Mö GİRİŞ. Kursun ümumi MƏSƏLƏLƏRİ

Avadanlıq   və   inventarların   buxarla   işlənməsi   üçün   buxar   sərfi   aşağıdakı
bərabərlikdən təyin edilir: 
,
4
3600
2








V
d
D
burada: D – buxar sərfi, kq; 
d – borunun daxili diametri, m, (adətən  
5
,
1
5
,
0


d
  düymə qəbul
edilir);
V – buxarın hərəkət sürəti (adətən 
san
m
V
30
25


 qəbul edilir); 
ρ – buxarın sıxlığı, 
;
3
m
kq
 
τ – buxarla işləmə müddəti, saat (τ = 10 
 20 dəqiqə.)   
Bu məqsədlər üçün saatlıq buxar sərfi (τ = 1 saat), yuxarıdakı tənlikdən
istifadə olunmaqla təyin edilir. 
Sənaye binalarının və ayrıca yaşayış qəsəbəsinin qızdırılması  üçün buxar
sərfi   xüsusi   hal   kimi   təyin   edilir.   Qızdırılma   üçün   istilik   sərfini   aşağıdakı
bərabərliyə əsasən hesablamaq olar: 
),
(
8
,
0
i
s
o
t
t
q
V
Q





burada: 0,8 – isinməyən həcmi nəzərə alan əmsal; 
V – binanın daxili həcmi, m
3
; 
  q
0
 – nisbi istilik itkiləri, kc /(m
3
 saat dər.). 
Nisbi istilik itkilərinin qiyməti aşağıdakı 1 – ci (20) cədvəldə göstərilənlər
kimi qəbul edilə bilər: 
İstehsalat   sexlərində   havanın   hesablanmış   temperaturu   (16
0
  C),   böyük
miqdarda   istilik   ayrılmalarına   malik   otaqlarda   (5
0
  C),   sexə   periodik   xidmət
göstərdikdə – (10
0
 C), məişət otaqlarında isə aşağıdakı hədləri təşkil etməlidir:
             kabinələr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
0
 C 
             əlüzyuyan, qarderob . . . . . . . . . . . . 16
0
 C
             duşxanalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
0
 C
8

---

             siqaret çəkmə yeri, tualet  . . . . . . . . 14
0
 C
                                                                             Cədvəl 1 (20) 
Binaların adı
Binaların
həcmi, min m
3
Nisbi istilik itkiləri,
(Vt / m
3
 ∙ dər)
İstehsal otaqları (qızdırılmaya mə-
ruz qoyulmayanlar çıxılmaqla)   .
Həmçinin   .   .   .   .   .   .   .   .   .  . 
Məişət otaqları   .   .   .   .   .   .   .   
Məişət otaqları   .   .   .   .   .   .   .
2 – 20
20 – dən yuxarı
5 – dək 
5 – 20
0,52 – 0,58
0,465 – 0,30
0,47 
0.47 – 0,35 
Xarici   havanın   hesablanmış   temperaturu   isitmə   mövsümündə   ən   soyuq
keçən beş günün orta temperaturuna bərabər qəbul edilir. 
Mərkəzi qızdırılma üçün 150
0
  C – dək qızdırılmış su və ya kiçik təzyiqli,
yəni 1,7 bar təzyiqədək olan buxardan istifadə edirlər. 
Qızdırıcı cihazlar kimi  radiatorlar, bəzi hallarda isə  hamar  borular tətbiq
edilir. Qızdırmaq məqsədi ilə buxar, sutka ərzində 16 saat olmaqla verilir. 
Ventilyasiya   məqsədi   ilə   havanı   qızdırmaq   üçün   buxar   sərfini   aşağıdakı
bərabərlikdən təyin edirlər: 
,
)
(
.
.
.
.
k
b
h
x
h
q
i
i
t
t
C
P
D







burada: D – havanın qızdırılmasına buxar sərfi, kq; 
P – qızdırılan havanın kütləsi, 
;
saat
kq
 
C – havanın xüsusi istilik tutumu, c / (kq∙ dər); 
t
q.h.
 – qızdırılmış havanın istiliyi, dər.; 
t
x.h. 
– xarici havanın istiliyi, dər.; 
τ – ventilyasiya müddəti (davamiyyəti), saat; 
i
b
 – buxarın istilik tutumu,
;
kq
coul
  
i
k
 – kondensatorun istilik tutumu, 
.
kq
coul
 
9

---

Ventilyasiya olunan havanın miqdarını, xüsusi hesablama ilə təyin edirlər. 
11.4. Buxar sərfinin yekun cədvəli və yekun qrafiki 
Ayrı – ayrı istehsallar üzrə buxar sərfi hesabatı, buxar sərfinin aşağıdakı
formada verilən yekun cədvəli ilə qurtarır: 
                                                                                    Cədvəl 2 (21) 
Sərf edilən
sahələr
B      u     x     a      r         s      ə      r      f      i   (k q)
s   a   a   t   d   a
n  ö  v  b  ə  d  ə
s  u  t  k  a  d  a
1.
2.
3.
4.
.   .   .
n. 
C    ə    m    i
Ayrı   –   ayrı   istehsal   sahələri   (sexlər)   üzrə   buxar   sərfinin   yekun   cədvəli
əsasında,   bütövlükdə   zavod   üzrə   buxar   sərfinin   yekun   qrafiki   qurulur.   Yekun
qrafikinə, buxar sərfinin bütün maddələri, o cümlədən qazanxana tələbatı da daxil
edilir. 
Qrafikdə, 5 % həcmində olan boru kəmərlərindəki buxar itkiləri də nəzərə
alınır. 
Əgər qrafikdə həddən yüksək, böyük pik yükləmələr aşkarlanarsa, onda bu
pik   yüklənmələrini   aradan   qaldırmaq   məqsədi   ilə   avadanlıqların   iş   qrafikinə
yenidən baxılır. 
Balanslaşdırılmış qrafikdən təyin edilən bir saatlıq maksimal buxar tələbatı,
magistral   buxar   kəmərlərinin   hesablanması,   buxar   qazanlarının   sayının   təyin
edilməsi   və   seçilməsi   üçün   istifadə   olunur.   Buxar   qazanları   seçilərkən   buxarın
maksimal təzyiqini nəzərə alırlar. 
10

---