Mö GİRİŞ. Kursun ümumi MƏSƏLƏLƏRİ

Tələb   edilən   məhsuldarlığın   və   yükün   xarakterinin   məlum   olduğu   halda,
aşağıdakı bərabərliyə görə, lentin verilmiş hərəkət sürəti ilə onun «B» işçi enini
təyin edirlər: 
metr
b
B
,
9
,
0

burada: B – lentin tam enliyidir.
Lentin tam «B» enliyini müəyyənləşdirərək, tələb edilən və ya ona ən yaxın
böyük enliyə malik lenti seçirlər. Standartlara müvafiq olaraq 300, 400, 500, 650,
800, 1200, 1400 və 1600 mm enlik ölçüsünə malik lentlər daha geniş yayılmışlar.
Lentli   transportyorların   hesabatını   aparmaq   üçün   başqa   formuldan   da
istifadə etmək olar: 
saat
ton
q
b
G





6
,
3
 
Burada: b – lentin işçi enliyi, metr; 

 – lentin hərəkət sürəti, 
san
m
; 
q
  –     nisbi   yük,  
2
m
kq
;(balıq   xammalı   bir   yerdən   başqa   yerə   nəql
etdirilərkən   
2
14
5
m
kq
q


  qəbul edilir).          
Dənə   ilə   hesablanan   yüklər   üçün   lentli   transportyorun   məhsuldarlığı
aşağıdakı bərabərliklərdən təyin olunur:  
a
m
G



6
,
3
 
saat
ton
və ya
a
G



3600
  ədəd / saat  
5

---

burada:  G   –   transportyorun   ton   /   saat   və   ya   ədəd   /   saat   vahidləri   ilə
məhsuldarlığı;
 

 – lentin hərəkət sürəti; metr / saniyə; 
 m - yük vahidinin çəkisi, kq;
 a - ayrı – ayrı yük fərdləri arasında məsafə, m.
Bu halda lentin eni yükün ölçülərinə görə müəyyənləşdirilir.
Əgər   hər   hansı   bir   aparat   və   ya   avadanlıq   lentli     nəqletdirici   ilə   birgə
qurulmuşdursa, onda lentin işçi uzunluğu ilə onun sürəti arasında aşağıdakı asılılıq
mövcud olur: 

 

L
burada: 
L
 –lentin işçi uzunluğu, metr;
τ - prosesin getməsi üçün verilmiş zamana uyğun gələn, yükün lent
üzərində hərəkət müddəti ( məsələn, yuma, pörtmə müddəti).
  Transportyorların   əndazə   ölçülərinin   müəyyənləşdirilməsindən   başqa,
layihələndirmə zamanı tələb olunan gücü təyin edir, ötürücü şkivin çevrəvi sürətini
hesablayır,   elektrik   mühərrikini   seçir   və   ötürmənin   kinematik   sxemini   tərtib
edirlər.
Ötürücü şkivini çevrəvi sürətini təyin etmək üçün aşağıdakı bərabərlikdən
istifadə edirlər: 
60
n
d





 
burada: n – transportyorun ötürücü şkivinin bir dəqiqədəki dövrlər sayıdır. 
Ümumi  halda transportyorun hərəkətdə  olduğu zaman  ötürmə  üçün tələb
etdiyi gücü aşağıdakı bərabərliyə görə hesablamaq olar: 
)
(
367
0








L
Q
M
 
6

---

burada: N – tələb edilən güc, k v t; 
Q – transportyorun məhsuldarlığı, 
;
saat
ton
 
L – transportyorun uzunluğu, metr;
H – meylli transportyorlar üçün qalxım hündürlüyü, metr;
ω
0
  – müqavimət əmsalı;(ω
0
=0,3  
  0,8 – diyircəkli dayaqlar üçün,
ω
0 
= 1 
 4 – birbaşa bütöv dayaqlar üçün);

 – ötürücü mexanizmlərdə 0,6
0,9 civarında qəbul olunan faydalı
iş əmsalı (f. i .ə.).
Kataloqa   görə   elektrik   mühərriklərini   seçərkən   hesablanmış   tələb   olunan
gücü 10 – 100 % - ə qədər artırırlar, belə ki, sənayedə tətbiq olunan a s i n x r o n
qısa   qapanma   mühərrikləri,   işə   salınma   anında   kiçik   fırlanma   momentlərini
yüksəldir, bununla belə hesablanmış güc nə qədər kiçik olarsa, mühərrikin gücü bir
o qədər çox yüksələr. 
7.2.2. L ö v h ə ş ə k i l l i    t r a n s p o r t y o r l a r
Bu növ transportyorlar daha çox balıq konservləri hazırlayan zavodlarda,
xüsusən də məhsul doldurulmuş şüşə və ya tənəkə bankaları qablaşdırıcı stollarda
məhlul   dolduran   aparatlara   və   qapaqbağlayan   (hermetikləşdirici)   maşınlara
ötürmək üçün və ya da hermetikləşdirilmiş bankaları sterilləşdirmək məqsədi ilə
avtoklav   şöbəsinə   ötürmək   üçün   istifadə   edilir.   Lövhəşəkilli   transportyorların
hesablanması dənə ilə hesablanan yüklər (məhsullar) üçün lentli transportyorların
hesablanmasına analoji olaraq həyata keçirilir.
7.2.3. Ərsinli transportyorların hesablanması
Bu növ transportyorlar əsasən yükü qaldırmaqla nəql etdirmək (bir sahədən
başqa sahəyə daşımaq)  üçün, dənəvər – toz şəklində olan materialların (buz, duz,
şəkər   tozu   və   s.)   nəql   etdirilməsi   zamanı,   lentin   əyilmə   bucağı   materialın   lent
üzərində sürüşmə bucağından böyük olduqda və mexanikləşdirilmiş duzlanmalar
7

---

və yaş dondurma zamanı xammalları duru (maye) mühitlərdə qarışdırmaq üçün
istifadə olunur. 
Bu   növ   transportyorların   məhsuldarlığını   aşağıdakı   bərabərliyə   əsasən
hesablayırlar: 
c
k
f
G








3600
burada: G – transportyorun məhsuldarlığı,  
;
saat
ton
 
f
– novun en kəsik sahəsi və ya əyrisinin sahəsi, 
;
2
m
 

 – transportyor lenti və ya zəncirinin 
san
m
6
,
0
2
,
0

 civarında qəbul
edilən hərəkət sürəti; 
ρ – yükün həcmi kütləsi, 
;
3
m
ton
 
k
  – 0,5 – 0,8 kəmiyyətinə bərabər qəbul edilən dolma (yüklənmə)
əmsalı; 
c   –   transportyorun   meylliliyini   nəzərə   alan   əmsal;   üfüqi
transportyorlar üçün 
;
1

c
  

0
10
 dək meylli transportyorlar üçün
c=0,85;   10
0
  –   dən  45
0
  –   dək   meylliliyə  malik   transportyorlar
üçün 
40
,
0
85
,
0


c
 qəbul edilir. 
7.2.4. Elevatorların hesablanması
Çalovlu   elevatorlar   xammal   və   materialları   kəskin   dik   yüksəkliyə   malik
xeyli böyük hündürlüyə qaldırmaq üçün istifadə olunur. 
Çalovlu elevatorun məhsuldarlığı aşağıdakı bərabərlikdən istifadə edilməklə
təyin olunur:  







k
a
G
çalov
6
,
3
burada: 
G
 – elevatorun məhsuldarlığı, 
;
saat
ton
 
8

---