Məhsulun maksimum qaldırılma hündürlüyü aşağıdakı bərabərliyə əsasən
təyin olunur:
m
P
P
h
toplayıop
aparat
maks
burada:
P
a
– aparatdakı təzyiq, n / m
2
(metr kvadratında Nyutonlarla);
P
qab.
– qabdakı təzyiq, (n/m
2
);
- məhsulun xüsusi çəkisi, (n/m
3
).
Hər hansı bir nasosun tələb olunan məhsuldarlığı, onun təyinatından asılı
olaraq hesablanır. Belə ki, fasiləsiz işləyən avadanlıqlara xidmət göstərən nasoslar,
bu avadanlıqların məhsuldarlığına bərabər olan məhsuldarlıqla işləməlidir. Fasilə
ilə işləyən avadanlıq və aparatlar üçün qurulmuş nasosların məhsuldarlığı
avadanlıq və aparatların tutumundan və nasosun iş müddətindən asılı olmaqla,
aşağıdakı bərabərlikdən istifadə olunmaqla təyin edilir:
saat
kq
m
Q
60
burada:
m – köçürülən materiala görə aparatın tutumu, kq;
τ – nasosun iş müddəti, dəqiqə.
Nasosun iş müddəti, aparatın iş rejimi əsasında təyin edilir. Qurğu üçün
qəbul edilən nasos, onun kataloqda göstərilən məhsuldarlığına və tipinə görə
seçilir.
7.2. Transportyorların hesablanması
Transportyorları, istifadə olunduğu məqsəddən asılı olaraq təyinatlarına görə
kimi iki böyük qrupa ayırırlar:
a) t e x n o l o j i t r a n s p o r t y o r l a r;
b) d a ş ı y ı c ı (n ə q l e t d i r i c i) t r a n s p o r t y o r l a r.
Bunlardan birinciləri üzərində balıq xammalının hazırlanması,
sortlaşdırılması, qablaşdırılması və bu kimi bir sıra digər texnoloji əməliyyatlar
yerinə yetirilir. Daşıyıcı transportyorlar isə yalnız xammallar, yarımfabrikatlar,
2
köməkçi materiallar, hazır məhsullar və başqalarını bir sahədən başqa sahəyə
daşımaq məqsədi ilə istifadə olunur. Məhz buna görə də, çox vaxt belə
transportyorları
“nəqletdirici” avadanlıqlar adı ilə adlandırırlar.
Texnoloji transportyorları hesablayarkən, onların işçi uzunluğu, hərəkət
edən hissəsinin (məsələn, lentinin) eni və verilmiş hərəkət sürətində tələb edilən
məhsuldarlığı müəyyənləşdirilir.
Balıq emalı müəssisələrində bu məqsədlər üçün daha tez – tez lentli
transportyorlardan istifadə edirlər. Transportyorun uzunluğunu verilən əməliyyata
daxil olan xammal və materialların miqdarından və fəhlələrin iş normasından asılı
olaraq hesablayırlar. Transportyorun ön tərəfi boyunca bir işçi yerinin uzunluğu
metrlərlə, yerinə yetirilən əməliyyatın xarakterindən asılı olaraq müəyyənləşdirilir:
a) yardımçı vannaları olmayan iş – 0,8 metr;
b) yardımçı vannaları olan iş – 1,2 metr;
c) çəkisini müəyyənləşdirməklə qablaşdırma – 1,2 – 1,5 metr.
Qoyma stollar arasındakı məsafə 0,6 metrə bərabər qəbul edilir.
Fəhlələr transportyorun bir tərəfində yerləşərsə, onun uzunluğu aşağıdakı
bərabərlikdən istifadə etməklə hesablanır:
1
2
l
l
n
L
burada:
L – transportyorun ümumi uzunluğu, m;
n – verilmiş əməliyyatda məşğul olan fəhlələrin sayı;
l – transportyorun ön tərəfi boyunca bir işçi yerinin uzunluğu, metr;
metr
l
0
,
2
5
,
1
1
– ötürücünün, dartıcı stansiyanın qurulması üçün və
transportyora qulluq göstərmənin təhlükəsizliyi üçün
transportyorun əlavə uzunluğu.
Fəhlələr transportyorun hər iki tərəfində (şahmatşəkilli qaydada) yerləşərsə,
belə transportyorun uzunluğu aşağıdakı bərabərlikdən təyin olunur:
.
2
2
1
1
l
l
m
L
3
Əgər transportyorun üstündə xammal və ya yarımfabrikatların yaxalanması
üçün duşlama qurğuları qurularsa, onda belə transportyorlara suyun süzülməsi
üçün 1,0 – 1,5 metr daha əlavə edirlər.
Ehtiyac duyulan halda (məsələn, istehsal prosesinin texnoloji axın xətlərinin
uzunluğunu bərabərləşdirmək məqsədilə) transportyorun hesablanmış uzunluğu
artırıla bilər.
Transportyorun hündürlüyü, xammalları əl ilə işləmək üçün seçilən stolların
hündürlüyü kimi, 0,8 metrə bərabər götürülə bilər. Vaciblik olduqda, məsələn
xəttin əvvəlki və ya sonrakı avadanlığı ilə uyğunlaşma yaratmaq məqsədi ilə
transportyor daha hündür ölçülərə malik ola bilər. Bu halda transportyorun
uzunluğu boyunca fəhlələr üçün döşənək və ya meydançanın hazırlanması zərurəti
qarşıya çıxır.
7.2.1. Lentli transportyorların hesablanması
Lentli transportyorun məhsuldarlığı aşağıdakı bərabərliyin köməyi ilə təyin
edilir:
r
h
b
G
3600
burada:
G
– transportyorun məhsuldarlığı, ton / saat;
b – lentin işçi eni, metr;
h – yük qatının orta hündürlüyü, metr; (balıq yoxlayıcı
transportyorlarda xammal bir qatda düzülməlidir);
υ – lentin hərəkət sürəti, m / san (balıq yoxlayıcı transportyorlar
üçün transportyorun sürəti
san
m
15
,
0
12
,
0
civarında qəbul
olunur).
– yükün həcm kütləsi (sıxlığı), ton / m
3
;
r – materialdan və ya xammaldan asılı olaraq lentin dolma əmsalı
0,6 – 0,8 - ə bərabər qəbul edilir.
4