Moisey Kalankatuklu Albaniya tarixi
Yüklə 6,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SƏKKİNCİ FƏSLİ Yafəs və Arandan başlayaraq III Vaçaqana qədər Albaniyada hakim olan hökumdarların siyahısı.
- DOQQUZUN FƏSİL Arandan Alban çarı Urnyra 23 qədər ölkədə cərəyan edən hadisələr haqda ardıcıl izah edilmiş
- ONUNCU FƏSİL Erməniyyənin maarifçisi Müqəddəs Qriqori və onun səadətli oğulları: Müqəddəs Qriqorinin nəvəsi
29 Səhərə yaxın bərk zəlzələ oldu və orada duranların hamısı yerə yıxıldı. Çöl tərəfdən sərt külək əsdi, murdar sümükləri o tərəfə bu tərəfə səpələdi və həmin yerdə ancaq havarinin sümükləri qalır. Elə bu an Urekan adlı kəndin 19 Stepannos adlı dindar keşişi sümüklərin içindən kəlləni oğurlayıb ata minir və aradan çıxır. Camaat onun dalınca yüyürür, lakin bu dəmdə göydən qapqara bulud enir və bunlar ondan qorxub, evlərinə qayıtdılar.Röyalarında gördükləri müqəddəs Yeliseyin sümüklərini götürüb, dindar keşiş onun kəlləsini apardığı yerə, yəni Urekan kəndinə apardılar və oradaca qoydular. Sonralar bizim qüdrətli İlahimiz eşqinə sümükləri oradan müqəddəs Nersmehr adına (indi onun adı Cırvişdikdir) kilsəyə apardılar. Çox illər keçəndən sonra alban çarı Mömin III Vaçaqan 20 şəhidin sümükləri tapılan xəndəyin üstündə bir rukn tikir. Bu ruknu müqəddəsləşdirirlər və çarın fərraşı onun üstünə çıxıb,ömrünü orada bitirdi. SƏKKİNCİ FƏSLİ Yafəs və Arandan başlayaraq III Vaçaqana qədər Albaniyada hakim olan hökumdarların siyahısı. Yafəs, Homer,Firas, Foqarma, Hayık, Armeneak, Aramans, Amasiya, Qelam, Harma, İbrahimin həmdövrü Aran, İshaqın həmdövrü Aray, Ənuşavan, Parət, Ərbaq, İsanın həmdövrü Zavan, 30 Pərnas, Sur, Həvəng, Vaştaq, Əmbək, Ərnək, Şəvərş, Horay, Vəstamkar, Həraq, Hiran, Əncaq, Dalaq, Huray, Zərmehr, Davudun həmdövrü Borc, Ərbun, Bəzək, Xoy, Yusaq, Qaynaq, Sqayordu (bu öz tacını Babil çarından almışdı), Paruy, Pərnəvaz, Pəçuç, Kornaq, Pavus, az yaşamış Yeruand və Tiqran. Aran həmin şəcərə cədvəlinə əsasən albanlar üzərinə təyin olunməşdu. Arandan əzəmətli Arşakilər nəslindən olan Cəsur I Vaçaqan, I Vaçe, Urnayr, II Vaçaqan, Mehravan, Satoy, Asay, Arsvagen, II Vaçe və ondan sonra Alban çarı Mömin III Vaçaqan. Bunların çoxu səxavətli həyat keçirib, hərəsi öz vaxtında vəfat edib.Ancaq bunların sonuncusuna, Alban çarı Mömin III Vaçaqana belə bir ilahi sərvət zühur edib və bu sərvət yalnız ona təqdim olnunmuşdur. Firuzabad kimi də əzəmətli şəhəri İran şahı Firuzun 22 əmri ilə ikinci II Vaçe tikdirmişdir. İndi bu şəhərin adı Bərdədir. DOQQUZUN FƏSİL Arandan Alban çarı Urnyra 23 qədər ölkədə cərəyan edən hadisələr haqda ardıcıl izah edilmiş məlumatları tapa bilmədik. Amma hər nə bilmək lazımdırsa, burada xülasə şəklində verilir. 31 Yaxşı olardı ki, Aranın çarlığı vaxtından başlayaraq bizim dövrə qədər olmuş hadisələr xronoloji hesabatlar tapılaydı. Lakin Şərqdə mövcüd olan müxtəlif xalqların çoxluğu, kitab və əhdlərin yandırılması ilə əlaqədar olaraq izah edirlər ki, niyə görə mümkün deyil.Amma buna baxmayaraq, burada bizim köməyimizə Artavazdın 24 romalılarla müharibələri haqda bəhs edən birici salnaməçi Moisey 25 gəlir. Artavaz Atropatenadan çoxlu qoşun yığıb, Qafqaz dağlarından güclü xalqları və Albaniyanın və İveriyanın ordularını dəvət edib, onlarla Mesopotamiyaya gedir, bunların köməyi ilə romalıları oradan çıxarır. Artakses
26 Yervanda 27 hücum edəndə, Yervand Albaniyanın Uti vilayətində idi. Ordusunu orada saxlayıb, Artakses öz şəhərinə qayıdır. Orada Alban ordularını yanına dəvət edir, onlarla Göyçə (Sevan) gölünün sahilinə gəlib və onların köməyi ilə Yervandan qovub, Erməniyyəni işğal edir. Elə bu vaxtlarda albanlar 28 bütün dağlı qəbilələri və gürcülərin bir qismi ilə ittifaq yaradıb, nəhəng qoşun toplayır və erməni torpağına hücum edirlər. Artakses də öz ordusunu yığır və onlara qarşı çıxaraq, Kür qırağında düşərgə salır. Ağır döyüş başlanır və Alban çarının oğlu Artaksesin əlinə əsir düşür. Çar oğlunun əvəzinə o, bacısını, Satinik adlı çar qızını alır və sülh bağlayaraq Erməniyyəyə qayıdır. Az bir vaxtdan sonra Satinikin atası vəfat edir və taxtını bir qəsbkar tutub, qızın qardaşını ölkədən qovur. Artaksesin Sibat adlı 32 mürəbbisi qəsbkarı qovub, taxtı Satinikin qardaşına qaytarir, özü isə böyük qənimətlə və çoxlu əsirlərlə Erməniyyəyə qayıdır. Artaz vilayətindən olan əsirləri o, Savarşan vilayətində yerləşdirir. Şərqin (Albaniyanın ) nahararları 29 Satinikin nəslindəndir. Bu nəsil Tiridatın atası Xosrovun 30 vaxtında Basil ölkəsindən 31 gəlmiş bir mərd adamla qohum olmuşdur.
Dediyimiz kimi, İsanın Faddey adlı şagirdi Erməniyyənin bir yerindən keçir və Şərq vilayətlərinin bəzilərindən oralara yüksək- şan və üç qat müqəddəs Qriqori gələnədək, xristian dinini təbliğ edirdi. 33 Qriqorinin atası – parfiyalı Anak tərəfindən xaincəsinə öldürülən erməni çarı Xosrovun ölümündən və Anakın qaçdığı zaman Arazın suyunda boğulmasından sonra 32 , Xosrovuv bəzi mürəbbiləri Qriqorini xilas edib Yunanıstana aparırlar. Bu əhvalat Uca Allahın əməllərindən idi və pozğun Firon onun əməllindən qamış səbətin içində Nil çayının sularında xilas olan birinci peyğəmbər Musanın əhvalatına bənzəyirdi. 33 Və xilas olan Musa sonralar öz xalqını ağır Misir əsarətindən və işgəncələrindən qurtarmışdı. 34 Bunlara bənzər erməni canilərini qılınclarından xilas olan ən müqəddəs Qriqori də Allah tərəfindən yunanlar ölkəsində ona görə gizlində saxlanırdı ki, gələcəkdə Şərq ölkələrini xilas etsin və qalxanda gizlənən, seçilmiş ox kimi gözə görünməyən düşməni sonralar öldürsün. O, Allah tərəfindən hələ anasının bətnində seçilmişdi, hələ bətndə ikən o, müqəddəs şəhid və havari kimi adlanmışdı və dünyaya gəldikdən sonra xristianlığı yaymaq üçün Əşkinazın nəsillərinin yanına göndərilmişdir. Və xristian dinidə böyümüş və tərbiyə almış səadətli Qriqori havarilərə xas olan cəsarətlə erməni çarı Tiridatın hüzuruna gəlir ki, müqəddəs havari Pavelin kiməsə dediyi” hər şeydə öz cisminizdən olan aöalarınıza qorxu və həyəcanla, ürəyimizin sadəliyi ilə elə bil İsaya tabe olunuz; zahirən insana yaxşılıq kimi qulluq göstərməklə yox, ancaq İsanın oğulları kimi, Allahın əmrini səmimi-qəlblə yerinə yetirməklə tabe olunuz” 35 – sözlərinə inam bağlayaraq, çara həvəslə və itaətlə xidmət etsin. Burada onun oğlu- Aristakes və Vrtanes Yüklə 6,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|