Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman



Yüklə 2,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/164
tarix07.04.2022
ölçüsü2,44 Mb.
#85154
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   164
669ab9e9ff32c2ca0f9a3c70aa28a6a8(1)

Postmodernizm ve Sosyal Bilimler-Tematik Bir Yaklaşım
, (Çev.: Ahmet Cevizci), 
Paradigma  Yayınları,  İstanbul 2005, s.38; Stephen Toulmin, 
Kozmopolis-Modernite’nin  Gizli  Gündemi

(Çev.: Hüsamettin Arslan), Paradigma Yayınları, İstanbul Ocak 2002, s. 13. 



 
doğru olacaktır. Peki, nedir modernite ya da modernlik? Bu konuya örnek birkaç görüş 
vermek gerekirse;  ilk önce Berman’ın  tarihsel uzantısı  ve anlamı  bakımdan modernite 
ya da modernlik bakışı dikkat çekicidir: 
Modernliğin  tarihi  gibi  muazzam  bir  şeyin  bir  ucundan  yakalayabilme 
umuduyla  onu  üç  evreye  ayırdım:  Kabaca  16.  Yüzyılın  başlarından  18. 
yüzyılın  başına  dek  uzanan  ilk  evrede  insanlar,  modern  hayatı  algılamaya 
yeni  başlamışlarıdır;  onlara  neyin  çarpmış  olduğunu  anlayamazlar  henüz. 
Umutsuzca, el yordamıyla uygun sözcükleri bulmak için çırpınırlar; deneyim 
ve  umutlarını  paylaşabilecekleri  modern  bir  kamu,  ya  da  camianın  ne 
olabileceği konusunda pek fikirleri yoktur. İkinci evremiz 1790’ların büyük 
devrimci  dalgasıyla  başlar.  Fransız  Devrimi  ve  onun  etkileriyle  büyük, 
modern  bir  kamu,  bir  anda  ve  dramatik  bir  biçimde  doğuverir.  Bu  kamu, 
devrimci  bir  çağda;  kişisel,  toplumsal  ve  siyasal  yaşamın  her  boyutunda 
altüst  oluşlar  ve  patlamalar  doğuran  bir  çağda  yaşıyor  olma  duygusunu 
paylaşmaktadır.  19.  yüzyılın  modern  kamu  alanı,  bir  yandan  da  hiç  de 
modern olmayan dünyalarda yaşamanın madden ve manen neye benzediğini 
hatırlamaktadır hala. Bu içsel ikilik aynı anda iki ayrı dünyada yaşıyor olma 
hissini, modernleşme ve modernizm düşüncelerini doğurur ve kökleştirir. 20. 
yüzyılda,  üçüncü  ve  son  evremizde,  modernleşme  süreci  neredeyse  tüm 
dünyayı  kaplayacak  kadar  yayılmış;  gelişmekte  olan  modernist;  dünya 
kültürü sanatta ve düşünce alanında göz alıcı başarılar sağlamıştır.
14
 
Berman,  on  altıncı  yüzyıldan  başlayarak  yirminci  yüzyıla  kadar  genişlettiği 
modernliğin üç evresi olduğunu belirtir. Yukarıda bu üç evrenin gösterdiği gibi, yaşam 
alanında  hem  bireysel  hem  de  toplumsal  bağlamda  meydana  gelen  dönüşümler 
mevcuttur.  Dönüşümlerin  vücut  bulduğu,  insan  kimliğinin  etkin  olduğu  eylemler  ve 
bunların uzantılarında gelişen devlet ve hukuk gibi somut süreçlerden bahsedilebilir. 
Aynı  bağlamda  tarihi  dönemleştirmede  Alain  Touraine’ye  başvurduğumuzda, 
modernliğin aşamaları olduğu görülür. Ona göre modernliğin aşamaları zamansal açıdan 
“Rönesans’tan  sanayileşmenin  yaşandığı  sürece  erken  ya  da  klâsik  modernlik,  sanayi 
devriminden 1970’lere kadar olan dönem orta modernlik, 70’lerden sonraki dönemi ise 
geç  modernlik  aşaması”  olarak  üç  bölüme  ayrılmaktadır.  Bu  aşamalar  daha  çok 
kapitalizmin  doğuşundaki  mekan/toprak  bağımlılığından  günümüzdeki  küresel 
kapitalist  ortamın  mekansız  ya  da  portatif-akışkan  bir  mekan  anlayışına  dönüşmesini 
gösteren  aşamalarıdır.  Bu  aşamalarda  göze  çarpan  özellik,  Fransız  devrimi  süreci  ile 
hemen  akabinde  işçi-emek  hareketinin  öne  çıktığı  tarihlerde,  toplumsal  öznenin 
doğuşudur. Bu öznenin akıl sahibi olmasıyla aklı politik-ekonomik alanda kullanması, 
                                                           
14
 Berman,  s.29 


10 
 
ilkin kişisel özne olarak kendini göstermesi ve sonuçta özne olan kişilerin örgütlülüğü, 
öznenin en önemli özelliğidir.
15
 Touraine’e göre: 
Modernlik,  salt  değişim  ya  da  olaylar  silsilesi  de  değildir;  akılcı, 
bilimsel, 
teknolojik 
ve 
idari 
etkinliğin 
ürünlerinin 
yaygınlaştırılmasıdır…  Modernlik  fikri,  toplumun  merkezindeki 
Tanrı’nın  yerine  bilimi  koyarak,  dinsel  inançlara  –  en  iyi  olasılıkla- 
ancak  özel  yaşam  dâhilinde  bir  yer  bırakır.  Modernlikle  en  güçlü  bir 
biçimde  özdeşleştiği  anda  Batı  düşüncesinin  özelliği,  akılcılığa 
tanınan  temel  rolden  daha  geniş  bir  fikre,  akılcı  bir  toplum  fikrine 
geçmeyi istemiş olmasında yatar; ve o akılcı toplum’da akıl yalnızca 
bilimsel ve teknik etkinliği yönetmekle kalmaz, insanların yönetimini 
ve  nesnelerin  yönetimini  de  elinde  tutar.  Modernlik  fikri,  sıkı  sıkıya 
akılcılaştırma fikriyle bağıntılıdır.
16
 
 
Modernliğin  ortaya  çıkışından  günümüze  gelinceye  kadar  öne  çıkan,  başka  bir 
deyişle modernliğin mahiyetini belirleyen temel noktalar: 
1.
 
Tekil insan bağlamında, akıl, özne vurgusu
2.
 
Toplumsal  içerik  bağlamında,  sanayileşme,  kapitalizm,  sosyalizm, 
imparatorluktan ulus-devlete, engizisyondan(dinsel yargılama) hukuka geçiş
3.
 
‘Kutsal’  merkez  arayışında  tanrı  yerine  ete  kemiğe  bürünmüş  ve  burada, 
dünyada, olan insandan yola çıkarak ‘insanlık’; 
4.
 
İnsanın  kutsal  mekândan-kiliseden-  çıkıp  lâboratuar  ışığında  aydınlanması-
ilerlemesi-  ya  da  gerçeği  yakalaması  gibi  süreçlerin  oluşturduğu  bir  bütünlük, 
bağlamında anlaşılması gerektiği savunulabilir;
17
  
Aynı  paralelde  modernite  ve  onula  ilgili  kavramsal  uzantılar  Kale’nin  düşüncesi 
bağlamında özetlenirse, 
XVIII.  yüzyıl  Aydınlanma  Dönemi  ile  başlayan  Akıl  Çağı,  modernizm 
(modern) kavramını gündeme getirerek bu yüzyıldan günümüze dek gelen 
çağların  modern  çağlar  olarak  nitelenmesine  yol  açmıştır.  Modernizm  ya 
da  modern  çağları  betimleyen  temel  olgular/kavramlar  şunlar  olmuştur: 
Rasyonellik;  aklın  egemenliği,  mantık,  bilimsel/evrensel  doğrular, 
bilimsellik,  algoritmik,  sistematik  düşünme,  pozitivizm…  “Modernin” 
kelime  anlamı;  çağcıl,  çağdaş,  yeni;  asri  olup  “modernizm”  de  çağcılık; 
                                                           
15
 Abdulkerim Sönmez,  “Alain Touraine: Modernlik ve Demokrasi”, (Ed.), Görgün Baran, A.-Suğur, S., 

Yüklə 2,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   164




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə