Moderniteden postmoderniteye uzanan bir köPRÜ: zygmunt bauman



Yüklə 2,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə34/164
tarix07.04.2022
ölçüsü2,44 Mb.
#85154
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   164
669ab9e9ff32c2ca0f9a3c70aa28a6a8(1)

2.4. POSTMODERNİZM 
Kavramların  sonuna  ‘–izm’  takısı  eklenince,  kavramlar  politik,  felsefî  ya  da 
sanatsal  bir  akımı  belirten  anlamlara  dönüşür.  Postmodernizmin  bir  akım  olarak  neyi 
savunduğu,  insanlara  ne  gibi  açıklamalar  getirdiği  hala  tartışmalıdır.  Bununla  birlikte 
postmodernizm, ortaya çıktığı süreç olan yirminci yüzyılın son çeyreğindeki toplumsal 
değişimleri  anlatmak  için  kullanılan  ‘postmodern  çağ’  adlandırmasının  teorik  yapısını 
oluşturma/bulma girişimidir. 
Felsefî bakışın kavrayışlı genelliğinden baktığımızda postmodernizmi “belirleyen 
şey,  öncelikle  modernliğe  veya  Descartes  tarafından  kurulan  modernizme  yönelik 
radikal  bir  eleştiridir.  Postmodernizm  her  şeyden  önce  modernliğin  akılcılığına,  aklın 
bütün alanlarda, insanlığın tüm problemlerini çözebilecek mutlak otorite olmasına itiraz 
eder.  Postmodernizm,  modernitenin  ahlâkî  iddialarına,  modern  öznede  temellenen 
evrensel  etik  düşüncesine,  özellikle  de  yararcılık  ve  bireycilik  diye  ifade  edilen  etik 
anlayışlara  şiddetle  karşı  çıkar.  Postmodernizm,  politik  veya  sosyal  nitelikli,  küresel, 
her  şeyi  kucaklayıcı  bütün  dünya  görüşlerine  itiraz  ederken,  Marksizm,  faşizm,  
Stanilizm,  liberalizm  ve  modern  bilim  ideolojisi  benzeri  tüm  büyük  ideoloji  ve  dünya 
görüşlerini, söz merkezci, aşkın ve bütünselleştirici büyük anlatılar” olarak görür ve tüm 
büyük  anlatıların  insan(lığ)a  trajik  deneyimler  yaşatması  nedeniyle,  onları  reddeder 
denebilir.
92
 
Bu  uzun  tanımlamaya  karşın  postmodernizm,  itirazları  ve  yıktığı-bittiğini 
söylediği- bunca şeyin yerine bir şeyler koyamaması nedeniyle sığ bulunup eleştirilere 
maruz kalmıştır. Dünya tarihinde eleştiriye uğramamış bir düşüncenin var olmadığını da 
söylemek  gerekir.  Postmodernizm  açısından  sıkıntıya  yol  açan  sebep,    modernizme 
karşı  çıkmasına  ve  ona  karşı  yıkıcı  olmasına  rağmen,  insanlığa  bir  seçenek 
sunmamasıdır.  Burada  denilebilir  ki,  postmoderni  özel  kılan  taraf  budur,  çünkü 
                                                           
92
 Ahmet Cevizci, 
Felsefe Tarihi
, Say Yayınları, İstanbul, 2009, s.1269 


48 
 
insanlığa  bir  hedef  gösteren  her  ne  çıkmışsa  sonunda  insanlığa  bolca  hüsran  armağan 
etmiştir.  Bu  bakımdan  postmodern  alternatifsizliğin,  bir  kısırlık  değil,  bir  tercih 
olduğunu kabul etmek gerekir. 
Postmodernizm  kavramının  etimolojik  kökenine  baktığımızda,  Anglo-Sakson 
(İngilizce  konuşan)  dünyadan  önce  ilk  olarak  sanatsal  anlamda,  “1930’ların  Hispanik 
dünyasında,  İngiltere  ile  Amerika’da  ortaya  çıkışından  bir  kuşak  önce  belirmeye 
başlamıştır. 
Postmodernismo
 terimini, Unamuno ile Ortega’nın dostu Federico de Onis 
ortaya  atmıştı.”
93
 Daha  sonra  tarihsel  bir  dönem  olarak  Tonybee’in  çağı,  postmodern 
olarak  isimlendirmesiyle  Anglo-Sakson  dünyada  kullanılmaya  başlanır.  Bu  haliyle 
bakıldığında tarihsel olarak eskilere giden ya da modern çağın bunalımlarına nerdeyse 
denk  bir  dönemde  kullanılan  postmodernizm  kavramın,  entelektüel  yayınlarına 
baktığımızda çok yakın bir tarihli olduğunu savunabiliriz. 
Günümüzde postmodern(izm) kavramı, bu kökensel kullanımlarından daha farklı 
bir  niteliktedir.  Postmodern  düşünürler,  modernliğin  büyük  anlatıların  ve  ideolojilerin 
yarattığı  hareketler,  ilerleme  nosyonuna  bağlıyken,  gelinen  noktada  deneyimlerin, 
modernist tahayyülün bir çöküşü ya da kapanışı/bitişi olduğunu ileri sürer: ideolojilerin, 
tarihin, büyük anlatıların, ilerlemenin sonu. Bu postmodern söylem özellikle Doğu-Batı 
karşıtlığının ya da iki kutuplu dünyanın sınırı ve anıtı olarak görülen Berlin Duvarı’nın 
yıkılışına  göndermede  bulunur.  Postmodern  söylemin  “utanç  duvarı”  olarak  nitelenen 
‘anıt’ın  yıkılmasının  ardından,  Doğu  bloğun  başı  olan  Sovyetlerin  de  dağılmasıyla 
birlikte  iyice  güçlenmesi  ayrıca  dikkat  isteyen  bir  durumdur.  Nitekim  postmodern 
alışveriş  şekli  olan  internet  ortamının  verilerine  göre  -ki  dünyada  en  çok  kullanılan 
sitelerden  olan-  “amazon.com  web  sitesine  göre,  ‘postmodern’  ya  da  ‘postmodernizm’ 
sözcüklerini  içeren  başlıkların  yaklaşık  yüzde  doksan  beşi,  1989’dan  sonra 
yayınlanmıştır.”
94
 
Buna  karşın  kavramın  doyurucu  bir  tanımını  vermek  hiç  de  kolay  değildir. 
Postmodernizmin  karşısında  bulunan  entelektüellerden  biri  olan  Eagleton, 
postmodernizmin  moderniteyle  olan  kan  bağının  varlığının  inkâr  edilemeyeceğini  ileri 
sürer.  Ona  göre;  postmodernizm,  hastalıklı  bir  ruh  haliyle  ortaya  çıkan,  modern  çağın 
yarattığı  gerilimlerde  büyüyen  ödipal  bir  çocuktur.  Bu  bakış  açısında  postmodernizm, 
                                                           
93
 Anderson, s. 10. 
94
 Barry Lewis, 

Yüklə 2,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   164




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə