Mövlüd Süleymanlı
Yüklə 6,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
dünyaya təqdim edir. Yazıçı yazıları ilə, təsvir etdiyi hadisələrlə o qədər iç-içədir ki, o qədər qaynayıb-qarışmış şəkildədir ki, onun elə Tarixdən qalma – Nuhdan qalma (M.Süleymanlı “Ot” əsərində qəhrəmanlarından birini belə çağırır – X.B.) olduğuna inanır, hansının hansına qulluq etdiyini ayıra bilmirsən. Mövlud müəllim, son iki- üç əsrdə, dörd tərəfimizdə türk adlarının dəyişdirilməsinə baxmayaraq yenə də coğrafi arealın türk dilində səslənmə- sini, türk insanının mövsüm, fəsil kimi təbiət hadisəsi olması, xalq obrazının elə vaxt demək olduğu yeni, orijinal fikirlərini səsləndirir və səninlə bölüşmək istəyir. Yağışın, odun, havanın onlarla müxtəlif adlarını sadalayır. Xalq deyimlərində gəzişərək, onların əsil mahiyyətini açaraq Xalqımın möhtəşəm obrazını yenidən sənə tanıdır, düşüncədə, genetik yaddaşda istilanın mümkünsüzlüyünü qətiləşdirir. Oxucusu ilə canlı söhbətlər edir. Onu da hadisələrin izləyicisinə çevirə bilir. Hər an ona xitab edir: “Gəl düşünək”, “görürsənmi Tarix elə budur”, – deyir, nəticə çıxarmağa səsləyir. Xalqla, onun yaratdıqları ilə öyünməyi, qürur duymağı, onu sevməyi, qorumağı təqlid etmir, onu göstərir, yaşadır. Müasir internet adamının, pla- net adamının keçmişindən qopan körpüsünü – tarixini təmkinlə, sevgilə, qürurla ona sevdirir, ona yönəldir. Vaxt, zaman dünyagörüş fərqlərini bilə-bilə, heç zaman cazibəsindən çıxa bilməyəcəyimiz Xalqın yaratdıqları www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
dərsliklərə aparan yolu təqdim edir. Bu yol səni Xalqına aparacaq, bu yol səni “yoldan” sapmağa qoymayacaq, bu yol tarixi türk yoludur, bu mənim xalqımın M.Süleymanlı qələmilə əbədiləşən yoludur. Dəyişilməyi mümkün olmayan xarakteri, qanındakı qorxmazlığı, igidliyi, ayıqlığı və təbiəti anlamağıyla əhatəsində olan xalqlardan seçilə-seçilə, azala-azala da olsa yaşayar, mənşəyini, kökünü adicə bir dəstə yemşan bitkisiylə, kəkotu-kəklik otuyla da tanıyıb özünə gələ bilər, ya da bir saz havasının, bir muğam tapşırmasının ardına düşüb dünyanın axırına gedib, çıxar... Bu, bizik! Sənsən, Mənəm. Mənsub olduğumuz Xalqdır! “Məktub”dan seçdiyim, bu sətirlərdə, mənim xalqımın qısa, lakin möhtəşəm ədəbi özümlüyünü göstərir yazıçı M.Süleymanlı. Tarixin hər bir məqamında dosta etibar, xəyanətə amansız olmaq, əmanəti göz bəbəyi bilmək, sözə, saza qarışıb yaşamaq, yəni sifətini itirməmək kimi bəşəri, insani cizgiləri sənə yenidən xatırladır. Və yenə yazır ki, “Minilliklər boyu türklərə qarşı yaşanan acıq-qisas izi var. Nə acıqdır bu? Nə vaxtın qısasıdır ki, minilliklərə qalıb?!” Əslində, yazıçı, həmin sualları “Məktub” boyu Xalqımın
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
yaratdığı möhtəşəm düşüncə, mədəniyyət, tarix, əxlaq məişət zənginliyi ilə cavablandırmışdı. “Erməni adındakı hərflər” romanında dünya gücləri siyasətindən gələn məkrli qisasın düşüncədəki əks sədasını – bədii ağısını, bayatısını, bəlkə də daxili poetikasını verir. Heç bir xalqın adamını, mədəniyyətini aşağılamadan onun təbiətindən gələn, südündən, nəcabətindən keçən xislətini açır. Bu romanı bir udum hava, su kimi canına çəkmək istəyi ilə oxuyacaqsınız. Necə ki, xalq şairi Zəlimxan Yaqub oxuyan kimi “Gözünün yaşı qurumamış, ürəyinin ağrısı keçməmiş”, hirsini cilovlaya bilməyib fikirlərini, düşüncələrini çox qiymətli məqaləsində göstərdi: “Erməni adındakı hərflər” romanı haqqında böyük tarixi Sözü, qeyrətli sözü şair Zəlimxan Yaqubdan daha yaxşı deyə bilməyəcəyimi bilib də, Sizi kitabda verilən “Teymurlar” povestinə kökləmək istədim. Onu demək qalır ki, əslində kitabda gedən 3 yazı: məktub, roman, povestin – janrı müxtəlif olsa da, mahiyyət, müəllif qayəsi, müəllif mətləbi baxımından birdir. Yazılar bir-birindən doğandır, biri digərinin davamı kimidir; insan, onun yaratdıqları, yaşamı, üzləşdiyi həyat, tale, tarix və qismət. Kim bu labirintdən çıxa bilib ki? Yazıçı M.Süleymanlı “Teymurlar” povestində bu hikmətə varmaq istəyir, özü anladığı şəkildə: sərtliyi-zərifliyi,
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
böyüklüyü-sadəliyi, məhəbbəti-mərhəməti və s. bu kimi ikili mahiyyətin insanın iç dünyasının enerjisi olduğunu, elə insanın bununla bütövləşdiyini göstərmək istəyir. Bir insanın duyğularını, bu duyğular altında, yağışa, selə bürünməsini, həyatdan, yaşamaqdan “islanmasının” sanki şəklini çəkir. Povestdə obrazın adı da şərtidir, Teymur. İnsanı, istər şahmatçı, istər bioloq, istər rəssam, istər dövlət xadimi olub da, dünyanın harasında – Cücə kənd, Kəpənəkçi, Nehrəm, Bakı, Şamaxı, Rusiyanın ucqar kən- di, qəsəbəsi olsun – yaşasa da ağrısı, yanğısı, sevgisi, se- vinci, dərdi-səri eynidir. Yazıçı inandırır ki, dərdin, sevincin rəngi, dili, məskəni olmur, çəkəni olur, daşıyanı olur. Görkəmli yazıçı, “Teymurlar”da məhz bu mətləbi söyləyir. Yaradıcılığında – “Ömürdən qıraqda” povestindən başlayaraq daha qabarıq şəkildə izlənilən bu bədii manera – duyğular seli altında insanın zaman – məkan – xislət qəfəsində - çabaları “Teymurlar”da zirvə- sinə çatır. Obrazın sayıqlamaları çevrəsində cəmiyyəti saran problemlər, tarixdən gələn acılar (“siz bu torpaqlara gəlməsiniz” kimi cəmiyyəti azdıran, xalqı xalq edən köklü, əsaslı şərtlərdən uzaqlaşdırmağa çalışan bu ifadələr hansı xalqı öz ruhunda kökləyə bilərdi?!), bu günün gətirdiyi gerçəkliklər, həmin ağırlığın obrazın mahiyyətinə, yaşamına hətta hərəkətlərinə, duyğularına Yüklə 6,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|