Mirzə Şəfi Nəğmələri
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AZƏBAYCANCA ŞEİRLƏR
- MİRZƏ ŞƏFİ VAZEHLƏ NACİ VƏ NASEHİN MÜŞAİRƏSİ Vazeh
- FARSCA ŞEİRLƏR
- HƏSB-HAL
- MÜNDƏRİCAT
65
Onlar bir ağıllı iş görən zaman Tamam heyran qalıb sevinir buna”.
**** Bir gün gedirdim mən bir dalda yolla, Nəqafil qarşıma çıxdı bir molla. -Ay Mirzə, xeyir ola, nə olmuş yəni, Heç görmək olmayır məsciddə səni? -Çünki əziz dostum, qaralır qanım, Səni görən kimi azır imanım.
****
Nə qədər olsa da qəm, qüssə, kədər, Dünyada dərd varmı yoxsulluq qədər? Yazıq insanları bu dərdli tilsim Qoymur nə yaşasın, nə də ki, ölsün.
****
Məhv edib insanın diləklərini, Tökdürür ömrünün çiçəklərini. Ən möhkəm adamın girib qəsdinə,
66
Qırır qürurunu dəyib şəstinə. ****
Aqili axmaqdan eyləyir asılı, Saxlayır qəlbini hüzünlü, yaslı, Acı fəlakətlər törədir hər an, Axı yaşamağa yaranmış insan!
****
Yoxsulluq şairə bir boş məzardır, Sərvət də, miknət də alçaqlardadır. Onların önündə əyilən bir baş, Gərək ayaqlarda əzilsin birbaş.
****
Ruhdan düşməməli, dərd, qəm nədir ki, Bircə partlamasın qəlbimiz təki! Zülmün bu dünyada hikməti yoxdur, Hikmətin zülməsə davamı çoxdur.
****
67
Dərdü qəm əlində nə yan, nə inlə, Qovla sən onları nəğmələrinlə ...
68
ORİJİNAL ŞEİRLƏR
69
Nə qədər kim, fələyin sabitü səyyarəsi var, Ol qədər sinədə qəmzən oxunun yarəsi var.
Deyil əflakdə kövkəb görünən çərxi-bülənd Oluban didə, sərapa sənə nəzzarəsi var.
Ruzigari qara, daim gecəsi tar keçir, Hər kimin eşqdə bir yari-sitəmkarəsi var.
Necə qan cuşə gəlib, eyləməsin ahü-fəğan? Könlümün dideyi-giryan kimi fəvvarəsi var!
Ol qəzəldir ki, Vazeh dedi, bir dərd əhli, Zahirən lalə otağında qonaq-qarəsi var.
70
Ey nəzakət çəməni içrə xuraman Süsəni, Xublıq kişvərinin təxtinə sultan Süsəni, Sədəgin yayı qaşın sədəqəsi qurban Süsəni, Bir baxışla yaraşur kim, ala qüz can Süsəni, Belə getsə, tez olur dillərə dastan, Süsəni. Hərəkatü rəvişin qıldı səhi sərvini pəst, Sünbülə türreyi-zülfün şikəni verdi şikəst, Laləni dağda salıb ruyin, edib badəpərəst, Ey könül, qaş-göz aradə nə gəzərsən belə məst, Yoxdu vəhmin ki, ara yerdə tökə qan, Süsəni. ****
Ey mələk, əbr yüzün gündümü, ya bədri- tamam?
Kim ki, ruyindən olur məst, ona badə həram, Pərdəsiz cilvələnib, naz ilə ver qəddə qiyam, Küfri-zülfün dağıdıb, məst çıxıb, eylə xüram, Bilələr ki, nədir küfr ilə iman, Süsəni. 71
**** Bu qəddü qamətinə ətləsü xara yaraşur, Qaşların guşəsinə qətlimə eyma yaraşur, Edə gər zində ləbin ləfzi Məsiha, yaraşur, Səni hər kim ki, sevər, başına sevda yaraşur, Ola səgəştəvü divanəvü heyran, Süsəni.
****
Gün ki, hər gün çıxar, dərgəhinə səcdə edər, Sərv rəftara gəlür, qılsa qədin bağə güzər, Qönçə gər ağzın ilə qarşu dura, boynu əyər, Küfri-eşqin yetişib bir yerə kim, ey kafər, Desələr Vazehə böhtandı müsəlman, Süsəni! ****
Min ev yıxıb, tikirsiniz bir boş minarə, Ərşə çıxıb, qonaq gedin pərvərdigarə * .
**** Hicran qəminin badeyi-gülgündür əlacı *
72
VƏ NASEHİN MÜŞAİRƏSİ Vazeh:
Şəbxpuş olmuş qədin ruxsari-atəşgunilə, Musiyi-İnranə guya, Tur şəklin göstərir.
Tigin almış dəstinə, ol çeşmi-cəlladın sənin, Canə qəsd etmək dilər, məxmur şəklin göstərir.
Сismi-zarımdan çıxar hicrin əlindən nalələr, Böylə bir təndir tənim, tənbur şəklin göstərir.
Xətti-rüxsarın edib tarac hüsnün mülkünü, Bir xərabə şəhr içində mur şəklin göstərir. Naseh:
Güz sirisgi mərduməknin nöqtəsin bərbad edib, Aqibət bir gün olur kim, kur şəklin göstərir.
73
Tilbə könlüm tillər ilə asılıb, tildir səbəb, Filməsəl, baxqan kəsə Mənsur şəklin göstərir.
Kəhrəba dik rəngi-zərdim sanmağay bihudə kim, Dərdi-eşqə uğramış, rəncur şəklin göstərir.
Dinu dil nəqdini isar etsə Naseh, tang imas, Bir mühəqqər töhfə ilə mur şəklin göstərir.
74
Hər zəman kan qədd-o bala ze nəzər miçozərəd. Vəh, çeha bər del-o bər dideye-tər mıqozərəd! Mənəm, ey şeyx, ze nəzzare məkon, kəz roxe dust To çe dani ke, çe bər əhle bəşər Ey ke, hər mən qozəri, məhv koni əz xişəm, Həm ço xorşid ke, bər dovre qəmər mıqozərəd! To ke, çəndin bekeşi damən əz jftadeye-eşq, Deste kutahe mənət, key, bekəmər mıqozərəd? Qofteye Vazeh əz an ru həme şirin aməd, Bezəbanəş soxən əz ləl-o şəkər mıqozərəd.
O qəddü qamət xəyalımdan keçərkən, Ah, könlümdən və yaşlı gözlərimdən nələr keçər! Ey şeyx, yarın üzünə baxmağı mənə qadağan etmə, Bəsirət əhlinin nəzərindən nələr keçdiyini sən nə bilirsən? 75
Günəş ayın yanından ötərkən onu yox etdiyi kimi, Sən də mənim yanımdan ötüb keçərkən varlığımı məhv edirsən. Bunca ki, sən ətəklərini yığılmış aşiqindən çəkib uzaqlaşırsan, Mənim qısa əllərim sənin kəmərindən bəs necə tuta biləcək?! Vazehin şeiri ona görə bu qədər şirin oldu ki, O sənin ləlü şəkərindən söhbət açdı.
Ey ke, həmhöcreye mai, vəraqe zohd beşuy, Vey ke, sabetqədəmi, ğeyre rəhc eşq məpuy. Əz mane ğəmzəde coz eşqe roxe yar məpors, Ba mane delşode coz sohbəte deldar məquy. Ta əz an dəm ke, hərime dele mən xəlvate ust, Faş binəm roxe u, gər neğərəm bər hame suy. Çərx sərgəşte nə anəst monəqqəş benecum, Bəlkeəndər tələbəş mande fru gərqə be xun. Ruze qolgəşt, bahar əst-o, təmaşa-vo tərəb, Xiz, ta xeymə bezən ba mey-o ney bər ləbe cuy.
76
Vazeh əz xak sər arəd be nəsime dəre dust, Koşteye-eşq bəle, zende təvan gəşt be buy!
Sən ey bizimlə həmnişin olan, zahidlik dəftərini suya at. Sən ey sabitqədəm dost, eşq yolundan qeyri bir yol tutma! Bu qəmli aşiqdən yar məhəbbətindən qeyri bir şey soruşma. Bu zavallı aşiqlə, dildar söhbətindən qeyri bir şey danışma! O zamandan ki, mənim könül otağım onun xəlvətgahı olmuş, Hər tərəfə baxıram, ancaq onun şəklini görürəm. Bu sərgərdan fələk ulduzlarla bəzənmiş kimi görünməsin. Bəlkə o da bir aşiqdir, yar həsrətilə qan-yaş tökür!
Gül çağı, bahar vaxtı, tamaşa və şadlıq zamanıdır. Qalx, çay kənarında mey məclisi qur, ney çal!
77
Vazeh yar qapısından gələn nəsimi duyunca torpaqdan baş
qaldırar, Bəli, eşq ilə həlak olan məşuq ətrilə həyat tapar.
Şahede xərgğhneşin zolf ze rox kərd baz, Nure həqiqət padid əz zolemate məcaz. Dide bedidare dust, dəst dər ağuşe yar, Eşq əz an su niyaz, hosn əz an suy naz. Sədre hərime qəbul dər xore hər xam nist. Pəs denişin, şəmvar sər bekəş əz suz-o saz. Torbəte Məhmud ra ruze cəza in nedast: “Hacəte ferdos nist koşteye tiğe Əyaz” Vazehe avare ra bange cərəs, - sovte zağ, Paye tələb dər bemand, mənzele məqsəd deraz.
Çadırda oturan gözəl saçlarını üzündən yığdı, Məcaz zülmətindən həqiqət nuru parladı. Göz dost gözündə, əl yar qoynunda qərar tutdu. Eşq bir tərəfdən, hüsn o biri tərəfdən
78
nazü-niyaza başladılar. Onun qəbul otağına yol tapmaq hər xam adamın işi deyil. Indi ki belədir, otur, şam kimi alış, yan və döz. Mahmud türbətindən cəza günü bu nida qopar: “Əyaz qılıncı ilə ölmüşə cənnət nə lazım?” İstək kəhəri yarı yolda, məqsəd mənzili uzaqlarda qaldı. İndi qarğa sədaları avarə Vazeh üçün cərəs sədaları yerini tutubdur.
*** Ta key del on delaram zin del rəmide darəd, Vəz dustane bidel, del arəmide darəd?
Havaxta qədər o, gözəl könlünü məndən ürkmüş saxlayacaq, Havaxta qədər o, sevən aşiqinə laqeyd qalacaq?!
79
Gər mərdi ze ma zəni darəd dust, Yarist neku-bo eybəş nə nekust. Əmma, ze çe ruy çon zəni mərdi xast, Dər çeşme cahan pəlid-o bəd siyreyi ust.
Bizlərdən bir kişi bir qadını sevsə, O, gözəl bir dost sayılar və ona nöqsan tutmaq yaxşı görünməz Bəs nə üçün qadın bir kişini sevsə, Dünyanın gözünə xar və pozğun görünər?!
Can-o təne mən fədaye yek buseye yar, Amal-o xəyale mən, bər u bad nesar. Aşeq mənəm-o be eşqe u dər ğəm-o dərd, Şeyda mənəm-o be hecre u zar-o nezar.
Mənim canım və qəlbim yarın bir busəsinə fəda, 80
Mənim arzu və amalım ona fəda olsun. Mən aşiqəm,
onun eşqilə
qəmə, dərdə
düşmüşəm, Mən şeyda bülbüləm, onun hicrilə belə ağlar olmuşam.
Ləb bər ləbe bordənəş, vəh, çe xoş əst! Cam əz peye cam xordənəş, vəh, çe xoş əst! Ziba sənəmi, poste ləbi, şirin quy, Ənbər bare xod foşordənəş, vəh, çe xoş əst!
Yarla dodaq-dodağa durmaq, ah nə xoşdur! Onunla qədəh ardınca qədəh doldurmaq, ah, nə xoşdur! Püstə dodaqlı, şirin sözlü, gözəl bir sənəmi Alıb ağuşa sıxmaq, ah, nə xoşdur!
81
HƏSB-HAL Məhs nosəfərəm! Rəfti ze nəzər, dide ze del əşk rəvan kərd, Rəsmist peye nosəfəran ab feşan kərd. Vəlleyli iza yəğşa! Həlake aşeq şəbe fəraq əst, Vənnəhari iza təcalla! Sərmayeye omr ruze vesal. (Sətri tərcümə) Hicran gecəsin məhnətini gəl görə kafir. Şək yoxdu ki, inkar eləməz ruzi-qiyamət. Gər zahidi-xüdbin bilə zövqini vüsalın, Cənnət tələbindən nə bulur ğeyri nidamət! ****
Vədaye dustan rəsmist qədim və ətvare yaran xolqist kərim, pəs əz çe cəhət an mobəddəl be laf şod və in motəğəyyer be xelaf. Ey şohreye şəhr, əz çe şodi şəhr-beşəhri? Kəl bədri iza sirtə fəsirtə kəhilali. Dur əz to əgər dide çenin xune çegər rixt Ma tünzürü qəd vəchəkə illa bexeyali. 82
Kodam xake rah betəqbile gərde ləl səməndət sər be çərxe bərinəst və kodamin sərmənzel ze nəsime
torreye meşqinət rəşge səhraye Çin. Dər xaneye zin celvekonan, ərdəbəcuyan, Hər ca ke, bedin şəkl-o şəmayel bexorami,, Ər rəşğ şəvəd çərxe bərin həlqebequşət. Vəz eçz nəhəd rəh be cəbin dağe ğolami.
Bu məsəl qələtdir ki, deyərlər gözdən gedən könüldən gedər. Madam ki, gözdəydin, gözdə idin. Indi ki, gözdən getdin, könüldəsən. Göz ağlar kim, səni görməz, könül xüd səndən ayrılmaz, Məgər, cismi-lətifin nazəninim, sərbəsər candır? **** Hər ca ke, eşraqate qəlbist, çe doa, çe salam və anca ke baride məhəbbətəst çe qased, çe pəyam? Sədre hərəme vəsle to ra rahe səba ku? Yaraye qozəştən nəkonəd peyke xəyaləm.
83
Tərkibi-vicudum iqtiyazi-vüsali-mehrinlədir və Ədəm imkanım qibleyi-fəraqi-qəhrinlə. Məni eşqin oduna yandırdın, Çünki gördün yanıram, yan durdun.
****
Baz ay, baz ay, ke, bi to dide ra nur nist və del ra sürur ney. Nə çareye xende, nə məcale qoftar, Nə zəhreye neşəst, nə yaraye rəftar, Nə qodrate səbr, nə qovvəte ah, Can dər kəf-o çeşm bər rah. Baz ay, baz ay, xorşide tələtət benəma, pərde əz cəma! Beqoşa, məclese hərifan biyara. Çe caye qətən əydihin? Dəst əz toronc əcəb nist nşenaxtən boridən, Dər tare hər kəməndət səd sərboride dari!
84
(Tərcümə)
Yeni səfərə çıxan ayım! Sən mənim nəzərlərimdən uzaqlaşarkən, gözlərim bağrımdan yaş axıtdı. Bu bir rəsmidir, qaydadır, səfərə çıxanların dalınca su səpərlər. Ah, o zaman ki, gecə zülmət çökür! Aşiqin həlakı bu ayrılıq gecəsindədir. Ah, o zaman ki, gündüz cilvələnir! Ömür səadəti bu vüsal gündüzündədir. Hicran gecəsin möhnətini gər görə kafir, Şək yoxdu ki, inkar eləməz ruzi-qiyamət. Gər zahidi xudbin bilə zövqini vüsalın. Cənnət tələbidən nə bulur qeyri-indamət? Dostların ayrılıq zamanı bir-birilə vidalaşması Bir rəsmdir qədim, məşuq ətvari bir adətdir kərim. Bəs nə üçün o laf oldu bu xilaf? Ey şəhərin məşhur gözəli, nə üçün Şəhərdən şəhərə üz tutdun. 85
O bədirlənmiş ay kimi dolanıb (uzaqlaşıb) hilalə döndün? Səndən uzağa düşəndən bəri göz beləcə ciyər qanı axıdır. Sənin üzünü doğrudan da, xəyaldan başqa qeyri yerdə görmək olmazmış! Hansı yolun torpağı sənin al kəhərinin ayaq tozu sayəsində uca fələyə qalxmışdır, hansı yol ayrıcına müşk qoxuyan tellərinin ətri üçün Çin səhrası paxıllıq etməyə başlamışdır?
**** Sən yəhər üstündə bu cilvələnən gözəlliyin, bu vüqarınla, Bu şəklü şəmayillə haraya ayaq qoysan, Uca fələk həsədindən sənin qulağı sırğalı qulamın olar, Yer isə, itaətindən öz alnına nökərçilik damğası vurar. Bu məsəl qələtdir ki, deyərlər gözdən gedən könüldən gedər. Madam ki, gözdəydin, gözdə idin. İndi ki, gözdən getdin, könüldəsən.
86
Göz çox ağlar kim, səni görməz, könül xüd səndən ayrılmaz, Məgər cismi-lətifin nazəninim, sərbəsər candır? Orda ki, könül aydınlığı var, nə dua, nə səlam. Orda ki, məhəbbət peyki var, nə qasid, nə pəyam! Sənin vəsl otağına səba necə yol tapa bilər ki, Oraya keçmək üçün mənim xəyal qasidim belə acizdir! Tərkibi-vicudum iqtizayi-vüsali-mehrinlədir və ədəm imkanım qibleyi-fəraqi-qəhrinlə. Məni eşqin oduna yandırdın, Çünki gördün yanıram, yan durdun. Qayıt, qayıt ki, sənsiz nə gözdə nur, nə könüldə süur var. Nə gülməyə bir həvəsim, nə söhbətə meylim Nə oturmağa qərarım, nə getməyə taqətim qalmış. Nə səbr etmək qüdrətim, nə ah çəkmək qüvvətim var Canım dodağında, gözüm yollardadır. Qayıt, qayıt öz günəş camalını göstər,
87
Üzündəki pərdəni at, aşiqlər məclisini ziynətləndir. Nə əlini kəsmək yeridir? Əllə turuncu bir-birindən seçməyib kəsmək təəccüblü bir şey deyil, Sənin kəməndinin hər bir
telində yüz
başıkəsilmiş qərar tutmuşdur.
88
Tərcüməçidən............................................
Mirzə Şəfi Vazeh....................................... ALMAN DILINDƏN TƏRCÜMƏLƏR
Məhəbbət təranələri.................................. Züleyxa.....................................................
Köhnə məhəbbət........................................ Hikmətli sözlər, zəmanədən şikayət və etirazlar....................................
İbn Yəmin..................................................
Sərv ağacı.................................................. Şah Abbas..................................................
Şah manifest yazdı əliylə bir gün………...
ORİJİNAL ŞEİRLƏR Azərbaycanca şeirlər
Qəzəl.......................................................... Müxəmməs................................................
Mirzə Şəfi Vazehlə Naci və Nasehin 89
müsairəsi................................................... Farsca şeirlər
Qəzəllər......................................................... Rübailər......................................................... Həsb-hal...................................................... Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|