Mövzu 16 cı əsrdə səfəvi osmanlı müharibəsi
Yüklə 12,76 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Diqqətiniz üçün
|
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Unİversİtetİ Təqdimat Tələbə: Talıbova Hülya Müəllim: Quliyeva Zenfira Qrup: 615.20 Fənn: Azərbaycan Tarixi. Mövzu 16 - cı əsrdə səfəvi osmanlı müharibəsi . Osmanlı sultanı II Bayazid (1481-1512) 1504-cü ildə Səfəvi dövlətini tanımalı oldu. 1512-ci ildə I İsmayılın qoşunu Kiçik Asiyada Qarahisar və Malatya, Diyarbəkir şəhərlərinə yiyələndi. I Sultan Səlim hərbi əməliyyata başlamazdan əvvəl bir sıra tədbirlər gördü-Böyük Moskva knyazlığı, Macarıstan, Venesiya, Moldaviya və Valaxiya ilə sülh müqavilələri bağladı.
Avropa diplomatları Səfəvi-Osmanlı münasibətlərini daim müharibə həddində saxlamaq üçün bu silahdan istifadə etməyi məsləhət görürdülər. 1507-1508-ci illərdə Roma papası və Venesiya, 1510-cu ildə isə İtaliya ilə əlaqə yaradıldı. Aralıq dənizi vasitəsilə qərbdən silah gətirtdirəcəyinə əmin olmayan şah Portuqaliya ilə əlaqəyə girib İran körfəzi və Hind okeanı vasitəsilə qərbdən silah və artilleriya mütəxəssisləri gətirməyə çalışdı. Məqsədinə çatmaq üçün Portuqaliyanın İran körfəzində möhkəmlənməsinə mane olmadı. Bundan istifadə edən Portuqaliya donanması Hörmüzü ələ keçirib Səfəvilərin Hind okeanına çıxış yolunu bağladı(gənc şahın bu səhvini düzəltmək üçün onun varisləri 100 ildən çox vaxt sərf etməli oldular).
I Sultan Səlim 100 min nəfərlik avropasayağı təşkil olunmuş qoşunu, topxanası da var idi. Qızılbaşların isə 40 min nəfər döyüşçüsü vardı. Sultan Səlim Şah İsmayılın döyüşə girmək fikrini biləndən sonra Maku yaxınlığındakı Çaldıran düzünə doğru hərəkət etdi. 1514-cü il avqustun 23-də Çaldıran düzündə qanlı döyüş oldu. Üz-üzə gələn ordu ən ifrat din düşmənçiliyi ruhunda tərbiyə edilib bir-birinə qarşı qoyulan və şəhid olmağa hazır olan silahlı fanatiklər idilər. Çaldıran döyüşü tarixin ən qanlı qardaş qırğını idi, türk dünyasının ümumi faciəsi, Qərb diplomatiyasının isə qələbəsi oldu. Səfəvilər 3 min itki verdilər, yaralanmış Şah İsmayıl ordunun salamat qalan hissəsi ilə mühasirə həlqəsini yarıb-Təbrizə döğru çəkildi. 1516-cı ilin əvvəllərində Mardinin cənubunda Qoçhisarda Osmanlılar qələbə çaldı. Şimalda Xarput və Bitlisdən Rakkiyə qədər, cənubda isə Mosul Osmanlıların əlinə keçdi. Təbriz alındıqdan sonra Osmanlılar burada 6 gün qala bildilər.I Sultan Səlim Azərbaycanı zəbt etmək cəhdi baş tutmadı. Şah İsmayılın ölümündən sonra oğlu I Təhmasib (1524-1576) taxta çıxdı. Qızılbaş əmirləri mərkəzi hakimiyyətə itaətdən boyun qaçırırdılar. I Sultan Süleyman Qanuninin (1520-1266) hakimiyyəti dövründə Azərbaycana dörd yürüş edildi. 1534-cü ilin yayında I Sultan Süleyman 100 min nəfərlik qoşunla etdiyi yürüşdə Təbriz işğal olundu. Sərt qış, ərzaq çatışmamazlığı osmanlıları ölkəni tərk etməyə vadar etdi. I Süleyman 1535-ci ilin yazında II dəfə Təbrizə yürüş etdi. Şah Təhmasib təbrizliləri ölkənin içərilərinə köçürdü, düşmən əlinə keçməmək üçün ot-ələfə od vurdular, mal-qara məhv edildi, şah özü isə Sultaniyyəyə çəkildi.
I Təhmasib Şirvanı idarə etmək üçün Əlqas Mirzəni ilk bəylərbəyi təyin etdi. Şirvan ərazisi bəylərbəyiliyə çevrilərək Səfəvi dövlətinin tərkibinə qatıldı. Əlqas Mirzə özünü müstəqil hakim elan etməyi qərara aldı və 1547-ci ili əvvəlləridə Səfəvi hakimiyyətinə qarşı qiyam qaldırdı. Sonralar I Təhmasib öz paytaxtını Qəzvin şəhərinə köçürdü. Sultan qoşunlarının hərəkətini Azərbaycanda çətinləşdirmək üçün I Təhmasibin əmri ilə Təbrizə qədər bütün yerlər xarabazarlığa çevrilmişdir. Diqqətiniz üçünDiqqətiniz üçünTəşəkkürlərYüklə 12,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|