Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman



Yüklə 2,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə23/164
tarix07.04.2022
ölçüsü2,44 Mb.
#85154
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   164
669ab9e9ff32c2ca0f9a3c70aa28a6a8(1)

1.4.2. Bilim 
Modernitenin  bir  ayağı  akıl  (rasyonalizm)  ise  diğer  ayağı  kesinlikle  bilimdir 
(empirizm).  Bilginin  akıl  ve  bilime  dayandığını  anlatan/inanan  modern  dönem  insanı, 
kutsal metinleri ve mekânları bırakarak özgürleştiğini düşünmüştür. Bilim; akıllı insanın 
bir  faaliyeti  olup,  onun  kurduğu  bu  dünya  dili  ile  doğayı,  dahası  bilimin  duyusal 
sınırlarındaki her şeyi açıklayabilecek (modern insan için bilgi anlaşılacak-anlamak- bir 
şey olmaktan çok açıklanacak-açıklama- bir şey.) kutsal mabettir. 
Felsefe  alanında  bilginin  deneysel  bir  kaynağı  olduğuna  dair  görüşler;  Bacon, 
Locke, Hume gibi filozoflarca savunulmuştur. Doğa, bilimsel araştırmalar tarafından ele 
alınan  bir  mekân/nesne  olarak  teolojik  bakış  açısının,  yorumların  yerine  geçmiş  ve 
bilimsel  çalışmalar  kilise  babalarının  tahtını  yerinden  oynatmıştır.  Aynı  düzlemden 
bakarsak,  bilim  tarihinin  modern  dönemi  olan  16.  ve  17.  yüzyıllarda  ortaya  çıkan 
gelişmeler daha manidardır. Nitekim bu yüzyıllara baktığımızda tamamen bilim insanı 
olarak  görülen  Kopernik,  Galileo,  Newton’un  yanısıra,  filozof  kimliği  ön  plânda 
bulunan  Bacon’ı  görürüz.  Klâsik  bilim  anlayışının  terk  edildiği,  bilim  alanında 
devrimsel  dönüşümlerin  yaşandığı  bu  yüzyıllarda,  kilisenin  merkezinde  olan  bilgi,  bir 
                                                           
58
 Ross, ss. 22–25 
59
 Ross,  s.185;  İlhan  Tekeli, 
Modernizm,  Modernite  ve  Türkiye’nin  Kent  Planlama  Tarihi
,  Tarih Vakfı 
Yayınları, İstanbul, 2009, s.16; Theodor W. Adorno, 
Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi
, (5. Baskı), (Çev.: 
Nihat Ünler-Mustafa Tüzel-Elçin Gen), İletişim Yayınları, İstanbul 2009, Sunuş: J.M.Berstein(9-41) 


29 
 
anlamda kilise duvarlarının dışına çıkmıştır. Örneğin; Ortaçağın dünya merkezli evren 
görüşü,  bu  dönemde  eleştirilerek  güneş  merkezli  evren  anlayışına  kavuşmuştur.  Bir 
başka  deyişle  bilgi,  tanrı  merkezli-kaynaklı  (tanrı  sözü)  olmaktan  çıkıp  insan 
merkezli(neden-sonuç bağıntılı) bir kimlik kazanmıştır.
60
 
Bilim, deneysel  yöntemle ve neden sonuç ilişkisine bakarak açıklamaya çalıştığı 
her şeyi, bir doğal durum olarak görür ve bunun temelinde ruhanî bir güç kabul etmez. 
Dolayısıyla  bilim;  nesnel  bilgiyi  sağlayan  ve  ancak  ‘nesne’/’olgu’  alanında  varlık 
gösteren  bir  faaliyettir.  Bunun  için  bilim,  metafiziksel,  ahlâkî  veya  değer  içerikli  bir 
bilginin doğru olabileceğini, dahası bu alanlara dair bir bilgiyi kabul etmez. En azından 
doğa  bilimleri  çerçevesinde  düşünüldüğünde  böyledir.  Bilimin  dışında  kalan,  nesnesi 
somut  olmayan  alanlar  felsefenin,  dinin,  metafiziğin  ilgi  alanındadır  ve  bu  alanlara  da 
bilim, itibar göstermemektedir. 
Yukarıda  adı  geçen  bilim  insanları  çoğunlukla  doğa  bilimleri  alanında 
çalışmışlardır. Bu kişilerin önemleri az olmamakla beraber, felsefî veya toplumsal bilgi 
bağlamında Aydınlanmanın kökenindeki temel bilimsel yönü ortaya çıkartan, filozof bir 
kişilik  olarak  bilim  (felsefesi)  alanında  fikir  vermiş  Bacon’ı  öne  sürebiliriz.  Bacon’a 
göre; bilgi için öncelikle ön yargılardan kurtulmak gerekir. Bacon, bu önyargılara neden 
olarak  ‘idol’leri  öne  sürer.  Bacon’a  göre,  insan  zihninde  dört  idol  bulunmaktadır.o, 
“bunların  birincisine  soy  idolleri,  ikincisine  mağara  idolleri,  üçüncüsüne  çarşı-Pazar 
idolleri,  dördüncüsüne  tiyatro  idolleri  adını”  verir.
61
 Burada  Bacon’ın  idollere  verdiği 
isimlerle  bir  bakıma  insan  zihninde  bulunan  ve  düşünsel  ket  vurmalara  yol  açan 
durumları  -ve  bunun  sosyal  yönünü-  gösterilmektedir.
 
Ayrıca,  idollerin  terk  edilmesi 
gerektiği ve ancak böylece doğru bilgiye ulaşılacağını savunan Bacon, modern dönemin 
en  çarpıcı  sözlerinden  biri  olan  ‘bilgi  güçtür’  sözüyle,  zaten  onun  bilimsel  bilgiye 
verdiği  önemi  göstermektedir.  Bacon’ın  bilgi/bilim  açısından  önemini  belirleyen 
Harvey’e göre onun bilime/bilgiye bakışı,  onu Aydınlanmanın ilk müjdeleyicilerinden 
biri kılmıştır.
62
 
                                                           
60
 Bkz.  Melek  Dosay  Gökdoğan,  “Bilim  Tarihi”, 

Yüklə 2,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   164




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə