Mö GİRİŞ. Kursun ümumi MƏSƏLƏLƏRİ

 1. İstehsal otaqları   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   8 – 10
  2. İnzibati otaqlar   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   10 – 16
3. Yardımçı – istehsal otaqları   .   .   .   .   .   .   .   .   . 6 – 8
4. Anbar otaqları   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  4 – 5
5. Dəhliz, pilləkən, soyunub – geyinmə otağı, tualet . 2 – 3
İşıqlandırma üçün müəyyənləşdirilən gücün hesablanması aşağıdakı formada
həyata keçirilir:  
                                                                                    Cədvəl 6 (25) 
Otaqlar
İşıqlanma 
norması, 
Vt / m
2
Döşəmənin
sahəsi, m
2
Tələb  olu
nan güc, Vt
/ kVt
Qurğularda
istifadə edi
lən  lampa-
lar, ədəd
Quraşdırı-
lan lampa
ların sayı,
ədəd 
Müəy-
yənləşdi
rilən güc
kVt
1. 
2. 
3. 
4.
5. 
. . . 
n
C ə m i
İşıqlandırma üçün tələb edilən güc aşağıdakı bərabərlikdən hesablanır:   
,
.
ş
e
m
iş
k
P
P



burada: P
m.
 – işıqlandırma üçün müəyyənləşdirilən güc, kVt; 
             k
e
 = 0,8 – eyni vaxtda qoşulmanı nəzərə alan eynivaxtlılıq əmsalı; 
             

 95
,
0
ş

 şəbəkənin faydalı iş əmsalı (f.i.ə).
Balıq   emalı   müəssisələri   üçün   tələb   edilən   ümumi   güc,   aşağıdakı
bərabərlikdən təyin edilir:   
2
2
.
.
.
.
)
(
r
iş
e
t
üm
P
P
P
P



 ,   kva. 
18

---

Balıq   emalı   müəssisələri   bir   çox   hallarda   6   –   10   kV   gərginlikli   yüksək
cərəyanlı   şəbəkələrdən,   tənzimləyici   transformator   yarımstansiyasından
keçirilməklə   elektrik   enerjisi   ilə   təchizatlanır   ki,   bu   yarımstansiya   da   güc   və
işıqlandırma   qurğularını   qidalandırmaq   üçün   istifadə   edilən   380   –   220   Volt
gərginlikli, üç fazalı dəyişən cərəyan verir. 
Tələb   edilən   ümumi   gücə   (gərginliyə)   uyğun   olaraq,   lazım   gələn   güc
transformatoru seçilir. 
11.9. Elektrik enerjisi sərfinin təyini
Güc   məqsədli   cərəyan   qəbulediciləri   üçün   illik   elektrik   enerjisi   sərfi
aşağıdakı bərabərlikdən təyin edilir:  
.
.
.
.
is
e
t
güc
k
n
z
P
A




   kVt – saat.
burada:  A
güc
  –   güc   tok   qəbulediciləri   üçün   illik   elektrik   enerjisi   sərfi,
kilovatsaat; 
P
t.e.
 – tələb edilən güc, kVt; 
z – növbədə iş saatlarının miqdarı; 
n   –   il   ərzində   iş   növbələrinin   sayı   (müəssisənin   təqvim   iş
qrafikindən götürülür); 
K
is.
 = 0,8 
 0,95 – tələb edilən gücdən istifadə əmsalı.
İşıqlandırma üçün illik elektrik enerjisi sərfi aşağıdakı kimi təyin edilir: 
.
.
.
is
iş
il
k
n
z
P
A




  kVt – saat.
burada: P
iş.
 – işıqlandırma üçün tələb edilən güc, kilovat; 
n – illik iş növbələrinin sayı.  
Məhsul vahidi üçün nisbi elektrik enerjisi sərfi aşağıdakı bərabərlikdən təyin
edilir: 
,
2
1
M
A
A
N


   
.)
.
.
(
b
ş
m
ton
saat
kVt

19

---

burada: M – zavodun illik məhsuldarlığı, ton və ya m. ş .b.  
11.10. Soyuqluq sərfinin təyini
Balıq sənayesi və balıq emalı müəssisələrində soyuqdan texnoloji məqsədlər
üçün (balığın və digər materialların dondurulması və soyudulması) və anbarlarda,
habelə   istehsal   sexlərində   aşağı   temperatur   rejiminin   yaradılması   üçün   istifadə
olunur. Bütün məqsədlərə sutkalıq soyuqluq sərfi kalori (kal) hesabatı ilə təyin
edilir.   Bu   hesabatla   habelə,   bütün   avadanlıqların   soyuqluq   məhsuldarlığı   və
soyuducu   kameraların   məhsulları   saxlamaq   və   ya   istehsal   otaqlarını   soyutmaq
üçün soyuducu səthləri də hesablanır.
Kalori hesabatları üçün soyudulan otaqların plan və kəsiklərini, onların tələb
olunan istiliklərini və ölçülərini bilmək mütləqdir. 
Balıq   emalı   müəssisəsi   üçün   ümumi   sutkalıq   soyuqluq   sərfi   aşağıdakı
bərabərlikdən tapılır: 









4
3
2
1
Q
Q
Q
Q
Q
 
burada:  Q
1
  – otaqların xarici divarlarının istilik keçirməsinə  sərf olunan
soyuqluq; 
Q
2
  – daxil olan materialların soyudulması və dondurulması üçün
soyuqluq sərfi; 
Q
3
  –   otaqların   ventilyasiyası   zamanı   havanın   soyudulması   və
qurudulması üçün soyuqluq sərfi; 
Q
4
 – qapıların açılması, işçilərin gəlməsi, işıqlandırma və s. zaman
istismar itkilərinə soyuqluq sərfi.     
Sutka ərzində istilikkeçirməyə sərf edilən soyuğun cəm miqdarı aşağıdakı
bərabərliklə təyin edilir: 


24
1







s
i
t
t
k
F
Q
    
sutka
saat
Vt

 
20

---