Mit dünden bugüne gizli dünyanin bilinmeyenleri tuncay özkan

daha...

Güriş: Evet hayatta.

-Siz geliş gidişlerle ilgili önlem alıyor musunuz?

Güriş: Hayır benim önlemle hiç alakam yok.

-MAH'ın bir ilgilenmesi var mı?

Güriş: Yoktu. Çünkü MAH 3-4 kişiden ibaretti. Ne koruyacak, ne önlem

alacak haldeydi. Biz tamamen Kontrespiyonaj ile meşgul oluyorduk. Hatta

hiç unutmuyorum Gazi gelmişti kral ile beraber.

-İngiliz mi yoksa Afgan Kralı mı?

Güriş: İngiliz kralıyla. Ben de o zaman Galatasaray'ın önünde hedefimi

bekliyorum. Bir yere girdi çıkacak. Kalabalık ta kaçırmayayım diye

projektör gibi bakıyorum. Kimsenin yüzüne baktığım yok. Herkes alkışlıyor,

inliyor Atatürk geçiyor diye. Bir ben Atatürk'e bakmıyorum hedefim

kaçacak diye. O da bir komünist. Şimdi bu hadise böyle devam etti. O

tarihte hiç kimseye sen yalnız Fransızlarla meşgul olacaksın, siz

İngilizlerle , siz Almanlarla diye bir şey yok. Herkes herşeyle

ilgileniyor. Mesala Ankara'dan veya İzmir merkezden veyahut herhangi bir

merkezden yazı geliyor. Bu yazıyı şefimiz alıyor Neşet'e diye havale

ediyor. Ama Fransız işi. Benim ihtisasım olsun olmasın ... Aradan bir gün

iki gün sonra bir Fransız işi daha geliyor onu da Mehmet Bey'e veriyor.

Yani böyle bir kompartımantasyon. Yalnız Fransızlarla , yalnız Almanlarla

uğraşıyorum diye bir ayrım yoktu.

- O zaman Ankara merkez nasıldı?

Güriş: Ankara' da dökülüyor. Yani verdiğimiz bildirilere yanıt alamıyoruz.

Talimat alamıyoruz. Alsak da sudan şeyler. 'Şunların yapılmasını rica

ederiz gibilerinden' şeyler.

- Kaç bölge var o zaman efendim?

Güriş: O zaman Ankara , İstanbul, İzmir, Adana, Erzurum, Diyarbakır.

Edirne ve Çanakkale İstanbul merkezine bağlıydı. Zonguldak, Bursa Ankara

merkezine bağlıydı. İzmir ve havalisini pek hatırlayamayacağım. İzmir 'de

geniş bir şey. 6 -7 merkezi geçmiyor. Ama yuvalarımız vardı. İstanbul'un

bir merkezi var ama Çanakkale'de Edirne'de yuvası var. Sonra galiba her

yer açıldı. Aradan bir müddet geçti Raşit Bey'i Ankara'ya aldılar. 1940

yılında.

- Peki Gazinin ölümünü hatırlıyor musunuz?

Güriş: Hatırlamaz olur muyum? O gün ben daireye gidiyordum. 9.00 ile -9.30

arasında gidiyoruz. Gözüm Galata Kulesine ilişti. Baktım bayrak yarıya

inmiş. Anladım bir hadise olduğunu. Sonra kısa bir müddet içinde

Atatürk'ün öldüğü yayıldı.

-Çalışmalarınız nasıl etkilendi bu ölüm olayından?

Güriş: Vallahi bizi hiç etkilemedi. Biz işimize devam ettik. Aldığımızı

aldık verdiğimizi verdik. Elemanlarımızla mücadele ettik. Sokula

bileceğimiz yerlere sokulabildiğimiz kadar sokulduk. Karşı taraftan adam

elde ettik, onların arasına adam soktuk. yani yaptığım iş tamamen

kontrespiyonaj işiydi.

-Çok asker var mıydı o zaman içinizde?

Güriş: B işlerinde asker yoktu ama asker kökenliydiler. Ama muvazzaf asker

yoktu. O Raşit Bey dediğim zat Jandarma Albayıymış. İstiklal Harbin'de

bilmem hangi cephede istihbarat subaylığı yapmış. Teşkilat kurlunca da gel

şu göreve otur demişler.

YAĞMUR GİBİ CASUS GELİYORDU

-Sivil kaç kişi ? Yani asker kökenli olmayan?

Güriş: Aşağı yukarı zihnimden geçenlerin hepsi asker kökenli. Neden şu:

Kurmay sınavına girmiş. kulağı ağır işittiği için mümtüzü ayırmışlar,

sivil olarak çalışıyor. Mesala Hulisi Bey. O zaman A da sivil kökenli ben

varım , Namık Bey var, bir de Nedim Hatipoğlu var. Bir de Hidayet Bey

vardı. İkinci Dünya Harbi başlayınca İstanbul'a Türkiye'ye yağmur gibi

Alman ajanları üşüşmeye başladı. Müsteşar, müşavir, sigortacı, emlakçı,

fabrika bilmem nesi falan diye. Bir kısmı Arjantin'den geldi. Ama ilk

gelişleri tamamen Alman pasaportu ile. Damgayı vurmuş göndermiş kağıt

fabrikası mümessili diye. Biz bunlarla meşgul olmaya başladık, ama 2-3

kişiyiz. Behçet Arsan ben ve Turgut Atakol. Bir de Sadi diye bir

arkadaşımız vardı. 4 kişi bütün Alman casusu ile uğraşacaksınız. Onları

yenileyeceksiniz, onları oyalayacaksınız. Velhasıl kontrespiyonajın evvel

emri ne ise onları yapacaksınız.

-Bu sürede emniyet size yardımcı oluyor muydu efendim?

Güriş: Hayır emniyetten hiç şeyimiz yoktu. Hatta emniyet bazı rekabetlere

girerdi. İki numaralı mahrem sirküler vardır. O silküler gereğince Emniyet

Müdürlüğü hiç bir zaman espiyonaj ve kontrespiyonaj ile meşgul olamaz. Ama

onlar olurlardı. İş bir raddeye kadar gelip de bozulmaya yüz tuttu mu bunu

alın temizleyin derlerdi.

- Bu dönemde sadece Almanlar mı geliyordu?

BURGU İLE TAVANI DELİP DİNLERDİK

Güriş: Yok hepsi geliyor ama bizim hedefimiz Almanlar. İngilizler

kontrespiyonaj için geliyor. İngilizlerle biz temastaydık.

-Yardımlaşıyorsunuz o zaman, hem de izliyorsunuz?

Güriş: Yardımlaşma da çok asgari oluyor. Yani İngiliz öyle babasının

oğluna her istediğini veren takımından değildir. Dinleme tekniklerinden

istifade ederdik. O zaman bizde yoktu öyle.

-Dinleme tekniği neydi?

Güriş: Dinleme tekniği burgu ile tavanı delmek, bir ufak delik açmak, bir

elmas dinleyici koymak. Yukarı katları da kira ile tutardık. Çünkü aksi

takdirde o işi bize yaptırmazlar. Bu şekilde idi.

-Dinleme yeri o zaman Beyoğlu'na taşınmış mıydı efendim?

Güriş: Dinleme yerimizin adı Neptün'dü. Beyoğlu'nda değil ama

M......'daydı. Orada oluşunun sebebi de Bulgar Konsolosluğu'nun olması.

Onun yanında bir bina yapılmaya başlanıldı. Biz de bu vesileyle dedik ki

arkadaş bunun üst katını bize kirala. Üç aşağı beş yukarı anladı polis

olduğumuzu. O zaman oraya bir güzel dinleme cihazı kuruldu. O zaman ki

tekniğe göre epey bilgiler aldık. İşte Neptün de onun devamı olarak

geldi. Sonra buralara Arapça, Rusça kondu. Bulgarca vardı. Fransızca ile

pek alakadar olmuyorduk. Neptün'den istifade ettik senelerce.

- 1940'larda Almanlar geliyorlar, İngilizlerle hafif dirsek teması var ...

Güriş: Kamuran Alçıtepe vardı. Kulakları çınlasın Behram ve bir kaç kişi

daha arkadaşları İngilizlerin para yardımı, desteğiyle bir küçük büro

kurdular. Küçük büronun vazifesi şu idi. Dünyanın her yerinden Türkiye'ye

giren bütün insanların fotoğraflarını , doğum yerlerini, tarihlerini,

geldiği ve gittiği yeri tespit etmek. bunun için Baha Bulun namında bir

zat vardı ki onun maaşlarını ingilizler verirdi. Sonra bu teşkilat legal

haber toplama işinde de kullanıldı. Şimdi adamın biri pasaport almış

Bükreş'e gidecek . Bizim Bükreş ile de alakamız var farzedelim. Ya da

Roma'ya gidecek. Onu bulup talimatlandırıyorlar. Türklüğünden bahsedip,

yapacakları şeyi yapıp gönderiyorlar. Bu şekilde de bir hareket oldu.

İngilizlerle böyle bir çalışmamız oldu. Fakat İngilizler bizden epey şey

sakladılar. Sıkıştıkları zaman bize başvurmalarından anlıyorduk bunu.

Şimdi ajanları var, Almanlara sokmuşlar.Ajanlarının başına bir bela

geliyor. Hemen Celal Bey'e geliyor Mc Ray. O zaman Mc Ray 150 kilo bir

adam. Efendim şöyle oldu da böyle oldu da diye. Celal Bey Efendim ben

size söylemedim mi? Bunu neden vaktiyle haber vermiyorsunuz da şimdi

bozulduktan sonra , zora girince geliyorsunuz' diyor. onlar pişkin burdan

girip, burdan çıkıyor. Mamafih İngilizler iyiydi. Amerikalılarda o zaman

hiç bir şey yok. Ernie adında bir deniz Albayı geldi, harbin ortalarına

doğru Park Otele. Bu sulh temin etmek için bir zemin arıyordu. Tek başına

bir adam. Nereye başvuracağını kimden ne alacağını bilemiyordu. Haftalarca

, aylarca oturdu kalktı bana Allaha ısmarladık dedi gitti. Eğer Almanlar

veya İngilizler o adam vasıtasıyla bir temas kurmuş olsalardı harp bu

kadar uzun sürmez, anlaşma da olurdu.

ALMANLAR ZOKAYI NASIL YUTTU

-Peki efendim o zaman kaç Alman casusunu zaptırapt altında tutmaya

çalışıyordunuz?

Güriş: Şimdi oraya başlamadan önce şunu söylemek lazım. Bu gelen

Almanları biz bir incelemeye tabi tutuyorduk. Mesela Hamburg'dan gelmiş

Wilhem bilmem ne. İnmiş Alf Oteline . Alf Otelinden çıkmış 10 gün sonra

Ayaz Paşa da bir pansiyona. Biz bunları bir incelemeye alıyorduk. Bu adam

nereye gelmiş. Kortis şirketine Müdür Yardımcısı gelmiş. Ama asker

şyaşında. Cephedeki asker. Adam Kortis ile ilintilendirilip gönderiliyor.

Derken aradan bir müddet geçiyor Lufthansa'ya üç kişi daha geliyor.

Bunlar besbelli casusluk yapıyor. Arşivlere bakıyoruz , arşivler de o

kadar muntazam olmadığı için pek o kadar sonuç elde edemiyorduk. Günlerden

bir gün iki Alman geldi. Biri doktor Frank, biri Von Badenfeld . İndiler

evvela Pera Palas'a sonra o tepebaşındaki şeylerden birine. Ondan sonra

'da Polonya sokağında bir ev tuttular. Şimdi biz her geleni tetkik

ediyoruz ya, bu Von Badenfeld'in üzerinde bir ışık doğdu. Vaktiyle burada

bulunmuş. Zingal kereste fabrikasında mühendis olarak çalışmış. O zamanın

krizi dolayısıyla 1934-1936'ının krizi dolayısıyla kalkmış mamlaketine

gitmiş.

Şimdi Hitler Avusturya'yı işgal edince Türkçe bilen adam lazım. Gel

buraya demişler onu da konsolosluğa memur olarak göndermişler. Şimdi buz

bu şeyi kıymetlendirmek istedik. bu adam buraya boşuna gelmedi. çünkü

mesleği konsolosluk değil kereste mühendisi. Bunun oraya gelmesi bir

tuhaf. Ben bir inceleme yaptım. Tekin Sayın isminde o sıralarda aynı yerde

beraber çalıştıkları bir kişiyi tespit ettim. O Zingal de çalışmış, 4-5

sene mühendislik yapan bizim ilerde ajan olarak kullanacağımız kişi de

aynı yerde çalışmışlar. Şimdi biz bunun ikisini birleştirince elimize bir

bebek doğdu. Ben Tekin dediğimiz şahısla konuştum. Gayet iyi davrandı.

Vatanseverlik gösterdi. Yaparız dedi. Ama dedim sen onunla gidip te ,

lappadak kapıyı çalarsan bu iş olmaz. Eee ne yapalım. Dedim ki bir

tesadüf ihdas edeceğiz. Biz Tekin 'i aldık onların giriş çıkış saatini

tespit ettik. İki arkadaş bazen beraber çıkıyorlardı, bazen tek tek. Orada

da bir tramvay istasyonu var o zaman. Tekin yarın saat 8.00-8.30

arasında tren istasyonunda buluşacağız. Ama ayrı ayrı duracağız. çünkü sen

tanıyorsun adamı. benim sana göstermeme lüzum yok. O evinden çıkıp

tramvay'a binecek sen de tramvay'a bineceksin. Biletini kestirecek Çünkü o

Taksim de inecek. Konsolosluk Taksim'de. Biz bu tertibi yaptık. Bizim

ajanımız ön sahanlık da Alman'a rastladı. Şöyle bir omuz vurdu. Ben

tramvayın içindeyim. Ama daha çok ilerlerdeyim. Adam şöyle bir silkinip

baktı. 'Ooooo Tekin ya nerelerdesin? Nereden çıktın karşıma. Ben seni 6

senedir unutmadım' diyor. Tekin de ' Hayrola neden geldin? Zingal'e mi?'

Yok yok demiş, ben konsolosluğa haber alma vazifesiyle geldim.

Yunanistan'da askerdim beni terhis ettiler. Buraya gönderdiler. Ne

yapacağız diye sormuş bizimki. Şimdi konuşacak bir şey yok, sen akşam

Novotni birahanesine gel , kafa kafaya verip konuşacağımız şeyler var

demiş.

TÜRK CASUSU ALMAN GİZLİ SERVİSİNE SIZDI

Hakikaten ertesi akşam gidiyorlar oraya. Adam hiç çekinmeden ve şüphe

etmeden, eski bir arkadaşı olduğu için diyor ki beni buraya istihbarat

yapmak için gönderdiler. Ama benim elim kolum buna müsait değil şimdilik.

Belki ilerde olacak. sen bana yardım edeceksin. Tehlikeli bir iş ama

seninde hatırından çıkılmaz ne yapacağız diyor. Alman şefimle konuşup ben

sana söyleyeceğim diyor. Aradan bir müddet sonra Fanfiks isminde Baltıklı

bir kadın geliyor Tekin'e. Alman Konsolosluğu'nda çalışıyor. Askeri

Militerlik'de çalışıyor. Diyor ki; siz, Von Badelfeld'in

arkadaşıymışsınız. Bizin öğrenmek istediğimiz bilgiler var. Fakat bunlar

Türkiye aleyhine değil. Bizim kozumuz İngilizler. Türkler de İngilizleri

pek sevmezler. İngilizlere kötülük yapmak , durdurmak için bize yardım

edebilir misiniz? Daha önce verdiği cevabı ona da veriyor. Böylece

tiyatro başlıyor. Üç veya dört harp senesi bu kombinezon işliyor. Hiç bir

çık çıkmadan şüpheye düşmeden. Savaş sonrasında bu Almanları esir olarak

almaya Dorethalcolm geldi. Almanları kampa aldıktan sonra malumu aliniz

harp ilan ettik. İsveç bandıralı muazzam bir tarsatlantik olan

Dorethalcolm geldi. Almanları koydular içine İngiltere'ye götürdüler.

Almanlar giderken sözde ajanlarıyla kucaklaşıp, ağlaşarak terki diyar

ettiler. Giderken de ' Harp tarihi bizim aleyhimize döndü, siz

yapacağınız kadarını yaptınız, ama şans İngilizlere güldü ' diye bizim

elemanları teselli ettiler.

-Peki efendim bu elemanınızdan raporları nasıl alıyorsunuz o zaman?

Güriş: Elemanımızdan yazılı rapor almıyoruz biz. Şifahen rapor alıyoruz.

Daktilo kullanmazdık. Ruslar yapardı bunu. Onların usulünde vardı bu.

- Nasıl yani?

Güriş: Ruslar, Detrap dediğimiz yerlere istedikleri bilgiyi bırakırlar.

Ajanlarına bilgiyi böyle aktarırlar. Onlardan raporu böyle alırlar.

Almanlar'da böyle bir şey yoktu. Doğrudan doğru'ya karşısına alır çata

çata konuşurdu. Biz de aynı yöntemi uyguluyorduk. Ayrıca başka kanallardan

temin ediyorduk. O zaman İsviçre tebalı Madam Ruth adında bir kadınla

konuşuyordum. Dedi ki, ' Süreyya Bey , en son hadise şu şişeyi getirdiler.

Türk subaylarına bundan verin alıştırın dediler' . Alıp şişeyi götürdük.

bir tahlil ettirdik ki saf morfin. Vaziyet bu şekilde devam etti.

Almanlar giderken dediğim gibi bizimkilerle kucaklaşıp ağlaştılar. Biz

sizi unutmayacağız, yarın bir gün Almanya gene eski saffetine dönecek, o

zaman sizi ihya ederiz falan dediler, perde kapandı.

- Hatay sorunu vardı o yıllarda. O konuda Fransızlardan istihbarat

topladınız mı?

Güriş: Hayır. Hiç hatırlamıyorum. O zaten bence istihbarattan ziyade

askeri bir şey oldu. Darbe gibi asker bindi trene gitti. İstihbaratı

karşı tarafın yapması lazım gelirdi bence.

- Bir Fransız istihbarat raporu ele geçirilmiş o zamanlar . Ankara'daki

görevliler. Bu rapora göre Fransızlar 'ın Hatay'a girecek Türk askerlerine

karşı vereceği askeri yok...

Güriş: Ben Alman işgalinden kaçıp Türkiye'ye iltica eden üç Fransız

elemanı ile temastaydım. De Gaulle ile çalışırlardı. Mühendis , gazeteci

bilmem ne oldukları halde İngilizlerle müşterek olarak haber toplama işi

yaparlardı. Almanlar hesabına mesala Alman konsoloslğunun karşısında

güzel bir ev tutup, kristal cam takmışlardı. Girenleri çıkanları tespit

ediyorlardı. Biz onu Ruslara karşı da yapmıştık. İngilizler malesef bazı

bilgilere el koyup kendileri işletmişler.

Şöyle olmuş , Adana merkezli bir operasyon başlamış ve en kıymetli ajanını

Almanlara sürmüş. O zaman Paula Kak isminde bir konsolosluk memuru vardı

yaşlı bir kadın. Yazıda deniryor ki ' filan gün filan yerden İstanbul'a

geliyor' . Paula Kak filan yerde filan kişiyle temas edecekler. Kıbrıs

veya Mısır üzerinden bir hazırlık yapacaklar. Bizim Adana'daki yönetici

diyor ki, bizim şefe ' Aman Celalciğim, çok kıymetli elemanımdır. Aman

İstanbul merkezinde bir karambol'e gelmesin' diyor. Bunlar da bu

izlemeler sırasında çıktı o zaman. Benim diğerlerinden haberim olmadı.

YURTDIŞINA AJAN GÖNDERİP OPERASYON YAPILIYOR

- İkinci Dünya Savaşı'nın Türkiyesi çok aktif galiba?

Güriş: Çok faaliz, bir sürü adam gönderiyoruz. Suriye'ye adam

gönderiyoruz.

- Yurtdışı faaliyetleri de yapıyorsunuz...

Güriş: Tabii. Adam iki bavul patlayıcı madde veriyor, bunu elemanlar

kaçakçılarla beraber fiyatı ne olursa olsun götürüp filan yere sabotaj

yapsınlar.

-Sabotaj, izleme , dinleme herşey var..

Güriş: Dinleme ve beslenme. Şimdi o zaman kullandığımız, daha doğırusu

bizi kullandığını sanan Almanın istediğini vermezsen veya yalan bir şey

verirsen yüzüne güler ama sonra ters tepki eder. Verdiğimiz şeyler için "

Berlin sizden çok memnun" diyor. Neden Almanın bir hafta önce gönderdiği

ajanın bilgilerini biz Alman'a öteki ajanla satıyoruz. O , onu teyid

ederken, öteki de onu teyid ediyor. Bakıyorlar ne güzel olmuş. Şimdi bir

aralık bize maden kömürü şeklinde dinametler verdiler. Ama bunlar kürekle

vapura atılınca biri gemiyi uçuruyor. Onlardan 8-10 tane mukavva kutular

içinde verdiler. bunlar Suriye'ye gidecek veya Beyrut'a gidecek vapura

konulacak. Yangın bombası patlayıcılar.

-Ortadoğu'daki faaliyetleri için bütün bu silahları Türkiye'den mi

geçiriyorlardı?

Güriş: Türkiye'den geçiriyorlar ama hepsine agah olduğumuzu iddia

edemeyiz. Bir çoklarını zaptettik. O zaman gazetelerde haber

çıkartıyoruz. Beyrut Limanın'da şu gemide patlama oldu , şu hasar var ,

şu kadar kişi ölü, yaralı diye. Aslında böyle bir patlama yok.
PERA PALAS TA BOMBA NASIL PATLADI

-Pera Palas'taki patlama nasıl gelişiyor İstanbul'da?

Güriş: Almanlardan kaçarken İngilizler Sofya'da veya Macaristan'de

valizlerini gümrükte bırakıyorlar. Burada açıyorlar ve bombayı içine

koyuyorlar.

-Kimler koyuyor bombayı?

Güriş: İngilizler koymuşlar. O sıradaki soruşturmada böyle saptandı.

İngilizlerin içlerine sızmışlar. İngilizler İstanbul'a gelip Pera Palas'a

yerleşince bomba patladı. Ama bu patlama çok cüzi bir tesir yaptı. Bir de

o sırada orada denetimde bulunan bizim bir arkadaşımız vefaat etti.

- İstanbul'da silah fabrikalarının olduğu yerlerde patlamalar oluyor savaş

yıllarında...

Güriş: ben böyle bir konuyla ilgilenmedim. Bizim bölgemizdeki Alman

faaliyetinin dışında bir şey.

- Savaş'ın sonlarına doğru geliyoruz..

Güriş: Savaşın sonlarına doğru geliyoruz. Biz her türlü zekamızı,

herşeyimizi ortaya koyuyoruz. Türkiye'nin savaşa daihil edilmesini

önlemeye çalışıyoruz.

- Takip ettiğiniz adamların tepkisi nedir?

Güriş: Takip ediyorsunuz. Bizim iki kişi takipçimiz vardı. Biz takipten

ziyade hedefi bastırıp faaliyetini önlemek veya duhul etmek amacıyla

hareket ederiz. Adam geziyor , Dünya'yı geziyor. Takip ettirdiğimiz

insanlar vardı. Mesala Karl Maıyger isminde bir telsiz mütehassısı

geldi. burada telsiz dağıttıkları ajanlara telsiz dersi vermeye başladı.

Şifre deşifre vesaire ve teknik olarak çok kuvvetli şeylerdir.

Mazhar Bey bize bu telsizlerle Atlas Okyanusu'nda giden bir gemiyle

konuştuklarını söyledi. Aldığımız makine tüfek, tabanca ve merminin haddi

hesabı yoktu. Alıyoruz orduya teslim ediyoruz. O zaman posta numaraları

vardı ordunun. birinci, ikinci ordu gibi değilde askeri posta numarası .

Örneğin 4046 gibi. Günlerden bir gün çok krizli bir zamanda bizim