Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman

Dipnot  Dergisi
, (2. Baskı), Sayı:1, 2010, 
s.29-41,
 
5
 Perry  Anderson, 
Tarihten  Siyasete  Eleştiri  Yazıları
,  (Çev.:  Simten  Çoşar),  İletişim  Yayınları,  İstanbul 
2003, s.78 

---

6 
 
gelişmiş olabilir, ama bu açıdan övülmeleri gerekmez, çünkü oldukları yere gelmek için 
kahramanca  bir  şey  yapmamışlardır.”
6
 Bulunduğumuz  zamanda  olmak,  sadece 
bunu(zamanı)  ölçü  alarak  şimdi’nin  geçmiş  zamanlardan  üstün  ve  iyi  olduğunu 
kanıtlayamaz.  Lalande’ın  felsefe  sözlüğü  belirtiği  gibi,  “  ‘modern’  sözcüğünün, 
10.yüzyıldan beri, felsefî ve dini tartışmalarda ve hemen hemen her zaman kâh övücü, 
kâh  pejoratif  vurgularla  kullanılan  bir  terim  olduğunu  bildirmektedir.  Övücü 
kullanışıyla,  yeniliklere,  gelişmeye, araştırmaya,  var olanla  yetinmemeye  –ve bunların 
sonucu  olarak  da-  ‘yetkeye’  ve  normların  sansürüne  direnmeye  çağrıda  bulunur; 
pejoratif  kullanım,  moda  düşkünlüğünü,  müktesebatın  anlamını  kavramaya 
çalışmaksızın  önüne  gelen  yenilikle  özdeşleşme  özentisini,  kolaycılığı,  özgürlük 
yanılsamasıyla özgürlüğü mümkün kılan şeyi yozlaştırmayı çağrıştırır.”
7
 
Modern görüntü içinde bir yenilik veya yeninin peşinde olmak anlamında modern 
zamanların  tarzını  görürüz.  Her  birey  ve  toplum,  yenilenme  arzusuyla  dolu  olarak 
modern zamanın serüvenine katılabilir ve var olabilir. Dün, modern dünyada kayıptır ve 
her  bugünün  ‘dün’e  akması  da  modern  dönemin  trajik  yüzüdür.  Bu  yüzden  modern 
zaman  dakikliğiyle  dikkat  çeker.  Her  şeye  yetişme  isteği  ve  yapma  isteğinden  ya  da 
‘yarın tanrının değil insanın kendisinin oluşturacağı bir bugün’ olacağından, modernlik 
insana aynı tarzda bir eksiklik duygusu da verir. “Modern olmak, bizlere serüven, güç, 
coşku, gelişme, kendimiz ve dünyayı dönüştürme olanakları vaat eden; ama bir yandan 
da  sahip  olduğumuz  her  şeyi,  bildiğimiz  her  şeyi,  olduğumuz  her  şeyi  yok  etmekle 
tehdit  eden  bir  ortamda  bulmaktır  kendimizi.  Modern  olmak,  Marx’ın  deyişiyle    ‘katı 
olan  her  şeyin  buharlaşıp  gittiği’  bir  evrenin  parçası  olmaktır.”
8
 Modern  insanın  anısı 
veya  geçmişi,  zamanı  yakalamak  peşinde  bu  halde  kaybolur.  Nitekim  Marx’ın 
sözündeki  buharlaşma  hali,  “geçmişte  kullandığımız  katı,  sürekliliği  olan,  çoğunlukla 
bir anlam ifade eden nesneler, etrafımızı kuşatan geçici, taklit mallar uğruna bir kenara 
konuyor.”
9
 
                                                           
6
 Matei Calinescu, 
Modernliğin Beş Yüzü
, (Çev.: Sabri Gürses), Küre Yayınları, İstanbul 2010, s. 13. 
7
 Turhan  Ilgaz,  “Eskiler  ve  Modernler  Bitmeyen  (Siyasi)  Tartışma”,
  Düşünen  Siyaset  Düşünce  Dergisi,
 
Lotus Yayınevi, Sayı: 21, Ankara 2005, 53-62, s.53-54. 
8
 Marshall  Berman, 
Katı  Olan  Her  Şey  Buharlaşıyor
,  (Çev.:  Ümit  Altuğ,  Bülent  Peker),  İletişim 
Yayınları, İstanbul 2006, s. 27. 
9
 Charles  Taylor, 
Modernliğin Sıkıntıları
, (2. Baskı), (Çev.: Uğur Canbilen), Ayrıntı Yayınları,  İstanbul 
2011, s.14 

---

7 
 
Neticede  modern  kavramı  günümüzde  genel  olarak  “düşüncedeki  açıklık, 
özgürlük,  otoritelerden  bağımsızlık  ve  en  yeni  ve  en  son  dile  getirilmiş  düşünceler”
10
 
şeklinde  ifade  edilmektedir.  Modern  kavramı  bu  anlamına,  daha  çok  bilimsel  ve 
toplumsal hayattaki gelişmelerle kavuşmuştur. Batı kaynaklı bir kavram olarak modern, 
son  haline  Rönesans  ve  Reform  dönemlerinden  yirmi  birinci  yüzyıla  kadar  olan  bir 
dönemi kapsayarak ulaştığını  ileri sürebiliriz ve bu  döneme ‘Modern Çağ’ diyebiliriz: 
“Modern  çağ  her  şeyden  önce  öznel  özgürlük  işaretiyle  var  olmuştu.  Öznel  özgürlük, 
toplumda  sivil  hukukun  kişinin  kendi  çıkarlarını  rasyonel  tarzda  kollayabilmesi  için 
sağladığı  uzam  olarak;  devlette  siyasal  iradenin  oluşumuna  katılmada  ilke  olarak  eşit 
haklar şeklinde; özel alanda etik özerklik ve kendini gerçekleştirme olarak; ve nihayet, 
bu özel dünyayla ilişkili kamusal alanda, düşünümsel hale gelmiş bir kültürün temellük 
edilmesi aracılığıyla cereyan eden oluşturucu süreç olarak gerçekleştirildi.”
11
 Son olarak 
kavramın tarihsel yolculuğuna bakıldığında, ‘modern’ kavramı sıfat şeklinde kullanılan 
ve  nitelediği  kavrama  ‘iyi’lik  yükleyen  bir  mahiyette  olduğu  görülebilir.  Örneğin 
modern  insan,  modern  bilim,  modern  devlet,  modern  yaşam  vb.  gibi  tanımlayıcı  bir 
şekilde  kullanıldığında,  modern,  eklendiği  kavrama  çağdaş,  yeni,  zamana  uygun  ve 
değerli  anlamlarını  yükler.    Buna  karşılık  modern  olmayanlar  da  daha  çok  ilkel,  eski, 
kötü,  tutucu,  vb.  gibi  anlamlarla  ifade  edilerek  modern  olan  şeyin  karşıtı  olarak 
konumlanır.