməkdir ki, bir ferment yalnız bir maddəyə təsir 
göstərir.  
2)  Fermentlər  yüksək  fəallıq  qabiliyyətinə  malikdirlər.  Məsələn,  1  ton 
nişastanı şəkərə çevirmək üçün 1 qr amilaza fermenti lazımdır.  
3)  Fermentlər  müxtəlif  amillərin  təsirinə  həssasdırlar,  tezliklə  öz  fəaliyyətini 
itirirlər.  Onlar  üçün  optimal  temperatura  40-50°C  arasında  yerləşir,  temperaturun 
daha  da  yüksəlməsi  isə  fermentlərin  aktivliyinin  zəifləməsi  və  ya  tamamilə 
itirilməsi ilə nəticələnir. 
Fermentlər  –  zülal  təbiətli  birləşmələrdir.  Onların  bir  hissəsi  sadə  zülallar  – 
proteinlər  qrupuna  aid  edilir.  Belə  fermentlərin  hidroliz  məhsulları  yalnız  amin 
turşularından  ibarət  olurlar.  Oksidləşmə-reduksiya  reaksiyalarını  kataliz  edən 
fermentlərin  hamısı  mürəkkəb  zülallar  –  proteidlər  qrupuna  daxildir.  Bunların 
molekulunda  zülali  hissədən  başqa,  qeyri-zülali  hissə,  yəni  prostetik  qrup  olur. 
Belə  fermentlərin  nə  zülali  hissəsi,  nə  də  prostetik  qrupları  bir-birindən  ayrılmış 
vəziyyətdə  fermentativ  aktivliyə  malik  olmur.  Onlar  yalnız  bir-birilə  birləşdikdən 
sonra fermentlər üçün səciyyəvi olan xüsusiyyətlər əldə edirlər. Mürəkkəb zülallar 
qrupuna  daxil  olan  fermentlərin  zülal  hissəsi  –  apoferment,  qeyri-zülali 
komponentləri isə koferment (tərkibinə üzvi  maddə daxil olduqda) və ya aktivator 
(ancaq  metal  ionundan  ibarət  olduqda)  adlanır.  Məsələn,  polifenoloksidaza 


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   82




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə