Minaxanim təKLƏLİ mehmet rihtim
Yüklə 391,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7 noyabr (25 oktyabr) 1917
- 31 dekabr 1917
- 14 yanvar 1918
- Yanvar 1918
- Fevral 1918
5
sürürdü. Həmin ilin iyununda Türk Ədəmi mərkəziyyət Müsavat partiyası ilə birləşdi. 15-20 aprel 1917: Bakıda Qafqaz Müsəlmanlarının qurultayı keçirildi. Qurultay Qafqaz müsəlmanlarının Müvəqqəti hökumətə, habelə müharibəyə və Rusiyanın digər xalqlarına münasibəti məsələlərini müzakirə etdi. Muxtariyyət ideyası ilk dəfə açıq şəkildə bu qurultayda qoyuldu. 1-11 may 1917: Moskvada Ümumrusiya müsəlmanlarının qurultayı çağırıldı. Qurultay demokratik “Rusiya daxilində millətlərə ərazi-milli muxtariyyət” şüarı altında keçirildi. Qurultayda əsas məruzə ilə çıxış edən M.Ə.Rəsulzadə ərazi muxtariyyətinin tələb edilməsinin zəruriliyini tutarlı dəlillərlə sübut etdi.
malik olmaq işində Osmanlı dövlətindən yardım istəmək məqsədi ilə 6-cı ordunun bulunduğu Mosula gəldi. 6-cı ordu komandanlığı vəziyyəti yerində öyrənmək üçün gələn heyətlə birlikdə üç zabitini ora göndərdi. Göndərilən zabitlərdən tegmən Müzəffər əfəndi Mosula döndükdə Qafqazlarda vəziyyəti şərh etdi. Nuri Paşa Azərbaycana yola düşmə ərəfəsində onunla görüşmüşdü. 7 noyabr (25 oktyabr) 1917: Petroqradda çevriliş nəticəsində bolşeviklər hakimiyyətə gəldilər. Oktyabrın 25-26-da burada keçirilən II Sovetlər qurultayında Sülh və Torpaq haqqında dekretlər qəbul edildi. Lenin başda olmaqla Sovet totalitar rejiminin əsası qoyuldu. 2 noyabr 1917: Bakı Sovetinin konfransı açıldı. Konfransda Bakıda Sovet hakimiyyəti qurulduğunu elan etdilər. İcraiyyə komitəsinin sədri vəzifəsinə S.Şaumyan seçildi.
Müsavat, Daşnaksutyun və sağ eserlər (sosialist inqilabçılar) Rusiyada qurulan bolşevik hökumətini tanımayaraq regionu idarə etmək üçün Müstəqil Zaqafqaziya hökuməti (Zaqafqaziya Komissarlığı) qurdular. 11 dekabr 1917: Zaqafqaziya Komissarlığı (Transqafqaz) tərəfindən müsəlman hərbi birləşməsinin yaradılması barədə dekret verilmişdir. Korpusun komandiri vəzifəsinə general leytenant Əli ağa Şıxlınski təyin edilmişdir. 1918-ci ilin əvvəllərinədək korpusun qərargahı Tiflisdə yerləşirdi. 16 dekabr 1917: Xalq Komisarları Soveti Cənubi Qafqazdakı vəziyyəti müzakirə edib Stalinin təklifi ilə Stepan Şaumyanı Qafqazın fövqəladə komissarı təyin etdi. Hakimiyət məsələsini ciddi həll etmək üçün bolşeviklər və ermənilər Bakıda hərbi cəhətdən möhkəmlənmək üçün əməlli addım atdılar: Q.Korqanovun başçılığı ilə yaradılmış hərbi komitə Tiflisdən Bakıya gətirildi.
Rusiya müharibəsinə 1917-ci il dekabrın 18-də Ərzincan müqaviləsinin imzalanması ilə son qoyuldu.
6
tərxis olunması və bu əsasda milli qoşun hissələrinin təşkil edilməsi haqqında sərəncam imzaladı. 26 dekabr 1917: Qafqaz cəbhəsi baş komandanlığının əmrinə (26.12.1917) əsasən tərkibində üç piyada diviziyası, atlı briqadası və ərazi alaylan olan erməni qol-ordusu (korpusu) yaradıldı.
VI ordu komandanı ilə görüşən Avstraliyalı bir mayor yapılacaq bir hərəkat üçün Qafqazın durumunun çox əlverişli olduğunu çatdırdı. Həmin mayor İstanbulda Ənvər Paşa ilə görüşdü. Onun anlatdıqları Ənvər Paşanı necə təsirləndirmiş olacaq ki, Ənvər Paşa “Azərbaycan türklərinin düşmənə qarşı təşkilatlanmağa və savaşmağa istəkli olduğu, ancaq onları təşkilatlandıracaq və idarə edəcək əsgəri liderlərin bulunmaması səbəbiylə hərəkətə keçmədikləri qənaətinə gəldim” dedi.
komissarı” olaraq Bakıya göndərildi. 9-12yanvar 1918: Şəmkir stansiyasında Transqafqaz hökumət Milli Hərbi Şurası qüvvələri cəbhədən geri qayıdan rus əsgərlərinin Bakıda bolşeviklərə xidmət edəcəyini nəzərə alıb onları tərkisilah etdi.
başlamağa təşəbbüs etdi. Türk komandanlığının general Odeşelidzeyə göndərdiyi həmin tarixli məktubunda xəbər verilirdi ki, Ənvər paşa sülh bağlamaq üçün Müstəqil Qafqaz hökuməti ilə hansı şəkildə əlaqə yaradılması ilə maraqlanır. 2 gün sonrakı məktubda Türkiyə hökuməti Transqafqaz komissarlığını Brest-Litovskda aparılan sülh danışıqlarına dəvət edirdi. Yanvar 1918: Nağı bəy Şeyxzamanlı və əsirlikdən azad olunmuş türk ordusu zabiti Hüsaməddin (Tugsavul) Osmanlı dövlətindən hərbi yardım istəmək məqsədilə Gəncədən yola çıxdılar. Tiflisdə Cəmiyyəti Xeyriyyənin sədri doktor Xosrov bəy Sultanov onlara Cəmiyyəti Хеуriyyə vəsiqələri verir; bu sənədlə nümayəndələr bütün Qafqaz cəbhəsini gəzib dolanmaq səlahiyyətlərinə malik olurdular. Fevral 1918: İstanbulda Hərbi nazirlikdə təşkil olunmuş komissiyada Qafqaz İslam Ordusunun qərargahı üçün 20 nəfərlik bir tərkib seçilib müəyyənləşir.
Bağdaddan hərəkətə keçən ingilis generalı Denstervill öz məiyyəti ilə fevralın 18- də Ənzəliyə çatdı.
seçilmiş deputatların yığıncağında Zaqafqaziya Seyminin yaradılması və hakimiyyətin bu orqana verilməsi haqqında qərar qəbul edildi.
Yüklə 391,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|