Molukulalarning erkin yugurish yo‘LI. Diffuziya

molukulaLARNING ERKIN YUGURISH YO‘LI. DIFFUZIYA

Molekulaning oʻrtacha erkin yugurish yoʻli oʻrtacha masofadir λ , bu zarracha ikki ketma-ket toʻqnashuv orasidagi vaqt davomida uchadi.
Har bir molekula uchun bu masofa har xil, shuning uchun gazlarning kinetik nazariyasida oʻrtacha erkin yoʻl odatda [2] oʻrtacha erkin yoʻl sifatida tushuniladi. λ >, bu bosim va haroratning berilgan qiymatlarida gaz molekulalarining butun populyatsiyasiga xos xususiyatdir.
Agar xonada kimdir atir idishini ochsa, gaz molekulalarining oʻrtacha tezligi sekundiga bir necha yuz metr boʻlsada, sizgacha yetib kelishiga bir necha minut kerak boʻladi. Bunga sabab, atir molekulalari havo molekulalari bilan toʻqnashib, zigzaksimon yoʻl bosib harakatlanishidir. Toʻqnashishlar orasidagi oʻrtacha masofa oʻrtacha erkin yugurish yoʻli deyiladi. Atir xidi havo oqimlari (konvektsiya) tufayli yetib keladi. Atir molekulalarining xona boʻyicha tarqalishi uchun xafta talab etilishi mumkin. Gaz molekulalarining oʻrtacha erkin yugurish yoʻli molekula oʻlchami, atrof muxit molekulalari oʻlchami va gaz zichligiga bogʻliqdir
Broun suv ustidagi gul changchalarini mikroskop orqali kuzatganda, gul changchalari jonlanib, xudi quyosh nuridagi changlar harakatigaoʻxshash, tartibsiz harakat qilishini koʻrgan. Keyinchalik oʻlchamlari 1 mkl ga yaqin boʻlgan barkcha zarrachalar suyuqlik yoki gazlarda yuqoridagidagi betartib harakat qilishlari kuzatilgan
Zarrachalarning bu betartib harakati — Broun harakati deb atalgan va u muhit temperaturasi oshishi va zarrachalar oʻlchamlari kichrayishi bilan kuchaygan. Broun harakati zarrachalarga muhitning molekulalari urilishi natijasida sodir boʻladi. Shuning uchun gaz yoki suyuqlik molekulalarining issiqlik harakati tartibsiz harakat deb hisoblangan.