Minerallar. Ularning xossalari va xosil bo’lishi. Reja

Minerallar. Ularning xossalari va xosil b

MINERALLAR. ULARNING XOSSALARI VA XOSIL BO’LISHI.

REJA

1. Tabiatda ychraydigan minerallar turlari.

   
   

2. Minerallarning xossalari haqida.

   
   

3. Minerallarning xosil bo’lishi.

   
   

4. Maos shkalasi, minerallar qattaqligini aniqlash.

   
   

Tayanch iboralar: mineral, jins, element, izomorf, struktura, tekstira, oksid, gidrooksid, silikat sulfat, fosfat, kristal, pezometrik, oktaedr, pirit, tabletkasimon, plastinkasimon, qatlamsimon, ulanish tekisligi, sinish, silliq, chig’onoqsimon, ilmoqsimon, etalon, MOOS, Talx, olmos, shaffof, yaltiroq, metalsimon, mumdek, yog’dek, jixozsiz, ipaksimon, xramofor, termodinamik, endogen, atmosfera, gidrosfera, ekzogen, metamarfogen.
Minerallar – ximiyaviy tarkibi va fizikaviy xossalri bilan farqlanuvchi tog’ jinslari va rudalarning tarkibiy qismini tashkil qiluvchi bir yoki bir necha ximiyaviy elementdan tashkil topgan tabiiy ximiyaviy birikma. Xozirgi vaqtda bir qancha minerallar sun'iy usulda olingan, lekin sun'iy usulda olingan mineral maxsulotlarni tanlab bo’lmaydi, chunki ular uchramaydi va tabiiy xolda uchrashi mumkin xam emas.
Ko’pchilik minerallar qatti q kristall shaklida uchraydi. Ayrim xollarda kalloid qorishma, izomorf aralashma shuningdek suyuq va gazsimon shaklda uchraydi. Yuqorida aytib o’tganimizdek minerallar bir–biridan ximiyaviy tarkibi kristall strukturasi shuningdek fizikaviy tarkibi bilan farq qiladi. Xozirgi vakqda tabiatda 2,5 ming mineral ko’rinishi mavjud va taxminan shunchasi o’rganilgan. Tabiatdagi minerallar 25% silikatlar, 12% oksid va gidroksidlar, 13% sulfidlar, 8% fosfatlar, arsenatlar (vanadat) va 32% ini boshqa ximiyaviy birikmalar tashkil etadi. Yer po’stining 92% silikat oksid va gidroksid minerallardan tuzilgan.
Minerallarning barcha xossalarini o’rganuvchi geologiyaning aloxida bo’lishlari mineralogiya, ularning kristall xossalrini o’rganuvchi bo’limiga esa kristallografiya deyiladi.
Endi minerallarning xossalari bilan tanishib chiqamiz.