Molum olduğu kimi, cinayətkarlığa qarşı mübarizonin
Yüklə 4,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
rəsillin yaradılması, odliyyo orqanlarına bəzi cinayət işləri üzrə ibtidai istintaqın aparılması funksiyasının verilməsi bu orqanlarının strukturunu dəyişdirmiş və səlahiyyətlərini xeyli genişləndirmişdir. Digər hüquq mühafizə orqanlarının da təşkili və əsas funksiyaları dəqiqləşdirilmişdir. Bəzi orqanlar, məsələn, gömrük və vergi orqanları hüquq mühafizə orqanlarının sırasına daxil edilmişlər. Respublikada insan hüquqlarının müdafiəsi üzrə yeni təsisat - İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkil (Ombudsınan) institutu yaradılmışdır. Göstərilən hadisələr və digər səbəblər müasir həyatla ayaqlaşan, real vəziyyəti əks edən, dəqiq və aktual informasiya verən fənnin olmasına zərurət yaratmışdır. Vəziyyət həm də onunla mürəkkəbləşir ki, indiki dövrdə qanunların və digər normativ aktların təzələnmə prosesi davam edir. Bu proses həm dövlətin hüquq mühafizə funksiyasını həyata keçirməyə və müvafiq orqanların təşkili və əsaslarına aid olan qanunvericiliyin daim təzələnməsində, həm də qanunvericiliyin tətbiqolunma təcrübəsinin yeniləşdirilməsində özünü göstərir. 1995-ci il noyabrın 12-də qəbul olunan Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında dövlət hakimiyyətinin üç qolu müəyyənləşdirilmi.şdir. Bunlara qanunvericilik hakimiyyəti, icra hakimiyyəti və məhkəmə hakimiyyəti daxildir. Bu bölgüyə əsasən, Azərbaycan Respublikasında məhkəmə hakimiyyətinin ədalət mühakiməsi yolu ilə həyata keçirilməsi yalnız hakimlərə həvalə olunmuşdur. Ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsində, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının mühafizəsinin təmin edilməsində, həmçinin Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyinin, suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün, iqtisadi və siyasi qüdrətinin möhkəmləndirilməsində, ictimai asayişin və ictimai təhlükəsizliyin qorunmasında məhkəmə hakimiyyəti ilə yanaşı daxili işlər, ədliyyə, prokurorluq, milli təhlükəsizlik, gömrük və vergi orqanları da mühüm rol oynayırlar. Bu 10 orqanların fəaliyyəti bir-biri ilə sıx əlaqəda olmaqla bərabər onlar hüquq mühafizə funksiyalarını qarşılıqlı surətdə yerinə yetirirlər. Bunların ayrılıqda fəaliyyət göstərmələri qeyri- mümkündür. Həmin orqanların qarşılıqlı fəaliyyəti nəticəsində ölkəmizdə sabitliyin bərqərar olması, ictimai asayişin qorunub saxlanılması, cinayətkarlığa və digər hüquq pozmalarına qarşı aparılan ardıcıl mübarizənin nəticələri yuxarıda göstərilən fikri bir daha təsdiq edir. Məhz buna görə də «Azərbaycan Respublikasının hüquq mühafizə orqanları» kursunun tədrisi zamanı məhkəmə, prokurorluq, daxili işlər, ədliyyə, milli təhlükəsizlik, vergi və gömrük orqanlarının təşkili və fəaliyyət prinsiplərini, vəzifələrini, səlahiyyətlərini, bu orqanların sistemlərini, onların qarşılıqlı əlaqələrinin təşkili və fəaliyyətlərinin demokratik əsaslarını tələbələrə öyrətmək vacib məsələdir. Yuxarıda göstərilən xüsusiyyətləri nəzərə alaraq, hüquq mühafizə fəaliyyətinin anlayışı belədir: hüquq nuihafh^
mühafizə fəaliyyətini xüsusi səlahiyyətli orqanlar tərəfindən cinayətkarlıqla mübarizə sahəsində həyata keçirilən fəaliyyət kimi başa düşürlər. Lakin bu belə deyildir. Hüquq mühafizə fəaliyyətinə yüxa- rıda verilən təhlilə əsasən bu fəaliyyət məhz hüququn mühafizəsinə yönəldilmişdir. Hüququn mühafizə sahəsi isə cinayətkarlıqla mübarizə sahəsindən xeyli genişdir. Buraya təkcə qanunazidd, ictimai təhlükəli hadisələrlə mübarizə deyil, həm də vətəndaşın, xarici vətəndaşın, vətəndaşlığı olmayan şəxsin, vəzifəli şəxsin, .sahibkarın, dövlət və qeyri-dövlət müəssisəsinin hüquqlarını və qanuni mənafelərini pozan, yaxud onları məhdudlaşdıran hər bir hərəkətlə mübarizə və ya onun qarşısının alınması daxildir. Hüquq mühafizə fəaliyyətinin əsas məqsədləri hüquq mühafizə orqanlarının təşkilini və fəaliyyətinin əsaslarını ^^ = 11 = ■■■ — ■- = tənzimləyən qanunvericilik aktlarının məzmunundan irəli gəlir. Bu aktların geniş təhlili sonrakı fəsillərdə veriləcəkdir. Kursun sistemi. «Azərbaycan Respublikasının hüquq mühafizə orqanları» kursunun sistemini bu orqanların fəaliyyət dairələrinin məzmununa, əhəmiyyətinə, yaranma məqsədlərinə görə və qarşılıqlı fəaliyyətində əlaqələrini nəzərə alaraq aşağıdakı hissələrə bölmək olar: Birinci hissə kursun predmetini, sistemini, başqa hüquq fənləri arasında yerini və qarşılıqlı əlaqəsini; İkinci
İ1İS.SƏ məhkəmə hakimiyyətini, ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsinə dair əsas müddəaları, Azərbaycan Respublikasının məhkəmə sistemini, rayon (şəhər)
məhkəmələrini, Ağır cinayətlərə dair işlər üzrə məhkəməni, hərbi məhkəmələri, iqtisad məhkəmələrini, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məhkəməsini, Apellyasiya Məhkəməsini, Ali Məhkəməni, Konstitusiya Məhkəməsini; Üçüncü hissə İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilin (Ombud- smanın) insan hüquqlarının müdafiəsində və hüququn mühafizəsində rolunu,
Azərbaycan Respublikasının Prokurorluğunu, prokurorluğun fəaliyyətini, prokurorluq orqanlarında xidmət keçmənin əsaslarını, ədliyyə orqanlarının strukturunu, vəzifələrini, səlahiyyətlərini; Dördüncü İ
İ.SSƏ
təhqiqat, ibtidai istintaq və əməliyyat- axtarış fəaliyyətinin əsaslarını; polisin təyinatı və əsas vəzifələrini, fəaliyyət prinsiplərini və istiqamətlərini, polis əməkdaşlarının səlahiyyətlərini, daxili işlər orqanlarında xidmət keçmənin əsaslarını; milli təhlükəsizlik vergi və gömrük orqanlarının təşkili, strukturu, vəzifə və səlahiyyətləri ilə bağlı məsələləri; Beşinci hissə vəkilliyin təşkilini, vəzifələrini və səlahiyyətlərini, notariat əməliyyatlarının həyata keçirilməsini, xarici dövlətlərin hüquq mühafizə orqanlarını əhatə edir. Bu dərs vəsaitində hüquq mühafizə orqanlarının təşkili, fəaliyyət qaydaları və qarşılıqlı əlaqələri əsasən göstərilən sistemə müvafiq olaraq öz əksini tapmışdır. = - ■ '
- = 12 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Yüklə 4,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|