Miras başliq header miras

SENTYABR   SEPTEMBER     MİRAS 25

ARAŞDIRMA   RESEARCH

Asefi was obliged to get out of the castle because of these pressures:

Gizilbashlar went to the river 

Took their arms later.

All were with arms,

United attacked him.

Gaygi bey saw the situation

Was bad, started to run away.

Escaped and left poor Asefi.

Ran away that idle.

Lonely Asefi shelters in the bog near the castle and was captured:

There was bog on the road

That served him a bed.

Asefi was into the mud,

Was he caught on that way.

Said he wished not to be alone

Shot with his gun hammer. 

He took the gun to shoot,

To end the danger at a time.

Happened crash and

Failure was in his house.

Enemy attacked him all

Seeing he wasn’t useful after all.

Some with spear, some with sword,

Some attacked with bows.

He was fallen into the mud,

As if he was a person of mud.

He caught and tied and brought,

With fastener to the commander. 

Gabala miniatures

In “Shujaetname” work there are three miniatures portraying image 

of Gabala Castle. The first miniature is on 144a paper format. Fours 

sides of the castle are surrounded with water channels. Only in front 

Asəfi bu təzyiqlərin qarşısında qaladan çıxmaq məcburiyyətində 

qalır:

...Qələdən ki çıkdılar çay üstünə

Sorxsərlər aldı tiğin dəstinə

Cümləsi olmuş idi yalın yaraq

Yürüdülər üstünə bi-l-ittfaq

Qayqı bəg gördi ki hal oldı yaman

Atunun ismin qodı can qurtaran

Bırakdı qaçdı Asəfi biçarə

Ağərə atdı getdi ol avarə...

Tək-tənha qalan Asəfi qala yaxınlığındakı bir bataqlığa saplanır 

və əsir düşür:

...Gəldi yol üzrə öginə bir bataq

Olmuş imiş aba ol yirlər yataq

Çünki girdi Asəfi ol balçığa

Cümlətən saplandı ol yol balçığa

Yalnız olmayayın didi həman

Atdı çakmaklu tüfəngin bi-kəman...

...Hasili aldı tüfəngin urmağa

Bir yeka ol vərtələrdən çıkmağa

Ağız utin rəf idüb badı-qəza

Ut evində qalmamış olmuş hata

Kargər olmaduğın gördi ədu

Bir ağuzdan itdilər ana ğulu

Kimi niz ilə kimi şəmşir ilə

Kimi şeşpər ilə kimi tir ilə

Balçık içrə yıkdılar atdan anı

Sanki balçıkdan yapılmış adamı

Dutdılar anı müqəyyəd itdilər

Bənd ilə sərdarədək algətdilər...

Qəbələnin miniatürləri

“Şücaətnamə” əsərində Qəbələ qalasının təsviri verilən üç min-

iatür vardır. Birinci miniatür 144a vərəqindədir. Qalanın dörd 

tərəfi  su  kanalları  ilə  əhatələnmişdir.  Ancaq  qabaq  hissəsində 

daşdan  böyük  və  tağvari  girişin  qarşısından  qalaya  doğru  yol 

---

26 MİRAS   SENTYABR   SEPTEMBER

ARAŞDIRMA   RESEARCH

part a road is seen from the arch-like entrance which is the larger 

than stone. Four towers of triangle cover are drawn in four sides of 

the castle, along the fortress walls. No window is seen out of these 

towers. The fortress walls are externally red, internally blue, white, 

green and  yellow. The same architecture features  exist in other two 

miniatures on 146b and 147b papers and the castle served mainly 

to the scene theme.

1 – Miniature “Gabala Castle in siege” 

The size of miniatur drawn on 144a paper is 15,5×12,1 cm. Ga-

bala Castle which is surrounded with the water is described in the 

picture’s middle part; Asefi pasha with mace in his hand inside the 

castle in the left, and in the right Gaygi bey with red described sit-

tingly and having a talk.The soldiers with the gun who defend the 

city are seen in four parts of the castle. Gizilbashlar shoot the castle 

from four sides. The sky is blue. The artist portrays the scene when 

a poet-warlord Asefi is surrounded by Gizilbashlar instead of de-

fending Gabala Castle. By placing basic entrance door to down part 

of multi-tower castle towards the audience where the scene’s middle 

part is put, the artist shows the road from this door unites with the 

off-shore area. He shows the rivers coming from different ways cov-

ered the castle upside the scene, united at the bottom part and noted 

the continuance as an only river. The river is described as of dark 

colour and the changes are made in the tone of the colours in the sites 

of intercourse of the river with the off-shore areas.

2 – Miniature “Debate of non-surrender 

of Gabala Castle”

The size of the miniature on 146b paper is 15,2×11,5 cm. Gabala 

Castle, covered with water is described in the middle of the drawing, 

inside the castle there is Asefi pasha in the left and Gaygi bey in the 

right with their names on them. The soldiers control the surround-

ings in the castle and sites for shield. Aside the castle, in four parts  

young Gizilbash aristocrats of two-person group with books in hands 

are seen. “Gajar beyleri” script (Mr. Gajar) exists over right ones. The 

ground is violet and turquoise. The painter presented Gabala Castle in 

a broader design in this miniature. He wanted to show evidently eight 

Gizilbash  aristocrats  approaching  the  castle  with  this.  Asefi  pasha 

and Gaygi bey argued in the castle, Gizilbash aristocrats come up to 

the castle with Guran in their hands. They put their hands on Guran 

to show intentions of peace in respect of those in the castle. The painter 

gave place to flowers less in this scene. Architectural structure of the 

castle and the river covered the castle are described similiarly with the 

first miniature and the connection among the miniatures is provided.

3 – Miniature “Alays uprising” 

This miniature is on 147b paper and size is 21×11, 7 cm. Gabala 

castle, four sides of which are surrounded with water is seen in the 

görünür. Qalanın dörd tərəfində, qala divarları boyunca üçbu-

caq örtüklü dörd bürc rəsm edilmişdir. Bu bürclərdən hər hansı 

pəncərə  görünmür.  Qala  divarları  xaricdən  qırmızı,  daxildən 

mavi, ağ, yaşıl və sarı rəngdədir. 146b və 147b vərəqlərindəki 

digər iki miniatürdə də eyni memarlıq cizgiləri verilmiş və qala 

əsasən səhnənin mövzusuna xidmət etmişdir.

1 - “Qəbələ qalası mühasirədə” miniatürü

144a vərəqində rəsm edilmiş miniatürün ölçüsü 15,5×12,1 sm-

dir. Rəsmin ortasında, ətrafı sularla əhatə olunan Qəbələ qalası, 

qalanın  içərisində  əlində  gürz  tutan  solda  Asəfi  paşa,  sağda 

qırmızı  papaqlı  Qayqı  bəy  oturub,  söhbət  edir.  Qalanın  dörd 

bir  tərəfində  şəhəri  müdafiə  edən  tüfəngli  əsgərlər  görünür. 

Qızılbaş  əsgərləri  dörd  tərəfdən  qalanı  atəşə  tutmuşlar.  Səma 

göy  rəngdədir.  Rəssam  şair-sərkərdə  Asəfinin  Qəbələ  qalasını 

qorumalı  olduğu  vaxtda  qızılbaşlar  tərəfindən  mühasirə  ed-

ildiyini  təsvir  edir.  O,  səhnənin  ortası  yerləşdirilən  çox  bür-

clü  qalanın  tamaşaçıya  baxan  alt  hissəsinə  əsas  giriş  qapısını 

yerləşdirərək, bu qapıdan çıxan yolun quru əraziyə birləşdiyini 

göstərir.  Rəssam  səhnənin  üst  hissəsində  ayrı  yollardan  gələn 

çayların  qalanın  ətrafını  sararaq  alt  hissədə  birləşdirmiş,  tək 

bir  çay  kimi  davam  etdiyini  vurğulamışdır.  Çay  tünd  rəngdə 

təsvir olunmuş, çayın quru ərazilərlə təmasda olduğu yerlərdə 

rənglərin tonunda dəyişiklik edilmişdir.

2 – “Qəbələ qalasının təslim olmasının 

müzakirəsi” miniatürü

146b vərəqində rəsm edilmiş miniatürün ölçüsü 15,2×11,5 sm-

dir.  Rəsm  əsərinin  ortasında  ətrafı  sularla  əhatə  edilən  Qəbələ 

qalası, qala içində üzərlərinə adları yazılan, solda Asəfi paşa, sağda 

Qayqı  bəy  oturub.  Qalanın  içində  və  sipər  yerlərində  əsgərlər 

ətrafı  izləyirlər.  Qaladan  kənarda  dörd  bir  tərəfdə  iki  nəfərlik 

qrup  halında  əllərində  kitab  tutan  gənc  qızılbaş  əsilzadələri 

görünür.  Bunlardan  sağda  olanlarının  üzərində  “Qacar  bəyləri” 

yazısı vardır. Yer bənövşəyi və firuzəyi rəngdədir. Rəssam Qəbələ 

qalasını  bu  miniatürdə  daha  geniş  planda  təqdim  etmişdir.  O, 

bununla  qalaya  yaxınlaşan  səkkiz  qızılbaş  əsilzadəsini  ön  plana 

çıxarmaq istəmişdir. Qalada Asəfi paşa və Qayqı bəy mübahisə 

edir,  qızılbaş  əsilzadələri  isə  əllərində  Quran  kitabı  ilə  qalaya 

yaxınlaşırlar. Onlar qaladakılara sülh niyyətlərini göstərmək üçün 

Qurana əl basırlar. Bu səhnədə rəssam az olsa da gül təsvirlərinə 

yer  vermişdir.  Qalanın  memarlıq  quruluşu,  qalanı  əhatə  edən 

çay  birinci  miniatürlə  oxşar  şəkildə  təsvir  edilmiş,  miniatürlər 

arasında əlaqə təmin edilmişdir.

3 – “Alayların üsyanı” miniatürü

Bu  miniatür  147b  vərəqində  olub,  ölçüsü  21×11,7  sm-dir. 

Rəsmin  ortasında  dörd  tərəfi  sularla  əhatə  olunan  Qəbələ 

qalası görünür. Qalanın giriş qapısından quru əraziyə doğru yol 

---