Мonqolların gizli tarixи
347
1228, siçan ili: Kelürən çayındakı Kode'e adasında keçirilən qu-
rultayda Ögedeyin xan seçilərək taxta çıxması (§ 269).
1231, dovşan ili: Ögedey-kağanın kitanlara qarşı səfərə çıxması.
Kitanların yenilməsi (§ 272).
(1231, dovşan ili): Çiñgis-xanın kiçik oğlu Toluyun zəhər içərək
Ögedey-kağanın həyatı üçün özünü fəda etməsi (§ 272).
(1235), Yesüder-xorçinin cürçən və solañxa (Şimali Koreya)
xalqlarına qarşı göndərilmiş Calayirtay-xorçinin arxasından yollan-
ması (§ 274).
(1237), Batunun rus səfərinə başlaması. Rus knyazlıqlarının par-
çalanaraq itaət altına alınması (§ 275).
1240, Siçan ilinin yeddinci ayı: Kelürən çayındaki Kode'e ada-
sında keçirilən böyük qurultayda Ögedey-kağanın öz işləri haqqında
hesabat verməsi, əsərin yazılıb tamamlanması (§§ 281, 282).
Monqolların gizli tarixi
348
BİBLİOQRAFİYA
1
Abuşka Lugati ve Çağatay Sözlüğü. (Hazırlayan: Besim Atalay),
Ankara, 1970.
Abu-Hayyan. Kitab al-İdrak li-lisan al-Atrak. (Yayına hazırla-
yan: Ahmet Caferoğlu). İstanbul, 1931.
Altan Tobçi. Moğol Tarihi. (Hazırlayan: Tuncer Gülensoy). An-
kara, 2008.
Barthold W. Turkestan v epohu monqolskago naşestviya, SPB,
1900. İngiliscə tərcüməsi: Turkestan towun to the Mongol invasion,
London, 1928 = Bd.
Barthold W. Əsərlərinin xülasəsi: Mitteilungen d. Sem. f. or.
Sprachen, vol. I, 1898, vol. IV, 1901.
Biçurin İ. (İyakinf). Zapiski o Monqolii. SPB, 1828. (Çingiz-xan
sülaləsindən ilk dörd hökmdarın tarixi, Yüan sülaləsi dövrünə aid
Çin qaynaqlarından ruscaya çevrilmişdir). Almanca tərcüməsi:
Hyakinth. Denkzwürdig-keiten über die Mongolei, Berlin, 1832.
Bira Ş. Monqolskaya istoriyaqrafiya XIII-XVII vv. Moskva,
1978.
Bretschneider, E. Mediaeval researches from Eastern Asiatic so-
urces, 2 cild, 1887. Yeni çapı: London, 1910.
Caferoğlu Ahmet. Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul, 1968.
Carpini Joh. de Plano. Geschichte der Mongolen und Reiseberi-
cht, (1245-1247). Leipzig, 1930.
Cleaves F.W. The Secret History of the Mongols. London, 1982.
Drevnetyurkskiy slovar. Leninqrad, 1969.
1
E.Haeniseh tərəfindən verilən bibliyoqrafya ilə türkcəyə tərcümə əsnasında
işlədilən əsərlər bir arada göstərilmişdir (Əhməd Temir). Biblioqrafiya tərə-
fimizdən zənginləşdirilmişdir (Ramiz Əskər).
Мonqolların gizli tarixи
349
d'Ohsson. Histoire des Mongols depuis Tchinguiz-Khan jusqu'a
Timour - Lang, La Haye et Amsterdam, 1834-1835.
Gabain A. Von. Alttürkische Grammatik. Leipzig, 1941 = Gaba-
in Gr.
Gökalp Z. Türk Medeniyeti Tarihi. İstanbul, 1926.
Grousset R. Histoire de l'Extreme - Orient, t. II, Tempire Mon-
gol, Paris 1929, l'empire des steppes, Paris, 1939.
Haenisch E. Untersuchungen über das Yüan-chao pi-shi Ber. S.
A. d. W., 1931.
Haenisch E. Die letzten Feldzüge Cingis Hans und sein Tod,
Asia Major IX, 1933, s. 503-551.
Haenisch E. Manghol un niuca tobcaan (Yüan-chcao pi-shi), die
geheime Geschichte der Mongolen, Teil I (çincə transkripsiyadan
çıxarılan monqolca mətn), Leipzig, 1935-1937=Haenisch NT.
Haenisch E. Wörterbuch zu Manghol un niuca tobcaan (Yüan-ch
ao pi-shi), geheime Geschichte der Mongolen, (II), Leipzig 1939 =
Haenisch Wb.
Haenisch E. Die geheime Geschichte der Mongolen. Aus eıner
mongolischen Niedirschrift des Jahres 1240 von der İnsel Kode'e im
Kelürən-Fluss erstmalig übersetzt und erlautert.., (III), Leipzig,
1941 = Haenisch Übers.
Haenisch E. Der Stand der Yüan-chcao pi-shi = Forschung,
ZDMG Bd. 98, 1944, s. 109-120.
Hambis L. Paul Pelliot et les etudes mongoles, «Paul Pelliot»
publie par la Societe Asiatique, Paris, 1946, s. 69-77.
Howorth H. History of the Mongols from the Ninth to the Nine-
tenth century, 5 cild, London, 1876-1927.
İnan Abdülkadir, Çengizname, Azerbeycan Yurt Bilgisi, III,
1934, s. 9-14 və 131-135.
İnterlinearversion. Monqolların gizli tarixinin sətir arası çincə
tərcüməsi = İnt.
Kafarov Palladiy. Starinnoye monqolskoye skazanie o Çingis-
xane, Tr. Çl. Russk. Dux. miss. v Pekine, IV, SPB, 1866, s. 3-258.
Kalzynski Stanislaw. Tayna historia mongolyv. Warszawa, 1970.
Monqolların gizli tarixi
350
Kerzfeld E. Alangoa, der İslam, Bd. VI, 1916, s. 317-327.
Kowalewski E. Dictionnaire mongol-russe-français, I-III, Kazan,
1844, 1846, 1849 = Kow.
Kozin S. Sokrovennoye skazanie, monqolskaya xronika 1240 q.,
I. Moskva-Leninqrad 1941.
Köprülü F. Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, 1928.
Krause F.E.A. Cingis Han, die Geschichte seines Lebens nach
den chinesischen Reichsannalen, Heidelberg, 1922.
Kuriyabashi H., Choijinjab. Word – and Suffix-İndex to the Sec-
ret History of the Mongols. Sendai, 2001.
Laufer B. Skizze der mongolischen Literatur, KSz, VIII, Buda-
pest 1907. Rusca trc.: Oçerk monqolskoy literaturı, Leninqrad, 1927
= Laufer, Skizze (və ya) Oçerk.
Ligeti L. Dzsingisz khan neve, NyK, XLVIII, s. 338-341.
Ligeti L. Historie Secrete des Mongols (Monumenta linguage
Mongolicae collecta I). Budapest, 1971.
Manghol-un niuça tobçaan. Monqolların gizli tarixinin monqolca
mətni, (müq. et: Haenisch NT) = NT.
Mostaert A. A propos de quelques portraids d'empereurs mon-
gols, Asia Major IV, 1927, s. 147-156.
Naka. Jingius kan jitsu roxu, Toxio, 1907 = N. və ya Naka.
Namjilov Ç. Monqoloy nyuusa tobşo. Sokrovennoye skazaniye
monqolov. Ulan-Ude, 1990.
Niuça tobça'an, (bax: Mañhol-un niuça tobça'an).
Orkun H.N. Eski Türk Yazıtları. I-IV, Ankara, 1945-1948.
Orlovskaya M.N. Yazık “Altan tobçi”. Moskva, 1984.
Paasonen H. Çuvaş Sözlüğü. İstanbul, 1950.
Palladius, (bax: Kafarov, Palladiy).
Pallas P.S. Sammlung historischer Nachrichten über die Mongol.
Völkerschaften, II, SPB, 1776-1801.
Pekarsky E. Yakut Sözlüğü. İstanbul, 1943.
Pelliot P. Le türe mongol da Yuan tcha'o pi-che, TP, XIV, 1913,
s. 131-132.
Мonqolların gizli tarixи
351
Pelliot P. A propos des Comans, Journal Asiatique XV, 1920, s.
125-185.
Pelliot P. Les Mongols et la Papaute, Revue de l'Orient Chretien,
III, Nr. 1-2, Paris 1922-23, s. 3-30.
Pelliot P. Les mots a h initiale, aujourd'hui amuie, dans le Mon-
gol des XIII-e et XIV-e siecles, JA, CCVI, 1925, s. 193-263.
Pelliot P. Un passage altere dans le texte mongol ancien de
l'«Histoire Secrete des Mongols», TP, XXVII, 1930, s.199-202.
Pelliot P. Sur yam ou djam urelais postal, TP, XXVII, 1930, s.
192-195.
Pelliot P. «Notes sur le Turkestan» de M. W.Barthold, TP,
XXVII, 1930, s. 12-56.
Pelliot P. Compte rendu: E. Haenisch. Untersuchungen über das
Yüan-chao pi-shi... (1931), TP, XXVIII, 1931, s. 156-157.
Pelliot P. Deux lacunes dans le texte monqol actuel de l'Histoire
Secrete des Monqols, Melanges Asiatiques, CCXXII, s. 1-18.
Pelliot P. Compte rendu: E.Haenisch. Manghol un niuca tob-
ca'an... (1935), TP, XXXII, 1936, s. 355-359.
Pelliot P. Chirolga-chiralga, TP, XXXVII, 1944, s.102-114.
Poppe N.N. Mongolskiy slovar “Mukaddimat al-Adab”. Moskva-
Leninqrad, 1938.
Poppe N.N. Kvadratnaya pismennost. Moskva-Leninqrad, 1941.
Puçkovskiy L.S. Monqolskiye rukopisi i ksilloqrafı İnstituta Vos-
tokovedeniya. Moskva, 1957.
Rachewilts İgor de. The Secret History of the Mongols. Transla-
ted wirth a historical and filological commentary. Brill Leiden-
Boston, 2004.
Rachewilts İgor de. İndex to the Secret History of the Mongols.
Bloomington, 1972.
Radloff W. Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialekts,
I-IV, Petersburg, 1893-1911 = Wb.
Ramstedt G.J. Kalmükisches Wörterbuch, Helsinki, 1935 = R.
kalm.
Monqolların gizli tarixi
352
Raşid-ad-Din. Sbornik letopisey. Tom 1, kniqa pervaya. Perevod
s persidskoqo L.A.Xetaqurova. Redaksiya i primeçaniya prof.
A.A.Smirnova. Moskva, 2002.
Ratchnevsky P. Un code des Yuan, Paris, 1937.
Räsänen M. Versuch eines Etimologischen Wörterbuchs der
Türksprachen. Helsinki, 1969.
Rüdenberg W. Chinesisch-deutsches Wörterbuch, Hamburg,
1942 = Rüd.
Sanang Setsen. Geschichte der Ostmongolen und ihres Fürsten-
hauses (1662). Monqolca mətn almanca tərcüməsi ilə birlikdə
I.J.Schmidt tərəfindən nəşr edilmişdir, SPB, 1829.
Schmidt I. Russisch-deutsches und deutsch-russisches Wör-
terbuch, Leipzig, 1871.
Spuler B. Die Mongolen in İran, Leipzig, 1939.
Şçerbak A.M. Ranniye tyurksko-monqolskiye yazıkovıye svyazi
(VIII-XIV vv.). Sankt-Peterburq, 1997.
Turan O. Çingiz Adı Hakkında. Belleten (TTK), 1941, s. 267-
276.
Unkrig W. Bleichsteiner, R. und Heissig, W., Wörterbuch der
heutigen mongolischen Sprache, Wien-Peking, 1941 = Unkrig Wb.
Vladimirtsov B. Çingiz-xan. Petrograt-Moskva-Berlin, 1922.
İngiliscə trc: The life of Chingis Khan, London, 1930.
Vladimirtsov B. Sravnitelnaya qrammatika monqolskaqo pis-
mennago yazıka i xalxasskaqo nareçiya, Leninqrad, 1929 = Vlad.,
Gr.
Vladimirtsov B. Obşestvennıy stroy monqolov, Leninqrad, 1934.
türkcə trc: Abdûlkadir İnan, Moğolların İçtimai Teskilatı, Ankara
1944 = Vlad. İçt.,
Wo1f O. Geschichte der Mongolen oder Tataren, Breslau, 1872.
Yudahin K.K. Kırgız Sözlüğü. I-II, Ankara, 1945, 1948.
Yüan-chcao pi-shi. Monqolların gizli tarixinin çincə qısaldılmış
tərcüməsi = YP.
Yüan-shih. Çindəki monqol sülaləsinin rəsmi tarixi, 1371, = YS.
Мonqolların gizli tarixи
353
Monqol dilində:
Гаадамба Ш. «Монголын нууц товчоо». Улаанбаатар, 1990.
Дашцэдэн Т. «Монголын нууц товчоо». Улаанбаатар, 1985.
Иринчин Ихмянгадай. Монголын нууц товчоон (монгол
бичгээр). Хох хот, 1987.
Сумъяабаатар. Монголын нууц товчоон (усгийн галиг).
Улаанбаатар, 1990.
Цэдэв. «Монголын нууц товчоон»-ы бэлгэдэл зуй. Улаанбаа-
тар, 2002.
Цэрэнсондом Д. «Монголын нууц товчоон»-ы орчуулга,
тайлбар (монгол бичгээр) . Бээжин, 1993.
Чоймаа Ш. «Монголын нууц товчоон» хийгээд монгол
сурвалж бичгийн судлал (монгол бичгээр). Хох Хот, 2007.
Monqolların gizli tarixi
354
R a m i z Ə S K Ə R
10 yanvar 1954-cü ildə Amasiya rayonunun Qa-
raçanta kəndində müəllim ailəsində anadan olmuşdur.
M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin
jurnalistika fakültəsini bitirmişdir (1978).
Azərbaycan radiosunda redaktor (1978-83), Azər-
baycan, türk, ərəb, fars, ingilis, fransız və alman dillə-
rində çıxan «Azərbaycan bugün» jurnalının baş redak-
toru (1983–84), kiril, latın və ərəb əlifbaları ilə nəşr
olunan «Odlar yurdu» qəzetinin baş redaktoru (1984-
91), «Hürriyyət» qəzetinin (İstanbul) Azərbaycan üzrə
xüsusi müxbiri (1991-93), Xarıci Turizm Şurasının idarə rəisi (1993-94), «XXI
əsr» qəzetınin baş redaktoru (1994–96), «Yeni Forum» jurnalinın (Ankara)
Bakı təmsilçisi (1993-97) olmuşdur. 1997-ci ildən Azərbaycan Jurnalistlər Bir-
liyinin baş katibidir. Bakı Dövlət Universitetınin bədii tərcümə elmi-tədqiqat la-
boratoriyasının müdiri, Folklor İnstitutunun baş elmi işçisidir. Filologiya elm-
ləri doktorudur.
«Qızıl qələm», «Həsən bəy Zərdabi», «Humay», Türkiyənin «Yeni Orhun»
və «Türk dünyasına xidmət», Türkmənistanın «Altın əsr», TürkSOY-un «Özəl
ödül» mükafatları laureatıdır. «Baburnamə»nin tərcüməsinə görə Özbəkistanın
beynəlxalq Babur mükafatına layiq görülmüşdür. Yazıçılar və Jurnalistlər
Birliklərinin, Beynəlxalq Mətbuat İnstitutunun (İPİ, Vyana) üzvü, Azərbay-
canın Əməkdar jurnalistidir.
Türkologiya, ədəbiyyat, tarix və jurnalistıkaya dair kitablar yazmış, türk,
rus, özbək, uyğur, türkmən, tatar, qaqauz dillərindən tərcümələr etmişdir. Avra-
siya Tərcüməçilər Birliyinin (Ankara) sədri seçilmişdir (2010).
Monoqrafiyaları:
1. İqlimdən-iqlimə, təqvimdən-təqvimə. Bakı, İşıq, 1987,104 s.
2. Qutadğu bilig. Bakı, Elm, 2003, 320 s.
4. Mahmud Kaşğari və onun «Divanü lüğat-it-türk» əsəri. Bakı, MBM, 2008, 432
s.
5. Mahmud Kaşğarinin 1000 illik yubileyinə 1000 biblioqrafik göstərici. Bakı,
MBM, 2008, 96 s.
6. Mahmud Kaşğarinin «Divanü lüğati-it-türk əsəri üzrə biblioqrafik və qrammatik
göstərici. Bakı, MBM, 2008, 192 s.
7. Mahmud Kaşğari və onun «Divanü lüğat-it-türk» əsəri. Bakı, MBM, 2009, 532
s.
8. Mahmud Kaşğarinin «Divanü lüğat-it-türk» əsərinin tədrisi. Bakı, MBM, 2010,
112 s.
9. Tük xalqları ədəbiyyatı oçerkləri. Bakı, MBM, 2011, 320 s.
Мonqolların gizli tarixи
355
Nəşr edilmiş əsas tərcümələri:
1. Azərbaycan Masalları. Bakı, Yazıçı, 1982, 196 s.
2. M.B.Məmmədzadə. Milli Azərbaycan hərəkatı. Bakı, Nicat, 1991, 248 s.
3. Faruq Sümər. Oğuzlar. Bakı, Yazıçı, 1992, 432 s.
4. Yusif Balasağunlu. Qutadğu bilig. Bakı, Azərnəşr, 1994, 492 s.
5. Murad Tağı. Həyatım. Bakı, Oka Ofset, 1998, 92 s.
6. Erik Fichtelius. Jurnalistikanın on qızıl qaydası. Bakı, AJB, 2002, 192 s.
7. Bahəddin Ögəl. Türk mifologiyası. Bakı, Səda, 2004, I cild, 626 s.
8. Mahmud Kaşğari. Divanü lüğat-it-türk. Bakı, Ozan, 2006, I cild, 512 s.
9. Mahmud Kaşğari. Divanü lüğat-it-türk. Bakı, Ozan, 2006, II cild, 400 s.
10. Mahmud Kaşğari. Divanü lüğat-it-türk. Bakı, Ozan, 2006, III cild, 400 s.
11. Mahmud Kaşğari. Divanü lüğat-it-türk. Bakı, Ozan, 2006, IV cild, 752 s.
12. N.Ozerov. İlham Əliyev: Mən Azərbaycanıma inanıram. Bakı, Azərnəşr,
2007, 376 s.
13. Махмуд Кашгарский. Дивану лугат ит-тюрк. Баку, МБМ, 2009, I том,
512 с.
14. Махмуд Кашгарский. Дивану лугат ит-тюрк. Баку, МБМ, 2009, II
том, 400 с.
15. Махмуд Кашгарский. Дивану лугат ит-тюрк. Баку, МБМ, 2009, III
том, 492 с.
16. Oraz Yağmur. Qarabağlı ananın ağısı. Bakı, MBM, 2009, 84 s.
17. XX əsr özbək şeiri antologiyası. Bakı, MBM, 2009, 96 s.
18. Molla Nəfəs. Bu məkana gəlmişəm. Bakı, MBM, 2010, 160 s.
19. Molla Nəfəs. Seçilmiş əsərləri. Bakı, MBM, 2010, 240 s.
20. Todur Zanet. Ana dilim. Bakı, MBM, 2010, 104 s.
21. Məxdumqulu Fəraqi. Seçilmiş əsərləri. Bakı, MBM, 2010, 448 s.
22. Türk ədəbiyyatı tarixi. Bakı, MBM, 2010, I cild, 602 s.
23. Türk ədəbiyyatı tarixi. Bakı, MBM, 2010, II cild, 658 s.
24. Nurməhəmməd Əndəlib. Şeirlər. Poemalar. Dastanlar. Bakı, MBM, 2011,
292 s.
25. Zəhirəddin Məhəmməd Babur. Seçilmiş əsərləri. Bakı, MBM, 2011,328 s
26. Sultan Hüseyn Bayqara. Divan. Bakı, MBM, 2011, 248 s.
27. Abdulla Tukay. Millətim. Bakı, MBM, 2011, 268 s.
28. Mehri Xatun. Divan. Bakı, MBM, 2011, 368 s.
29. Zəhirəddin Məhəmməd Babur. Baburnamə. Bakı, BXQR, 2011, 432+32 s.
Monqolların gizli tarixi
356
30. Qurbangulu Berdimühəmmədov. Axaltəkə atı – iftixarımız və şöhrətimiz.
Bakı, CBS, 2011, 232 s.
31. Türkmən şeiri antologiyası. Bakı, MBM, 2011, 400 s.
32. Abdulla Şahbəndə. Seçilmiş əsərləri. Bakı, MBM, 2011, 104 s.
33. Türkmən müəmmaları, deyişmələri və vücudnamələri. Bakı, MBM, 2011,
128 s.
Türkcə, rusca, almanca və ermənicə bilir.
e-mail: >
Мonqolların gizli tarixи
357
TürkSOY kitabxanası seriyası: 17
Тürkcə, rusca və almanca nəşrləri əsasında
tərcümə edən və ön sözün müəllifi:
Prof. Dr. Ramiz ƏSKƏR
Redaktor:
AMEA-nın müxbir üzvü,
Prof. Dr. Tofiq HACIYEV
Monqolların gizli tarixi. Bakı, MBM, 2011, 360 s.
Korrektor: Leyla
Texniki redaktor: Ülvi Arif
Kompüterdə yığdı: Solmaz Əskərova
Dizayner: Ceyhun Əliyev
Çapa imzalandı: 10.10.2011
Formatı: 100x70
Həcmi: 22,5 çap vərəqi
Tirajı: 500 ədəd
MBM MMC mətbəəsində
çap olundu.
Monqolların gizli tarixi
358
Monqolların ana yurdunun xəritəsi
Мonqolların gizli tarixи
359
Çiñgis-xan dövründə Asiya xəritəsi
Monqolların gizli tarixi
360
Ye Teh-hui nüsxəsindən bir səhifə örnək
Dostları ilə paylaş: |