Avadanlıq və inventarların buxarla işlənməsi üçün buxar sərfi aşağıdakı
bərabərlikdən təyin edilir:
,
4
3600
2
V
d
D
burada:
D – buxar sərfi, kq;
d – borunun daxili diametri, m, (adətən
5
,
1
5
,
0
d
düymə qəbul
edilir);
V – buxarın hərəkət sürəti (adətən
san
m
V
30
25
qəbul edilir);
ρ – buxarın sıxlığı,
;
3
m
kq
τ – buxarla işləmə müddəti, saat (τ = 10
20 dəqiqə.)
Bu məqsədlər üçün saatlıq buxar sərfi (τ = 1 saat), yuxarıdakı tənlikdən
istifadə olunmaqla təyin edilir.
Sənaye binalarının və ayrıca yaşayış qəsəbəsinin qızdırılması üçün buxar
sərfi xüsusi hal kimi təyin edilir. Qızdırılma üçün istilik sərfini aşağıdakı
bərabərliyə əsasən hesablamaq olar:
),
(
8
,
0
i
s
o
t
t
q
V
Q
burada:
0,8 – isinməyən həcmi nəzərə alan əmsal;
V – binanın daxili həcmi, m
3
;
q
0
– nisbi istilik itkiləri, kc /(m
3
saat dər.).
Nisbi istilik itkilərinin qiyməti aşağıdakı 1 – ci (20) cədvəldə göstərilənlər
kimi qəbul edilə bilər:
İstehsalat sexlərində havanın hesablanmış temperaturu (16
0
C), böyük
miqdarda istilik ayrılmalarına malik otaqlarda (5
0
C), sexə periodik xidmət
göstərdikdə – (10
0
C), məişət otaqlarında isə aşağıdakı hədləri təşkil etməlidir:
kabinələr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
0
C
əlüzyuyan, qarderob . . . . . . . . . . . . 16
0
C
duşxanalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
0
C
8
siqaret çəkmə yeri, tualet . . . . . . . . 14
0
C
Cədvəl 1 (20)
Binaların adı
Binaların
həcmi, min m
3
Nisbi istilik itkiləri,
(Vt / m
3
∙ dər)
İstehsal otaqları (qızdırılmaya mə-
ruz qoyulmayanlar çıxılmaqla) .
Həmçinin . . . . . . . . . .
Məişət otaqları . . . . . . .
Məişət otaqları . . . . . . .
2 – 20
20 – dən yuxarı
5 – dək
5 – 20
0,52 – 0,58
0,465 – 0,30
0,47
0.47 – 0,35
Xarici havanın hesablanmış temperaturu isitmə mövsümündə ən soyuq
keçən beş günün orta temperaturuna bərabər qəbul edilir.
Mərkəzi qızdırılma üçün 150
0
C – dək qızdırılmış su və ya kiçik təzyiqli,
yəni 1,7 bar təzyiqədək olan buxardan istifadə edirlər.
Qızdırıcı cihazlar kimi radiatorlar, bəzi hallarda isə hamar borular tətbiq
edilir. Qızdırmaq məqsədi ilə buxar, sutka ərzində 16 saat olmaqla verilir.
Ventilyasiya məqsədi ilə havanı qızdırmaq üçün buxar sərfini aşağıdakı
bərabərlikdən təyin edirlər:
,
)
(
.
.
.
.
k
b
h
x
h
q
i
i
t
t
C
P
D
burada:
D – havanın qızdırılmasına buxar sərfi, kq;
P – qızdırılan havanın kütləsi,
;
saat
kq
C – havanın xüsusi istilik tutumu, c / (kq∙ dər);
t
q.h.
– qızdırılmış havanın istiliyi, dər.;
t
x.h.
– xarici havanın istiliyi, dər.;
τ – ventilyasiya müddəti (davamiyyəti), saat;
i
b
– buxarın istilik tutumu,
;
kq
coul
i
k
– kondensatorun istilik tutumu,
.
kq
coul
9
Ventilyasiya olunan havanın miqdarını, xüsusi hesablama ilə təyin edirlər.
11.4. Buxar sərfinin yekun cədvəli və yekun qrafiki
Ayrı – ayrı istehsallar üzrə buxar sərfi hesabatı, buxar sərfinin aşağıdakı
formada verilən yekun cədvəli ilə qurtarır:
Cədvəl 2 (21)
Sərf edilən
sahələr
B u x a r s ə r f i (k q)
s a a t d a
n ö v b ə d ə
s u t k a d a
1.
2.
3.
4.
. . .
n.
C ə m i
Ayrı – ayrı istehsal sahələri (sexlər) üzrə buxar sərfinin yekun cədvəli
əsasında, bütövlükdə zavod üzrə buxar sərfinin yekun qrafiki qurulur. Yekun
qrafikinə, buxar sərfinin bütün maddələri, o cümlədən qazanxana tələbatı da daxil
edilir.
Qrafikdə, 5 % həcmində olan boru kəmərlərindəki buxar itkiləri də nəzərə
alınır.
Əgər qrafikdə həddən yüksək, böyük pik yükləmələr aşkarlanarsa, onda bu
pik yüklənmələrini aradan qaldırmaq məqsədi ilə avadanlıqların iş qrafikinə
yenidən baxılır.
Balanslaşdırılmış qrafikdən təyin edilən bir saatlıq maksimal buxar tələbatı,
magistral buxar kəmərlərinin hesablanması, buxar qazanlarının sayının təyin
edilməsi və seçilməsi üçün istifadə olunur. Buxar qazanları seçilərkən buxarın
maksimal təzyiqini nəzərə alırlar.
10