Miras başliq header miras

BAŞLIQ   HEADER

SENTYABR   SEPTEMBER     MİRAS 37

  

DİDİVAN QüLLƏSİ, ŞƏMKİR

 

  

DIDIvAN TOWER, SHAMKIR

---

38 MİRAS   SENTYABR   SEPTEMBER

tARİx   HISTORY

Rashad Ibrahimov

Historian 

In 14th century two tower-like tombs were built in Barda and one of 

them remained till our age. The date and builder of the monument, 

which  entered  scientific  literature  as  1322-year  Barda  Tomb  are 

known from the epitaphs over that. Barda Tomb attracted the re-

searches’ attention since 19th century. Khanikov, a 

well-known orientalist who visited Barda in 1848 

read the monument’s epitaphs and these epitaphs 

later  were  published  by  Academician  Dorn,  who 

had  been  in  Barda  in  1861.  Academician  Dorn 

published also the picture of Barda Tomb.

Barda Tomb is in the design of tower-like tombs, 

consist  of  underground  and  overhead  parts.  A 

corpse is buried underground part of the tomb. This 

part of the tomb was one time covered with the cu-

pola and inside patterned with ornaments made of 

the tile. They entered the tomb through the road of 

dromos design from north.

Rəşad İbrahimov

Tarixçi

XIV əsrdə Bərdədə iki qülləvari türbə tikilmişdir ki,onlardan 

biri  dövrümüzə  qədər  qalmışdır.  Elmi  ədəbiyyata  1322-ci 

il tarixli Bərdə türbəsi adı ilə daxil olan abidənin nə vaxt və 

kim  tərəfindən  tikildiyi  üstündəki  kitabələrdən  məlumdur. 

Bərdə  türbəsi  hələ  XIX  əsrdən  tədqiqatçıların 

diqqətini  cəlb  etmişdir.  1848-ci  ildə  Bərdəni 

ziyarət etmiş məşhur şərqşünas Xanıkov abidə 

üzərindəki  kitabələri  oxumuş  və  bu  kitabələr 

daha  sonra  1861-ci  ildə  Bərdədə  olmuş  aka-

demik  Dorn  tərəfindən  nəşr  edilmişdir.  Aka-

demik Dorn Bərdə türbəsinin təsvirini də nəşr 

etmişdir.

Bərdə türbəsi qülləvari türbələrə xas quruluşda 

olub,  yeraltı  və  yerüstü  hissədən  ibarətdir. 

Türbənin  yeraltı  hissəsində    qəbir  var-

dir.  Türbənin  bu  hissəsi  vaxtilə  günbəzlə 

örtülü  olmuş  və  içərisi  kaşıdan  quraşdırılma 

Bərdə türbəsi

 Barda tomb

Quruluşu və bəzəyi 

etibarilə Bərdə 

türbəsinin ən 

maraqlı kompozisiya 

ünsürlərini Şimal 

və Cənub tərəflərdə 

yerləşmiş iki portal 

(baştağ) təşkil edir. 

---

SENTYABR   SEPTEMBER     MİRAS 39

tARİx   HISTORY

Overhead part of the tomb is comprised of three main architectur-

al elements: floor built of the stone, circular trunk and tent-like cu-

pola. An epitaph covers the decor element cylindrical trunk which 

is the largest space and made of turquoise tile. The epitaph covered 

8, 5 meter part from the floor till the upper margin and made of 

the composition of coordination of turquoise tile and red brick re-

vises word “ALLAH” more than 200 times with ornament. Orna-

ment exists following written surface which covers the tomb trunk 

and a bit later a large epitaph girdle in one-meter height. This epi-

taph is made of black tile and the scripts are of white tile. After 

the epitaph girdle, 3-layer stalactite belt which lets access to the 

cupola, exists. Inner surfaces of these stalactites are covered with 

colourful  geometrical  ornaments.  Following  stalactite  girdle,  the 

surface of conical cupola is covered with geometrical ornaments of 

red and turquoise tile.

The most interesting composition elements of Barda Tomb for its 

structure and decoration comprise two portals (bashtag) located 

in North and South. Though they do not coincide with each other 

for general scheme, these two bashtag differ from one another. 

The epitaph in north portal, in upper part of stalactite girdle is 

ornamentlərlə bəzədilmişdir. Sərdabəyə şimal tərəfdən dromos 

quruluşlu yol vasitəsi ilə daxil olmuşlar.

Türbənin  yerüstü  hissəsi  isə  üç  əsas  memarlıq  elementindən 

əmələ  gəlir:  daşdan  hörülmüş  kürsülük,  dairəvi  gövdə  və 

çadırvari  günbəz.  Sahəsi  etibarilə  ən  çox  yer  tutan  bəzək  ün-

sürü  silindrik  gövdəni  örtən  və  firuzəyi  kaşıdan  quraşdırılmış 

kitabədir.  Kürsülükdən  başlayaraq  yuxarıdakı  haşiyəyə  qədər 

səkkiz metr yarımlıq bir hissəni örtən və firuzəyi kaşı ilə qırmızı 

kərpicin  əlaqələndirilməsindən  yaranan  bir  kompozisiyadan 

əmələ gələn bu kitabə 200 dəfədən artıq “ALLAH” sözünü naxış 

şəklində  təkrarlayır.  Türbənin  gövdəsini  örtən  yazılı  səthdən 

sonra  ornament,  daha  sonra  bir  metr  hündürlüyündə  geniş 

kitabə  qurşağı  yerləşir.  Bu  kitabənin  yeri  qara  rəngli  kaşıdan, 

yazılar  isə  ağ  rəngli  kaşıdan  quraşdırılıb.  Kitabə  qurşağından 

sonra  günbəzə  keçid  təşkil  edən  3  yaruslu  stalaktit  kəməri 

yerləşdirilmişdir.  Bu  stalaktitlərin  daxili  səthləri  də  rəngli 

həndəsi ornamentlə örtülmüşdür. Stalaktit qurşaqdan sonrakı 

konusşəkilli günbəzin səthi də qırmızı və firuzəyi kaşıdan ibarət 

həndəsi ornamentlərlə örtülü olmuşdur.

---