Molum olduğu kimi, cinayətkarlığa qarşı mübarizonin
Yüklə 4,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
1.2. «Azərbaycan Respublikasının iıüquq nıülıafizə orqanları» kursunun başqa luiquq fənləri sistenıində yeri «Azərbaycan Respublikasının hüquq mühafizə orqanları» fənni, yuxarıda qeyd edildiyi kimi, dövləl orqanları sistemində hüquq mühafizə fəaliyyəti haqqında ilkin anlayışları özündə əks etdirir və bu fənn digər hüquq fənnləri ilə sıx əlaqədə öyrənilir. Bunlardan ilk növbədə «Konstitusiya hUququ»nıı göstərmək lazımdır. Bu fənn başqa problemləri özündə əks etdirməklə yanaşı, hüquq mühafizə orqanlarının digər dövlət orqanları arasında olan yerini və fəaliyyət dairələrinin mühüm cəhətlərini onlar arasında qarşılıqlı əlaqələri, fəaliyyət göstərmə prinsiplərini açıqlayır. Bu prinsipləri əhatə edən Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında - insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarına, məhkəmə hakimiyyətinə həsr edilmiş müddəalar III, IV və VII fəsillərdə hərtərəfli və geniş işıqlandırılmışdır. Göstərilən kursun dövlət orqanlarının təşkili və fəaliyyət göstərməsinin qanunauyğunluqlarını özündə cəmləşdirən «İnzibati lıüqu(|»la da sıx əlaqəsi vardır. Hüquq mühafizə orqanlarından Daxili İşlər Nazirliyi, Ədliyyə Nazirliyi, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi, Vergilər Nazirliyi, Dövlət Gömrük Komitəsi və onlara tabe olan strukturlar öz funksiyalarını həm də icra hakimiyyəti funksiyaları çərçivəsində həyata keçirirlər. Bununla əlaqədar olaraq, həmin orqanların idarəçilik səlahiyyətləri inzibati hüquq normalarına uyğun şəkildə qurulur. «Azərbaycan Respublikasının hüquq mühafizə orqanları» fənninin «Cinayət prosesi» ilə çox sıx əlaqəsi vardır. Çünki bu orqanların fəaliyyətlərinə düzgün qiymət verilməsi cinayət icraatı işlərinin aparılması vəziyyətindən və cinayət- prosessual qaydalara necə riayət edilməsindən asılıdır. Cinayət prosesi hüquq mühafizə orqanlarına cinayətlərin açılmasında, günahkar şəxslərin ifşa olunmasında və ya günahsız cinayət məsuliyyətinə cəlb edilən şəxslər haqqında bəraətverici qərarların qəbul edilməsində köməklik göstərir. Həmçinin bu, işə bu və ya digər formada cəlb olunan vətəndaşlara qarşı olan münasibət və hüquqi rəftar davranışlarının düzgün aparılmasında və başqa vacib məsələlərin həllində çox mühüm təsəvvür və hüquqi baza yaradır. Bundan əlavə təhqitat, istintaq, məhkəmə, prokurorluq və vəkillik orqanları arasında olan hüquqi münasibətlər cinayət prosesi çərçivəsində nizamlanır. Bəhs olunan fənnin «Mülki proseslə» də sıx surətdə əlaqəsinin olması mübahisəli mülki işlərə baxılarkən məhkəmə fəaliyyətinin həyata keçirilməsində də özünü aydın göstərir. Hüquq fakültələrinin yuxarı kurs tələbələrinə hüquq mühafizə fəaliyyətinin əsas sahəsi kimi «Prokuror nəzarəti» fənni tədris edilirdi. Burada prokuror nəzarətinin həyata keçirilmə forma və metodlarının məzmunu geniş tədqiq edilirdi. Hal-hazırda bu fənn «Azərbaycan Respublikasının hüquq mühafizə orqanları» kursuna daxil edilərək prokurorluğun statusunda mühüm dəyişikliklər baş verdiyi üçün xeyli ixtisar edilmişdir. «Azərbaycan Respublikasının hüquq mühafizə orqanları» fənni hüquq elminin başqa sahələri ilə də sıx surətdə əlaqədədir. 1.3. «Azərbaycan Respublikasının hüquq mühafizə orqanları» kursunun qanunvericilik mənbələri, bu orqanlar haqqında hüquqi aktların məzmununa görə təsnifatı Hüquq mühafizə orqanlarının təşkili və funksiyaları haqqında geniş təsəvvürə malik olmaq üçün çoxlu miqdarda qanunvericilik və digər hüquqi aktların dərindən öyrənilməsi tələb olunur. Bunların sayını dəqiq müəyyən etmək mümkün deyildir. Bu aktları dəqiq hesablamaq da çətindir, çünki =
-
onların oksoriyyolindo çoxlu maddobr, paraqraflar, bondlor vo s. vardır. Bu məsələ onunla izah edilir ki, «Azərbaycan Respublikasının hüquq mühafizə orqanları» kursu dövlət və qeyri- dövlət təşkilatlarının və vəzifəli şəxslərin fəaliyyət dairələrini əhatə edir ki, onların da fəaliyyət dairələrinin xeyli hissəsi indiyə kimi qanunvericilik və hüquqi aktlarla tənzimlənməmişdir. Belə vəziyyət isə hüquq mühafizə orqanları sisteminin əsaslandığı hüquqi bazanın öyrənilməsini təbii olaraq bir qədər mürəkkəbləşdirir. Belə bir çətinliyin aradan qaldırılması üçün ümumi baza yaradan aktların bölünmə sisteminin işlənib hazırlanması məqsədəmüvafiq hesab edilir. Bu sistemi yaradarkən hüquq mühafizə orqanlarının hüquqi aktlarının siyahısı onun məzmununa və hüquqi əhəmiyyətinə görə verilməlidir. Məzmunundan (predmetindən) asılı olmayaraq bəhs olunan hüquqi aktları aşağıdakı qruplara bölmək olar: -
xarakterli - Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, İnsan Hüquqlarına dair Ümumi Bəyannamə, Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt, İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqlarının müdafiəsi haqqında Avropa Konvensiyası, Azərbaycan Respublikasının qoşulduğu digər beynəlxalq və dövlətlərarası müqavilələr, Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsi, Cinayət-Prosessual Məcəlləsi, Mülki-Prosessual Məcəlləsi, İnzibati Xətalar Məcəlləsi; -
məhkəmə hakimiyyətinə və ədalət mühakiməsinə aid «Məhkəmələr və hakimlər haqqında», «Konstitusiya Məhkəməsi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunları; -
«İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkil (Ombudsman) haqqında», «Prokurorluq haqqında», «Azərbaycan Respublikasının prokurorluq orqanlarında qulluq keçmə haqqında»,
Yüklə 4,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|