MiLLİ HÖkuməTİn siyasi, İQTİsadi VƏ MƏDƏNİ reformalarinin yeriNƏ yetiRİLMƏSİNDƏ demokratiK
Yüklə 213,39 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.achiq.info
5 «Azərbaycan» jurnalı bu münasibətlə yazır: «Bu müddətdə ticarət işləri yoluna qoyulmuş, tətil edilən sənaye müəssisələrinin çoxu işə salınmış, yeni karxanalar: iplik paltar toxuyan «Zəfər» karxanası və sairə açılmış, məmləkətdə bolluq yaranmışdır» 14 . Milli hökumətin köməyi ilə bu sənaye müəssisələrinin işi canlandırılmışdı. Milli hökumət yeni tikintilər üçün 5 milyon tümən pul ayırmış və tikinti işlərinin başlanması minlərlə fəhləni işlə təmin edirdi 15 . Milli hökumət köhnə yolları təmir etmək, asfalt yollar, yeni yollar salmaq və yeni körpülər qurmaq sahəsində də bir sıra müvəffəqiyyətli işlər gördü. Sayinqala, Miyandab, Əhər, Miyana, Xalxal, Astara. Ərdəbil, Zəncan və Təbriz yollarını, Mahabad, Miyandab, Astara, Ərdəbil, Nir, Sarab və Bostanabad körpülərini yeniləşdirmək və təmir etməklə minlərlə işsizləri işlə təmin etdi. Milli hökumət tərəfindən şose və dəmir yollarının təmiri, təzə yolların çəkilməsi, yeni teleqraf xətlərinin və poçt idarələrinin düzəldilməsi üçün poçt teleqraf nazirliyinə 8 milyon 795 min tümən təxsisat ayırmışdı. Həmin büdcədə yeni binaların tikilməsinə və dövlət binalarının təmir edilməsinə .2 milyon tümən pul nəzərdə tutulmuşdu. Təbrizdə nəşr edilən «Demokrat» məcmuəsi yazır ki, indi hər kəs Azərbaycana baxarsa, firqəmizin rəhbərliyi ilə yaranmış və vücuda gəlmiş böyük tarixi işləri görə bilər: təzə tikintilər, şose yollarının çəkilməsi, böyük şəhərlərdə xiyabanlara asfalt döşənməsi — bütün bunlar canlı misallardır 16 . Milli hökumət dövründə xalqın rifahı üçün görülən ictimai iqtisadi tədbirləri Azərbaycan xalqının həyatında irəliyə doğru böyük addım hesab edən «Yeni şərq» qəzeti yazır: «Bir il bundan qabaq xarabazara çevrilmiş şəhərlərimiz və gündən günə zibillik içində qərq olan xiyabanlarımız indi asfalt olub və olmaqdadır. Bu təsirli və ciddi addımları xalq gözləri ilə görür və ondan istifadə edir» 17 . «İzvestiya» qəzeti Azərbaycanda həyata keçirilən ictimai iqtisadi tədbirləri belə qiymətləndirmişdir: «Demokratik hərəkat İran Azərbaycanında xüsusi yüksəlişə nail olmuşdur. İran Azərbaycanının əhalisi isə uzun müddət ərzində nəinki siyasi, eyni zamanda milli zülmə, ağır cəza və təqiblərə məruz qalmışdır. Buna görə də Azərbaycanda islahat uğrundakı hərəkat İran dövləti çərçivəsində milli muxtariyyət uğrundakı mübarizəyə çevrilmiş və artıq yerli Azərbaycan əhalisinin əsas mənafeyinə uyğun bir sıra milli demokratik islahatların həyata keçirilməsi ilə nəticələnmişdir» 18 .
şəhərində 40 mindən artıq fəhlə və sənətkarı öz bayrağı altında birləşdirmişdi. Azərbaycan Demokrat Firqəsi fəhlələrin hüquq və mənafeyini qorumaq yolunda böyük işlər görmüşdür. Azərbaycanda qələbə çalmış milli azadlıq hərəkatı nəticəsində fəhlələrin yaşayış vəziyyəti keçmişlə müqayisəedilməz dərəcədə yaxşılaşdı. Demək lazımdır ki, Azərbaycan Demokrat Firqəsi həmişə fəhlə sinfinin mənafeyini qorumaq yolunda heç bir fədakarlıqdan çəkinməmişdir. Azərbaycan milli məclisinin 1946 cı il iyul tarixli 52 maddədən ibarət iş qanununun elan edilməsi Azərbaycan fəhlələrinin həyatında yeni bir dönüş əmələ gətirdi. Bu qanun
www.achiq.info
6 Azərbaycan fəhlələrinə 8 saatlıq iş hüququ, tətil, sığorta, istirahət və s. hüquqlar verdi ki, bunun da hələ o vaxta qədər İranda belə misli görünməmişdi. həmin qanun fəhlələrlə zavod və fabrik sahibləri arasında meydana çıxan ixtilafları aradan qaldırmaqda böyük rol oynadı və fəhlələrin iqtisadi hüquqlarını təmin etdi. Azərbaycan fəhlələri milli hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra iki azadlığa nail oldular: «birincisi— ümumazərbaycan xalqı kimi milli azadlıq, ikincisi — ümum fəhlələrin mənafeyini təmin etmək vasitələri ilə sinfi azadlıqdır ki, hər ikisi də fəhlə sinfinin mübarizə tarixində qızıl xətlərlə yazılacaqdır 19 . «Qələbə» qəzeti Azərbaycan fəhlələrinin siyasi və iqtisadi hüquqlar əldə etməsindən danışaraq yazır: «Milli hərəkatımızın kargərlərimizə verdiyi hüquq azadlığı onları Şərqin ən xoşbəxt və səadətli kargərləri diyə tanıya bilmişdir» 20 . Milli hökumət Azərbaycanın iqtisadiyyatını yüksəltmək, xalqın güzəranını yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə Təbriz, Urmiyə, Ərdəbil, Zəncan, Xoy, Marağa, Əhər, Miyana, Maku, Salmas, Azərşəhr, Miyandab, Astara, Xalxal, Meşkinşəhr, Sulduz, Mərənd, Sarab və Ələmdarda dövlət mağazaları açaraq dövlətin inhisarında olan qənd, çay, parça, tütün, papiros və s. malların sabit və ucuz qiymətlə ticarətini təşkil etdi. Bundan başqa, milli hökumət bir milyon tümən məbləğində xəzinə sənədləri çap etdi. Bu da fəhlələrə və işçilərə bir tümən pula bir qran, yəni 10% ucuz mal almaq üçün imkan verirdi. Milli hökumətin bütün bu və s. tədbirləri İran mürtəcelərinin və onların ağaları olan amerikan ingilis imperialistlərinin milli azadlıq hərəkatını iqtisadi blokada və təzyiq yolu ilə boğmaq qəsdlərini puça çıxartdı. Milli hökumət Azərbaycan xalqının sağlamlığını təmin etmək işləri üçün Azərbaycanın səhiyyə nazirliyinə 5 milyon 30 min tümən büdcə ayırmışdı. Azərbaycan xalqının bu nailiyyətlərini İranın istibdad üsulundan cana doymuş xalqları böyük rəğbətlə qarşıladılar. Tehranda nəşr olunan «Şahbaz» qəzeti Azərbaycan xalqının bu nailiyyətləri haqqında yazır: «İran Azərbaycanında tam bir asayiş vardır. Əhali milli hökumətin tədbirlərindən, o cümlədən işsizliyin ləğv edilməsi, ərzaq şeyləri qiymətinin aşağı düşməsi, İran Azərbaycanı şəhər və kəndlərinin abadlaşmasından razıdırlar» 21
torpaqları isə ümumi torpağın ancaq 10 faizini təşkil edir. Burada kənd təsərrüfatının geri qalması, torpaq üzərində hakimiyyət, torpaqdan istifadə şərtlərinin və vergilərin ağırlığı kəndlilərin acınacaqlı vəziyyətini gündən günə ağırlaşdırır. Azərbaycanda iri mülkədar sahiblərindən Zülfüqarı, Səməd xan, Abdulla xan, İsgəndərilər, Məməqanilər və sairələri göstərmək olar ki, bunlar illər boyu qəsb etdikləri torpaqları kəndlilərə icarəyə verərək məhsulun beşdə dörd hissəsini zorla kəndlilərin əlindən alırdılar. «Urumiyyə» qəzeti Azərbaycanın münbit torpağa və bol məhsula malik olmasından danışaraq yazır: bizim Azərbaycanımız həm münbit torpağa malik, abhava cəhətdən qayət dərəcədə əlverişli və qəni olmaqla bərabər, əkinçiliyə İranın başqa yerlərindən daha uyğundur!. 22
Azərbaycan kəndlilərinin yetişdirdiyi bol taxıl, meyvə və bəslədikləri mal qaranın məhsulu nəinki xalqın ehtiyacını təmin edir, hətta Azərbaycan, Tehran və onun vilayətləri üçün də bir Yüklə 213,39 Kb. Dostları ilə paylaş:
|