Mö GİRİŞ. Kursun ümumi MƏSƏLƏLƏRİ
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ş a q u l i i s t e h s a l a x ı n ı
- Q a r ı ş ı q i s t e h s a l a x ı n ı
zərərsizləşdirirlər. Bununla yanaşı turşu və qələvi məhlullarının hazırlanması proseslərini yerinə yetirir, habelə lazım gələn ekstraksiya materiallarını istehsal edirlər. Hazır məhsulların tərkibinə kənar qatışıqların düşməsindən qaçmaq məqsədi ilə habelə sous (xuruş), duz məhlulları və bu kimi digər birləşmələri hazırlamaq üçün lazım olan şöbələri də ayrı – ayrı otaqlarda yerləşdirirlər. İstehsalat otaqlarını komponovka edərkən öz aralarında funksional əlaqələri olan şöbələri yan – yana yerləşdirmək lazımdır ki, xammal və materialların daha qısa hərəkət yolu təmin edilmiş olsun. İstehsal otaqların planlaşdırılması və bu otaqlarda texnoloji avadanlıq və aparatların yerləşdirilməsi, qabaqcadan nəzərdə tutulan istehsal axını prinsipinə müvafiq olaraq həyata keçirilir. Yarımfabrikatların xammaldan hazır məhsullaradək qısa və ardıcıl istiqamətləndirilmiş hərəkət prosesi i s t e h s a l a x ı n ı adlanır. Lakin axınlıq prinsipini təmin etmək üçün avadanlıqların düz xətt istiqamətində yerləşdirilməsi çox da vacib sayılmır. Maşın və avadanlıqlar sınıq xətt şəklində də yerləşdirilə bilər, amma bu zaman materialın əks istiqamətdə qayıtmaması şərtinin ödənilməsi olduqca vacibdir. Müxtəlif istehsal sahələrinin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, istehsal axını ü f ü q i, ş a q u l i və q a r ı ş ı q ola bilər. Ü f ü q i i s t e h s a l a x ı n ı zamanı materiallar eyni mərtəbəli (səviyyəli) səthdə bir texnoloji avadanlıqdan digər avadanlığın daxilinə hərəkət edir. Belə istehsal axınını bərk və səpələnən materiallar kimi xammallarla işləyərkən qəbul edirlər, bu materialların yerini dəyişdirmək üçün isə lentli transportyorlardan, skebberli nəqletdiricilərdən, müxtəlif tip şneklərdən, elevatorlardan, vaqonetkalardan, elektrokarlardan və bu kimi digər avadanlıqlardan istifadə edirlər. Balıq emalı müəssisələrində ü f ü q i i s t e h s a l a x ı n ı konserv məhsulları istehsalında, balığın duzlanması və hisə verilməsi xətlərində, preslənmə üsulu ilə yağ – balıq unu istehsalında qəbul olunur. 2 Ş a q u l i i s t e h s a l a x ı n ı əsas etibarilə mayeşəkilli məhsullarla, əlaqədar yerinə yetirilən istehsal proseslərində qəbul edilir. Belə istehsal axını material və xammalların, məsələn, doldurulmamış, boş tənəkə taraların yuxarıdan aşağıya doğru istiqamətlənmiş fasiləsiz hərəkətini nəzərdə tutur. Xammal və materiallar nasosların köməyindən istifadə etməklə yuxarıya qaldırılır, buradan isə onların bir aparatdan digərinə sonrakı ötürülməsi öz axını hesabına həyata keçirilə bilər. Şaquli istehsal axınına misal olaraq yağ – balıq unu istehsalını göstərmək olar. Belə ki, bu zaman unun və yağın alınması üçün ekstraksiya üsulundan istifadə olunur. Burada, ekstraktorda (ekstraksiya prosesinin yerinə yetirildiyi aparatda) alınan “mitsella” filtrlənmək üçün nasos vasitəsi ilə son yuxarı nöqtəyə vurulur ki, buradan da, filtrlənərək təmizlənmiş mitsella, qızdırılmaq üçün öz axını ilə müəyyən istilikdəyişdirici aparata, daha sonra isə xüsusi toplayıcı tutuma və nəhayət buradan da distillə edilmək üçün aşağı son nöqtəyə buraxılır. Şaquli istehsal axını zamanı mərtəbələrin sayını azaltmaq üçün bir mərtəbədə qoyulacaq aparatların, həmin mərtəbədə mövcud olan digər aparatlar üzərində yerləşdirilməsi mümkünlüyünü sınaqdan çıxarmaq lazım gəlir. Əlbəttə ki, bu sınaqların aparılması, mərtəbənin hündürlüyünün işin icrasına imkan verən hədlər çərçivəsində olduğu halda özünü doğruldur. Şaquli istehsal axını zamanı binanın yüksək mərtəbəliliyi, üfüqi istehsal axını ilə müqayisədə artıqlaması ilə kompensasiya edilir. Materialın sonradan öz axını ilə qarışdırılması şərti daxilində, müəyyən hündürlüyə bir dəfəyə qaldırılması, az sayda nəqletdirici avadanlıqlar və xeyli miqdarda az enerji sərfi ilə şərtlənir. Q a r ı ş ı q i s t e h s a l a x ı n ı səpələnən bərk və maye materialların emalı zamanı tətbiq oluna bilər (bu zaman bir mərtəbəli binalardan istifadə edilə bilər). Qida sənayesinin balıq məhsulları istehsalı sahəsində qarışıq istehsal axını məsələn, balina və treska balıqlarının qara ciyərindən tibbi piy emalı, balıq yağlarının mexaniki təmizlənməsi və rafinadlaşdırılması zamanı tətbiq olunur. Balığın qara ciyərini emal edərkən, ciyər elevator vasitəsi ilə, xırdalanmaq məqsədi 3 ilə xüsusi meydançaya çatdırılır, buradan arabacıqlarla qiymə qarışdırıcılarına daxil olur ki, burada da piylə qarışdırılır (balina qara ciyəri üçün) və nəhayət hidroliz ediciyə (hidrolizatora) daxil olur. Əgər qarışıq istehsal axınını bir mərtəbəli binalarda yerləşdirərlərsə, onda bir qisim aparatları otağın döşəməsində quraşdırır, digər qisim aparatları isə xeyli hündürlüyədək yüksəldilmiş özüllər üzərində, stellajlarda, fəhlə meydançalarında, kronşteynlər üzərinə və s. quraşdırırlar. Bütün bunlar materialın öz axını ilə sərbəst ötürülməsini təmin edir. Aşağıya düşmüş materialın yenidən yuxarıya qaldırılması mümkün olan şərait, istehsal xəttinin axıcılıq prinsipinə mənfi təsir göstərməyərək onu pozmur, belə ki, son nəticədə material hazır məhsul anbarına doğru hərəkət edir. Kütləvi surətdə əl əməyi əməliyyatları istifadə olunan istehsal sahələrində (məsələn, konserv sexində, duzlama xəttində, sortlaşdırma prosesində, hazır məhsul taraya düzüldükdə və bu kimi digər əməliyyatlarda) avadanlıqları planlaşdırarkən əməyin təşkili və uçotu (qeydə alınması) məsələləri mütləq nəzərə alınmalıdır. İş yerlərinin sayından, onların xarakterindən, əməyin təşkili və uçotundan asılı olaraq, tələb edilən ərazilərin sahələri müəyyənləşdirilir. Bundan başqa, materiallar və taraların iş yerlərinə verilməsi üçün sərbəst meydançalar nəzərdə tutulur, qablaşdırma transportyorlarının olmadığı hallarda isə habelə xammalın ötürülməsi də nəzərdə tutulur. 4 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|