MiLLİ HÖkuməTİn siyasi, İQTİsadi VƏ MƏDƏNİ reformalarinin yeriNƏ yetiRİLMƏSİNDƏ demokratiK
Yüklə 213,39 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.achiq.info
7 azuqə mənbəyidir. Bütün bunlara baxmayaraq milli azadlıq hərəkatının qələbəsinə qədər Azərbaycanda feodal münasibətlərinin hökm sürməsi, mülkədarların və jandarmların sonsuz zülm və istismarı, kəndlilər üzərində qoyulan müxtəlif vergilərin çoxluğu onların var yoxdan çıxmasına, bir tikə çörək qazanmaq üçün öz doğma diyarını tərk edərək dəstə dəstə İranın vilayət və şəhərlərinə gedirdilər. Demokratik hərəkatın qələbəsinə qədər Azərbaycanda kəndlilərin vəziyyəti belə idi. Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının zəngin inqilabi mübarizə təcrübəsindən, böyük Leninin dühasından həmişə ilham almış Azərbaycan Demokrat Firqəsi torpaq məsələsinin həllində də marksizm leninizm nəzəriyyəsini və müddəalarını zaman və məkan şəraitinə uyğun olaraq yaradıcılıqla tətbiq etdi. Məhz buna görə də Azərbaycan Demokrat Firqəsi, özünün və milli hökumətin proqramında qeyd etdiyi kimi, dövlət torpaqlarını və Azərbaycan xalqının milli azadlıq hərəkatına qarşı çıxıb Azərbaycandan xaricdə təbliğat aparan mülkədarların torpaqlarını əvəzsiz olaraq yoxsul kəndlilər arasında bölüşdürmək problemini qanunvericilik yolu ilə, əməli surətdə həyata keçirdi. Bu isə birinci növbədə torpaqsız kəndliyə torpaq verilməsi, xalqın rifah halının yaxşılaşdırılması, kəndlilərin arasında işsizliyin aradan qaldırılması üçün firqənin və milli hökumətin gördüyü ən qiymətli və dəyərli tədbirlərindən biri kimi sayılır. Azərbaycan milli məclisinin rəsmi orqanı olan «Azad millət» qəzeti 1946 cı il 20 fevral tarixli nömrəsinin baş məqaləsində yazır ki, milli məclisimiz, milli hökumətimiz demokratik üsulla təşkil tapdıqdan bəri var qüvvəsi ilə xalqımızın və vətənimizin tərəqqisi uğrunda çalışmış, kəndlilərin güzəranını yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə bu məsələni öz proqramının 12 ci maddəsində qeyd etdi Torpaq qanununa əsasən bölünəcək kəndlərin sayı təqribən 1 500 ə çatır və beləliklə bu kəndlərdə təqribən 200 min ailə ya bir milyona qədər kəndli torpaq sahibi olmuş, öz həyatına, əməyinə və zəhməti nəticəsində əldə etdiyi məhsula malikdir. Ölkənin əsas sahəsi olan kənd təsərrüfatının inkişafı və demokratik tədbirlər nəticəsində yenidən qurulması, şübhəsiz ki, ümumi vəziyyətə də böyük təsir göstərəcəkdir. Ölkənin istehsal amillərindəki dəyişiklik, onun mədəni və mütərəqqi bir ölkəyə çevrilməsi üçün lazım olan zəruri şərtlərindəndir. Azərbaycan milli məclisinin qəbul etdiyi tədbirlərdən biri də «Müsadirə haqqında»kı qanundur. Bu qanuna görə Azərbaycanı tərk edib Tehrana və sair şəhərlərə gedərək, Azərbaycanın azadlığı və milli hökumətin əleyhinə təbliğat aparanların Azərbaycanda olan bütün mənqul və qeyri mənqul əmlakı müsadirə edilir. Milli hökumət mülkədarlarla kəndlilər arasında münasibəti müəyyən qaydaya salmaq, kəndlilərin istismar olunmasını məhdudlaşdırmaq, məhsul bölgüsündə kəndlilərin payını çoxaltmaq və s. sahəsində də tədbirlər həyata keçirdi. «Kənd təsərrüfatı bəhrəsinin maliklə əkinçi arasında bölünməsi qanunu» ölkəmizin kənd təsərrüfatının inkişaf etməsinə imkan yaratmışdır. Keçən dövrlərdə malik ilə əkinçi arasında bəhrə və başqa vergilər üstə əmələ gələn ixtilaflar bəzi vaxt böyük kəşməkeş və qan tökmələrə səbəb olurdu. Bu qanun bu kimi yaramaz hərəkətlərə son qoyur. Milli hökumət Azərbaycanın kənd təsərrüfatını inkişaf etdirmək, kəndlilərin vəziyyətini yaxşılaşdırmaq, kəndlilərə kənd təsərrüfatı və əkin materialı almaq, onlara yüngül şərtlərlə borc vermək üçün kənd təsərrüfatı nazirliyinə 5 milyon 5 min tümən təxsisat ayırdı.
www.achiq.info
8 Milli hökumətin aqrar islahatı Azərbaycan xalqı tərəfindən böyük sevinc və qızğın hərarətlə qarşılandı. Torpaq bölgüsü Azərbaycanda böyük el şənliyinə və el bayramına çevrildi. Azərbaycan milli məclisinin və Azərbaycan milli hökumətinin yer bölgüsü haqqındakı qanun və tədbirlərinin həyata keçirilməsi xəbəri İran kəndlilərinin torpaq uğrundakı mübarizəsinə yeni ilham və qüdrət verdi. Həm də onlarda belə bir fikrin, belə bir tədbirin yəqinliyinə olan inamı qat qat artırdı. Azərbaycanda aqrar islahatı imperializmə və onların ictimai dayaqları olan İran irticasına, komprador burjuaziyasına ən ağır və sarsıdıcı zərbə vurdu Milli hökumətin aqrar islahatı Azərbaycan fəhlə və kəndlilərinin ittifaqını bir daha möhkəmlətdi. Onları öz doğma firqəsi və demokratik hökuməti ətrafında daha sıx birləşdirdi. Yer bölgüsünün əhəmiyyəti mətbuatda belə qiymətləndirilmişdir: bu iş nə tək Azərbaycanda, bəlkə İranın bütün vilayətlərində iqtisad və təkamül cəhətdən böyük təbəddülat vücuda gətirəcəkdir. Yer bölgüsü və maliklə rəiyyətin hüdudunu təyin edən qanunlar milli hərəkatımızın iqtisadi təməli və maddi əsası oldu! 23 . 1946 cı il oktyabr ayının 2 də Təbriz şəhərinin firqə fəalları iclasındakı nitqində Azərbaycan Demokrat Firqəsinin sədri və milli hökumətin başnaziri Seyid Cəfər Pişəvəri demişdir: Kəndli bizim hərəkatımızın möhkəm dayağıdır. Mən ümid edirəm ki, bir vaxt gələcək İran xalqı da Azərbaycan xalqı ilə birlikdə torpaqları qəsb edən və İrani tərəqqidən saxlayan böyük feodalların kökünü kəsib aradan aparacaqdır 24 . Azərbaycan xalqının azad mühitdə yeni həyat səhnəsində iri addımlarla inkişafa doğru irəliləməsi, ölkənin səadət və tərəqqisi uğrunda milli hökumətin həyata keçirtdiyi iqtisadi tədbirlər demokratik mətbuat səhifələrinin ziynəti oldu. Bu mütərəqqi tədbirlər nəinki Azərbaycanın demokratik mətbuatında, eləcə də İran və dünyanın bir sıra demokratik qəzetlərində öz əksini tapdı. Tehranda nəşr edilən «Zəfər» qəzeti Azərbaycan milli hökumətinin əldə etmiş olduğu müvəffəqiyyətləri alqışlayaraq qeyd edir ki, Azərbaycanda milli hərəkat müvəffəqiyyət əldə etdikdən sonra o, xalqın «inkişafı yolunda təsiredici qədəmlər götürdü. Kəndlilər öz hüquqlarına çatdılar. Yəni yer sahibi oldular. Küçələr asfalt olundu, habelə yeni fabriklər tikildi və bağlanmış müəssisələr yenidən işə düşüb, maarif müəssisələri və çoxlu məktəblər bərpa olundu 25 . Hizb Tudeyi İran və onun demokratik mətbuatı milli hökumətin həyata keçirtdiyi bütün ictimai iqtisadi tədbirləri alqışladığı kimi, onun aqrar islahatını da yüksək dərəcədə qiymətləndirdi. «Nameyi rəhbər» qəzeti «Keçmişdə və indi» adlı məqaləsində inqilabi hərəkatdan qabaq Azərbaycan kəndlilərindən müxtəlif ünvanlarla alınan vergilərin milli hökumət tərəfindən ləğv edildiyini və Azərbaycan kəndlilərinin torpaq sahibi olduğunu qələmə alaraq yazır ki, Azərbaycan milli hökuməti bütün qəbuledilməz vergilərin hamısına qızıl xətlə qələm çəkdi və mülkədar bəhrəsini ədalətli əsaslar üzərində yenidən qurdu. Dövlət torpaqlarının kəndlilər arasında bölünməsi nəticəsində keçmişdə öz zəhmətlərinin bəhrəsindən istifadə edə bilməyən kəndlilərin böyük hissəsi torpaq sahibi oldu. Onlar böyük əlaqə ilə işə başlayaraq öz ehtiyaclarını rəf etmək üçün kəndli bankından istifadə edirdilər 26 . Milli hökumətin həyata keçirdiyi reformaları hətta dünyanın bir sıra mətbuatı da təsdiq edir. Yüklə 213,39 Kb. Dostları ilə paylaş:
|