Moqalaqe da ekonomika azeri indd
Yüklə 3,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İQTİSADİ PRAKTİKUM Şagirdin dəftərinə bax YEKUN
- ALIŞ-VERIŞ HƏR İKİ TƏRƏF ÜÇÜN MƏNFƏƏTLİDİR
- MÖVZU 2. İNSANLAR NƏ ÜÇÜN ALIŞ-VERIŞ EDIRLƏR Əsas terminlər/ anlayışlar: F Ə
- Satıcılar Malı daha baha qiymətə satmağa çalışırlar Alıcılar Malı mümkün
10 Bir çox hallarda reklam edilən məhsul və digər, rəqabət qabiliyyətli məhsullar arasında fərq çox az olur. Reklamın daha bir xoşagəlməz xassəsi ondan ibarətdir ki, müxtəlif assosiasiyaların – xoş musiqi, asanlıqla yadda qalan ifadələrin, cazibədar qəhrəmanların vasitəsilə – onunla emosiyalarımıza təsir göstərməyə çalışırlar və bu da bir çox hallarda çatdırılan məlumatın ra- sional şəkildə anlaşılmasına mane olur. Faktiki olaraq, reklam bizim zövqümüzü formalaşdırır, bizdən bu və ya digər malın istifadəçisini yaradır. Reklam mütəxəssisləri onu da araşdırmışdırlar ki, reklam sloqanında bu və ya digər səslərin ahəngdarlığı, hərfl ərin ölçü və forması, rənglərin qamması və ahəngi insanların əhval-ruhiyyəsinə necə təsir göstərir. Bütün bunlar bizim konkret mala olan müsbət yanaşmamızın formalaşması üçün istifadə olunur. Əgər malınızı rasional seçmək istəyirsinizsə, o zaman yalnız reklama etibar etməyin. Bu və ya digər malın yararlı olub-olmamasını aydınlaşdırmaq üçün hal-hazırda ən yaxşı vasitə in- ternetdir. Tənbəllik etməyin, bu məhsul haqqında müxtəlif istehlakçılarının nə düşündüklərini öyrənməyə vaxt ayırın. Unutmayın ki, onların fi kirləri yanlış da ola bilər. Bəzən malın mənfi dəyərləndirilməsi rəqiblər tərəfi ndən sifariş edilmiş, antireklam kələyi də ola bilər. Buna bax- mayaraq, bu məlumatda məhsulun zəif tərəfl əri də göstərilə bilər ki, onun hansı xassələrinə diqqət verilməlidir. Bu məlumatdan məhsulu seçdikdə də istifadə edin – mağazanın konsultantından məhsulun şübhəli xassələri haqqında soruşun. Tam aldığınız məlumatı düşüncə ilə analiz edin və onların əsasında seçim edin. İQTİSADİ PRAKTİKUM Şagirdin dəftərinə bax YEKUN • İmkanlar məhduddur; • Tələbat qeyri-məhduddur; • İnsanlar seçim qarşısında dururlar; • Məhdud imkanlar və qeyri-məhdud tələbatlar insanları qeyri-kafi imkanları necə bölməyi müəyyənləşdirməyə məcbur edirlər. • İnsanın iqtisadi marağı maksimal mənfəət əldə etməkdir. • Mənfəətli mal hər zaman xeyirli və ya xoş olmur. • Eyni bir mal müxtəlif insanlar üçün fərqli faydalar verə bilər. VƏTƏNDAŞ VƏ İQTİSADİYYAT. MAİA QONAŞVİLİ, LİA TODUA 11 Sizlərdən hər biriniz yəqin düşünmüsünüz ki: insanlara alış- verişə təkan verən nədir, onlar nə üçün alver edirlər? Alış-veriş hansı faydanı gətirir və alış-veriş sadə bölgüdən yaxşıdırmı? ALIŞ-VERIŞ HƏR İKİ TƏRƏF ÜÇÜN MƏNFƏƏTLİDİR Alış-veriş məhsulun/xidmətin könüllü mübadiləsidir. İnsanlar alış-verişdə iştirak edirlər ki, onlardan hər biri bu işdən mənfəət/ fayda gözləyirlər. Əgər hər hansı bir tərəf düşünərsə və ya ehti- mal edirsə ki, alış-verişdən fayda götürməyəcəkdir, bu zaman alış- veriş dayandırılır. Alış-veriş etdikdə hər bir iştirakçı çalışır ki, onun üçün çox dəyərli olmayan, çox fayda verməyəni versin və əvəzinə onun üçün dəyərli olanını götürsün. Yəni hər iki tərəf çalışır ki, onun üçün az mənfəət gətirən məhsulu elə birinə dəyişdirsin ki, hansının mənfəəti onun üçün daha çoxdur. Bir qayda olaraq, alış-veriş etdikdə biz daha çox malik olduğumuzu veririk və çatışmadığını alırıq. Belə bir mübadilə nəticəsində mal kimə daha çox lazım olanın, daha çox mənfəət verənin əlinə keçir. İştirakçıların məmuniyyəti isə (malın həyata keçirilmiş mənfəəti) artır. Konkret malın alış-satışı ilə maraqlı şəxslərin birliyi həmin malın bazarı adlandırılır. Bazarda bir qayda olaraq bir çox satıcı və alıcı var. Bazarın hər bir iştirakçısı çalışır ki, bacardıqca az verib çox götürsün. Bunun üçün də əgər bazarda məhsul satıcıları müxtəlif qiymətə satırlarsa, o zaman alıcı çalışır ki, daha ucuz sa- tan satıcıdan məhsulu alsınlar. Öz tərəfi ndən satıcılar, daha çox mənfəət əldə etmək üçün malı daha baha satmaq marağındadırlar. A L I Ş - V E R I Ş A L I Ş - V E R I Ş V Ə B A Z A R V Ə B A Z A R MÖVZU 2. İNSANLAR NƏ ÜÇÜN ALIŞ-VERIŞ EDIRLƏR? Əsas terminlər/ anlayışlar: F Ə SIL II • Ticarət • Çatdırma • Bazar • Bazar tarazlığı • Tələbat • Rasional seçim 12 Tələbat – alıcının istəyi və imkanıdır ki, məhsulu və ya xidməti müəyyən qiymətə əldə etsin.
ki, burada istehlakçı və istehsalçı arasında məhsulun/xidmətin mübadiləsi baş verir.
malı və ya xidməti müəyyən qiymətə satması arzusu və imkanı. Adətən, satıcılar da, alıcılar da sərbəst seçirlər ki, məhsulu kimə satsınlar və ya kimdən alsınlar. Belə bir halda, məhsulun bazar qiymətini bazara çıxarılan məhsulun sayı müəyyənləşdirir. Daha dəqiq desək, – satılası məhsulun sayı və ona olan tələbat arasında nisbət müəyyənləşdirir. Tələbat alıcının istəyi və imkanıdır ki, məhsulu və ya xidməti müəyyən qiymətə əldə etsin. Bu istək və imkan qiymətin tərs tənasübüdür. Yəni satış qiyməti nə qədər aşağı olsa, bir o qədər çox insanın bu malı əldə etmək istəyi və imkanı olacaqdır, müvafi q olaraq, tələbat maldan yüksəkdir. Malın qiymətinin artması ilə yanaşı istəyi və imkanı olan alıcıların sayı azalır və tələbatı da aşağı düşür. Amma satılan məhsulun sayı da daimi deyil. Öz tərəfi ndən məhsulun satış qiymətindən asılıdır. Bazar üçün çatdırılan malın miqdarı satılan qiymətə tənasübdür: məhsul bazarda nə qədər ucuz qiymətə satılırsa, bir o qədər də satıcının mənfəəti az olur və bunun üçün də daha az istehsalçının/təchizatçının bu məhsulu istehsal etməyə və satmağa istəyi və imkanı olur. Yəni malın satış qiyməti nə qədər aşağı olarsa, bir o qədər də bu məhsulun ba- zara çatdırılması az olar. Və əksinə: malın satış qiyməti nə qədər yüksəkdirsə, bir o qədər də onun satıcısının mənfəəti çoxdur və bunun üçün də daha çox istehsalçının/təchizatçının bu məhsulu istehsal etməyə və satmağa istəyi və imkanı var. Müvafi q olaraq, çatdırılma da artır. Azad bazarda malın satış qiymətini satıcılar təyin edirlər. On- lar öz mallarına istənilən qiyməti qoya bilərlər. Hərçənd çox yüksək qiymət təyin etdikləri halda, bu malın alış imkanı çox az alıcıda olur və malın bir hissəsi satılmır. Malı tam satmaq üçün istehsalçılar satış qiymətini azaltmalıdırlar. Bu cür malın əldə edilmə imkanı çox istehlakçıda olacaq və daha çox mal satılacaqdır.
VƏTƏNDAŞ VƏ İQTİSADİYYAT. MAİA QONAŞVİLİ, LİA TODUA Yüklə 3,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|