Mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti iqtisodiy ta’limotlar tarixi mustaqil ish mavzu

MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI


Iqtisodiy ta’limotlar tarixi
MUSTAQIL ISH

MAVZU: INSTITUTSIONALIZM VA NOMUKAMMAL RAQOBATLI BOZOR NAZARIYALARI
Bajardi: ___________________
Tekshirdi:__________________


Mavzu: INSTITUTSIONALIZM VA NOMUKAMMAL RAQOBATLI BOZOR NAZARIYALARI
REJA:
Kirish
1. Institutsionalizmning vujudga kelish shart-sharoitlari va belgilari
2. Neoinstitutsionalizmning umumiy tavsifi va yo’nalishlari
3. Nomukammal raqobatli bozor nazariyalari

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar


Kirish
Institutsional iqtisod jadal rivojlanayotgan, ammo zamonaviy iqtisodiyotning bir-xil sohasi emas. Ushbu fanning O`zbekiston Respublikasining davlat ta`lim standartlariga kiritilishi munosabati bilan talabalarni va o`qituvchilarni institutsionalizmning asosiy yo`nalishlarining asosiy toifalari, tushunchalari, muammolarini ko`rsatadigan o`quv-metodik materiallar bilan ta`minlash zarurati tug`ildi. Hozirgi paytda ushbu fan bo`yicha o`quv qo`llanma sifatida xorijiy tadqiqotchilarning, shu jumladan o`zbek tiliga tarjima qilingan tadqiqotchilarning asarlaridan foydalanilmoqda.
Institutsionalizm – bu ijtimoiy odatlar iqtisodiy va iqtisodiy faoliyatini tartibga soladi, degan postulatga asoslangan iqtisodiy fikrdagi tendentsiya. Institutsionalizm vakillarining o`ziga xos xususiyati shundaki, ular ijtimoiy-iqtisodiy hodisalarni talqin qilishda shaxsning emas (klassik yo`nalishdagi siyosiy iqtisoddagi kabi), balki guruh psixologiyasining hal qiluvchi rolidan kelib chiqadi. Bu erda iqtisodiy tahlilni kengroq sotsiologik va tarixiy asosga qo`yishni xalq xo`jaligi madaniyat olamiga mansubligini ta`kidlagan tarixiy maktab bilan aniq bog`liqlik mavjud. Institutsionalizm XX asrning boshlarida AQSHda paydo bo`ldi, ularning eng ko`zga ko`ringan vakillari Torshteyn Veblen, Jon Kommons, Uesli Mitchell edi. Institutsionalistik metodologiya quyidagilarni nazarda tutadi: Tavsiflovchi – statistik usuldan keng foydalanish; Tarixiy – genetik usul; Boshlang`ich nuqta sifatida – muassasa toifasi (huquqiy normalar, odatlar, odatlar majmui). Ushbu tendentsiya doirasida ijtimoiy-psixologik (Veblen), ijtimoiy-huquqiy (Ommons), institutsional va statistik (Mitchell) yo`nalishlari shakllanadi.
Institutsionalizm asoschisi sifatida Veblen qabul qilingan bo`lib, iqtisodiyotning asosini u psixologik omil ta`siri bilan bog`ladi. Ommons huquqiy kategoriyalarga, uning fikricha, iqtisodiyotning rivojlanishini belgilovchi huquqiy institutlarga e`tibor qaratadi. Iqtisodiy inqirozlarni bartaraf etish usullarini ishlab chiqish Garvard biznes tadqiqotlari maktabi tomonidan amalga oshirildi. Uning etakchi nazariyotchisi Mitchell iqtisodiy inqirozlarni yumshatish usullarini yaratish vazifasini qo`ydi. Uning nazariyasiga ko`ra, tsikliklik yo`q edi va inqiroz retsessiya bilan almashtirildi – o`sish sur`atlarining bosqichma-bosqich pasayishi. Mitchell tartibga solinadigan kapitalizm nazariyasini yaratdi. Ushbu amerikalik olimlar va ularning izdoshlarining ishlarini monopoliyaga qarshi yo`nalish, ijtimoiy munosabatlarning butun 6 majmuasining iqtisodiy o`sishga ta`sirini va davlatning iqtisodiyotga aralashuvi zarurligini hisobga olish g`oyasini birlashtiradi.