Mövzu BİM sistemində beynəlxalq iqtisadi təşkilatlar
Gender bərabərliyini təmin etmək və qadınlara səlahiyyət vermək
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Gender bərabərliyini təmin etmək və qadınlara səlahiyyət vermək
- Uşaq ölümü hallarını azaltmaq
- HİV/AİDS, malyariya və digər xəstəliklərə qarşı mübarizə aparmaq
- Ətraf mühitin davamlılığını təmin etmək
- İnkişaf üçün qlobal tərəfdaşlıği inkişaf etdirmək
- 8.5. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi problemləri
3.
Gender bərabərliyini təmin etmək və qadınlara səlahiyyət vermək:
əsasən 2005-ci ilədək ibtidai və orta təhsildə və 2015-ci ilədək təhsilin bütün səviyyələrində gender bərabərsizliyini aradan qaldırmaq; 4.
beş yaşınadək uşaqlar arasında ölüm hallarının mövcüd dərəcəsini üçdə iki dəfə azaltmaq; 5.
Ana sağlamlığını yaxşılaşdırmaq:
ana ölümü hallarının dərəcəsini dörddə üç dəfə azaltmaq; 6.
HİV/AİDS, malyariya və digər xəstəliklərə qarşı mübarizə aparmaq:
HİV/AİDS-in yayılmasını dayandırmaq və xəstəliyin azaldılması istiqamətində işin əsasını qoymaq;
xəstəliklərin azaldılması istiqamətində işin əsasını qoymaq; 7.
Ətraf mühitin davamlılığını təmin etmək:
davamlı inkişaf prinsiplərini dövlət siyasəti və proqramlarına daxil etmək;
təmiz içməli suyu əldə edə bilməyən insanların sayını yarıyadək azaltmaq;
2020-ci ilədək xarabalıqlarda yaşayan ən azı 100 milyon əhalinin həyat şəratinin yaxşılaşdırılması üçün əhəmiyyatli nailiyyətlər əldə etmək; 8.
qaydalara əsaslanan, nəzarət edilən və ayrıseçkiliyə yol verməyən açıq ticarət və maliyyə sisteminin yaradılmasını davam etmək (buna milli və beynəlxalq səviyyədə demokratik idarəçilik, inkişaf və Yoxsulluğun azaldılmasına dair öhdəliklər də aiddir);
tərəfsız və kvotasız eksport imkanı əldə etmələri, həddən artıq borc altında olan yoxsul ölkələrin borcdan azad edilməri; ikitərəfli rəsmi borcların ləğv edilməsi; Yoxsulluğun azaldılması sahəsində çalışan ölkələrə daha geniş inkişaf yönümlü yardımın göstərilməsi məsələri daxildir);
ehtiyaçlarını ödəmək;
borclarını uzun müddət ərzində ödənilə biləcək səviyyədə saxlayə bilməri üçün müxtəlif milli və beynalxalq tədbirlər vəsitəsilə inkişaf etməkdə olan ölkələrin borc problemləri ilə ətraflı şəkildə məşğul olmaq;
inkişaf etməkdə olan ölkələrlə əməkdaşlıq şəratində gənclər üçün layiqlı və məhsuldar iş imkanları yaratmaq;
dərman preparatların asanlıqla əldə edilməsini təmin etmək;
özəl sektorla əməkdaşlıq şəraitində ölkələrin, yeni texnologiyalardan, o cümlədən informasiya və kommunikasiya texnoloqiyalarından bəhrələnmək imkanı yaratmaq. Bu məqsədlər 2015-ci ilin sonuna əldə edilməlidirlər. BMT ətraf mühitin qorunması üzrə beynəlxalq səylərin avanqardı rolunda çıxış edir. BMT ətraf mühitin qorunması üzrə müqavilələrin bağlanmasını təmin edir. Bu müqavilələr 1980-ci illərdə gəmilərdən axan neft nəticısində çirklənməsi 60% azaltmağa, Şimali Amerika və Avropada ətraf mühitin transsərhəd çirklənməsini azaltmağa və həm sənayecə inkişaf etmiş, həm də inkişaf etməkdə olan ölkələrdə ozon qatının dağılmasına gətirib çıxaran bir çox qazların istehsalının dayandırılmasına imkan vermişdir. 1972-ci ildə BMT-nin ətraf mühit üzrə birinci konfransının keçirilməsindən sonra BMT təsisatları və proqramlarının dəstəyi ilə 300-dən artıq beynəlxalq müqavilə və sazişlər imzalanmışdır. Bu beynəlxalq sənədlər itmək təhlükəsi altında olan heyvan və bitki növlərini, dəniz mühitinin çirklənməsinin, ozon təbəqəsinin dağılmasını, təhlükəli tullantıları, bioloji müxtəlifliyi, iqlimin dəyişməsini, səhralaşmanı, balıqçılıq təsərrüfatını, sənaye ximikatları və pestisidlərini əhatə etmişdir. BMT-nini 1992-ci ildə Braziliyanın Rio-de-Janeyro şəhərində keçirilmiş ətraf mühit və inkişaf üzrə konfransında razılaşdırılmış “XXI əsr üçün gündəlik” ekoloji cəhətdən təhlükəsizn inkişafın hərtərəfli qlobal proqramı sayıla bilər. Bu gündəlik bir çox milli planların və yerli təşəbbüslərin əsasını təşkil etmişdir. 2002-ci ildə Cənubi Afrikanın Yohannesburq şəhərində keçirilmiş Dayanıqlı İnkişaf üzrə Yüksək Səviyyədə Ümumdünya Görüşü əlavə səylər və praktiki qərarların zəruri olduğu sahələri müəyyən etməyə, əlavə siyasi dəstəyi mobilizasiya etməyə imkan vermişdir. BMT-nin ətraf mühit üzrə proqramı (YUNEP) ətraf mühitdən daha rasional istifadə edilməsi üçün ölkələrə köməklik göstərir, planetin ətraf mühitinin vəziyyətinin müşahidə edir və
beynəlxalq müqavilələr tədbirlər proqramlarının qəbul edilməsi məqsədilə konsensusun formalaşdırılmasına şərait yaradır.BMT-nin egidası altında yaradılmış texniki orqanlar ətraf mühitin vəziyyətini diqqətlə müşahidə edirlər. Məsələn, YUNEP-in iqlim dəyişkənliyi üzrə hökumətlərarası qrupu ümumdünya şəbəkəsi olmaqla özündə 120 ölkədən olan 1000-dən artıq aparıcı elm adamlarının birləşdirir və qlobal iqlim dəyişkənliyi üzrə biliklərin (onun səbəbləri, nəticələri, bu nəticələrin yüngülləşdirilməsi və onlara uyğunlaşma imkanları) vəziyyətinin qiymətləndirilməsini həyata keçirir. Ozon təbəqəsinə aid olan beynəlxalq müqavilələr çərçivəsində də analoji elmi-texniki orqanlar fəaliyyət göstərir. BMT rəhbərliyi altında həyata keçirilən ekoloji sistemlərin qiymətləndirilməsi layihəsində dünyanın 1500-dən artıq elm adamı iştirak edir və onlar Yerdə həyatı təmin edən prosesləri, xüsusilə çölləri, meşələri, çayları, gölləri və okeanları öyrənirlər. Bu qiymətləndirmə qərar qəbul edən şəxslərə planetin ekoloji sistemlərində baş verən dəyişikliklərin Yerdə həyata təsiri barədə etibarlı elmi informasiya əldə etməyə imkan verir. BMTİP, YUNEP və Dünya Bankı tərəfindən idarə edilən Qlobal Ekoloji Fond 150-dən artıq inkişaf etməkdə olan və keçid iqtisadiyyatlı ölkələrdə iqlim dəyişkənliyi təhlükəsinin azaldılması üzrə, bioloji müxtəlifliyin qorunması və sabit istifadəsi üzrə, beynalxalq suların qorunması üzrə, ozon təbəqəsini dağıdan maddələrdən istifadənin dayandırılması üzrə fəaliyyətin həyata keçirilməsinə 3,5 milyard dolar ayırmış və müxtəlif mənbələrdən daha 8 milyard dollar mobilizasiya etmişdir.
Beynəlxalq ictmaiyyətin iqtisadi əməkdaşlıq problemlərini BMT sistemi və mexanizmləri vasitəsilə həll etmək istiqamətində göstərdiyi səylərə baxmayaraq, həll edilməsi vacib olan bir sıra prinsipial məsələlər vardır. Bu məsələlərin həlli üçün ya müvafiq yanaşmalar tapılmayıb, ya qlobal xarakterli ayrı-ayrı amillər çətinaşılan maneələr yaradır, ya da onların həll edilməməsi qəbul olunmuş qərarların yerinə yetirilməsi mexanizminin az səmərəli olması ilə əlaqədardır. Bununla əlaqədar, BMT-nin iqtisadi fəaliyyəti çərçivəsində qəbul edilmiş, lakin yerinə yetirilməmiş bir sıra iri təşəbbüsləri, sənədləri və qərarları xatırlatmaq məqsədəuyğun olardı. 1974-cü ildə BMT-nin Baş Məclisinin 6-cı Xüsusi Sessiyasında yeni iqtisadi qaydanın bərqərar edilməsi üzrə Bəyannamə və Tədbirlər Proqramı qəbul edilmişdi. Lakin, ötən müddət ərzində proqramın həyata keçirilməsinin nəticələri yoxdur. 1975-ci ildə BMT Baş Məclisinin “İnkişaf və beynəlxalq iqtisadi əməkdaşlıq haqqında” qətnaməsində əks olunmuş inkişaf ideyaları planında qlobal probelmlər üzrə danışıqlara başlamaq cəhdləri də uğursuzluqla nəticələnib. 1960-cı ildə üç beynəlxalq inkişaf strategiyası (1960-1970-ci illər, 1970-1980-ci illər, 1980-1990-cu illər) qəbul edilmiş, lakin onların heç birində irəli sürülən məqsədlərə (ÜDM-nin, sənayenin, kənd təsərrüfatının, beynəlxalq ticarətin, iqtisadi yardımın artımı) tam çatılmamışdır. 1990-cu ildə BMT Baş Məclisinin iqtisadi məsələlər üzrə 18-ci Xüsusi Sessiyasında beynəlxalq iqtisadi əməkdaşlıq haqqında Bəyannamə qəbul edilmişdir. On ildən artıq bir vaxt keçməsinə baxmayaraq, bu sənədin müddəalarının həyata keçirilməsi barədə müsbət söz söyləmək mümkün deyildir. Iqtisadi sahədə bir çox problemlərin həll edilməməsi BMT-nin avtoritetinin yüksəldilməsi məsələsini kəskin şəkildə gündəliyə çıxarır. BMT-nin sülh fəaliyyəti ümumilikdə tanınsa da, iqtisadi tərkib özünü daha zəif göstərir. Son illərdə beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdə baş verən dəyişikliklər BMT-nin 1960-cı, 1970-ci, 1980-ci illər sənədlərində əks edilmiş ideyaların həyata keçirilməsinə əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. Sosialist dövlətlərinin Avropanın siyasi xəritəsindən yox olmaları, Qarşılıqlı İqtisadi Yardım Şurasının ləğvi iqtisadi arenada qüvvələr nisbətini dəyişdi. Sosialist ölkələri tərəfindən BMT-nin iri iqtisadi sənədlərinə salınmış ideyalara tələb yox olmuşdur. Digər tərəfdən, mürəkkəb iqtisadi sənədlərin işlənməsi ilə məşğul olan BMT orqanlarının fəaliyyəti də bir sıra narazılıqlar doğurur. Belə ki, proqramların və layihələrin BMT təşkilatlarının və digər institutlarının real imkanları nəzərə alınmadan tərtib edildiyi, layihə və proqramların xərclər hissəsində real maliyyə şərtlərinin nəzərə alınmadığı bildirlir. Bütün bunlar BMT-nin iqtisadi orqanlarının fəaliyyətinin səmərəliyinini artırılması üçün tədbirlər kompleksinin həyata keçirilməsini zəruri edir. BMT öz işini “Minillik Bəyannaməsi”ndə, həmçinin qlobal konfranslarda müəyyən edilən prioritetlərə uyğun olaraq qurmalıdır. Öz aktuallığını itirən məsələlər üzrə fəaliyyətdən imtina edilməli, yeni məsələlər (qloballaşma və onun inkişaf üçün nəticələri, inkişaf sahəsində məqsədlərin reallaşdırılması, münaqişələrin qarşısının alınması və terrorizmlə mübarizə) üzrə isə BMT öz biliklərini dərinləşdirməli və öz fəaliyyətini daha məqsədyönlü və səmərəli etməlidir. 1997-ci ildən etibarən BMT-nin fəaliyyətində islahatlara start verilmişdir. Ilk addım olaraq yenidən təşkilatlanma işlərinə başlanılmış, BMT-nin departament, fond və proqramları dörd istiqamət (sülh və təhlükəsizlik, inkişaf, iqtisadi və sosial məsələlər, humanitar məsələlər) üzrə qruplaşdırılmışlar. Işin koordinasiyası üçün hər bir qrup üçün icra komitəsi təşkil edilmişdir. Eyni zamanda, 1996-cı ildə tutulmayan 1000-ə yaxın vəzifə birdəfəlik ixtisar edilmişdir. Daha sonra icra komitələri Baş Rəhbərlər Qrupunun yaradılması ilə birbaşa olaraq baş katibin dəftərxanası ilə birləşdirilmişlər. Qrupun “kabineti”nə BMt-nin bütün departament, fond və proqramlarının rəhbərləri daxildir. Təşkilat strukturunun gücləndirilməsi üçün bir sıra departamentlər və şöbələr birləşdirilmişdir. Məsələn üç departament yeni yaradılmış iqtisadi və sosial məsələlər üzrə departamentdə cəmləşdirilmişdir. Ölkələr səviyyəsində BMT-nin təşkilatlanması gücləndirilmişdir. Belə ki, BMT-nin bütün fond və proqramlarının ölkələr üzrə şöbələri 1997-ci ilə qədər adətən ayrı-ayrı ofislərdə yerləşirdilər. Vəsaitin qənaət edilməsi və daha səmərəli birgə işin təşkili üçün ümumi ofis sahələrindən və eyni xidmət təchizatçılardan istifadə etmək tövsiyə edilmiş, 50-dən çox ölkədə BMT Evləri yaradılmışdır. Bundan əlavə, 1997-ci ildə baş katib ölkələrdə iş planlarını bir-birlərinə inteqrasiya etmək üçün BMT-nin rezident-əlaqələndiricilərinə daha geniş səlahiyyətlər vermişdir. Koordinasiyanı yüngülləşdirmək və BMT-nin yardımını ölkələrin strategiyaları və prioritetlərinə tam uyğunlaşdırmaq üçün iki əlavə alət yaradılmışdır: ölkənini ehtiyacını müəyyən edən Ölkənin Vəziyyətinin Ümumi Qiymətləndirilməsi və İnkişaf Məqsərilə Yardımın Göstərilməsi üzrə BMT- nin Çərçivə Proqramı. BMT sistemi təşkilatlarının fəaliyyətinin canlandırılmasında əsas addım 1944-cü ildə Bretton Vudsda yaradılan institutlarla münasibətlərin təkmilləşdirilməsi oldu. BMT-nin bir tərəfdən Dünya Bankı ilə, dugər tərəfdən isə Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə əməkdaşlıq dərəcəsi bu təşkilatlar yaradılarkən nəzərdə tutulan səviyyəyə heç zaman çatmayıb. 1998-ci ildən başlayaraq BMT-nin İqtisadi və Sosial Şurası bretton-vuds institutlarının üzv-ölkələrinin müliyyə nazirləri ilə bir neçə illik görüşlər keçirib. Nəticədə 2002-ci ildə Meksikanın Monterrey şəhərində Dünya Bankı və Beynəlxalq Valyuta Fondunun aktiv iştirakı ilə İnkişafın Maliyyələşdirilməsi üzrə Beynəlxalq Konfrans keçirilmiş, bir sıra mühüm nailiyyətlər əldə edilmişdir.
2002-ci il mayın 1-dən etibarən əməkdaşların işə götürülməsi, yerləşdirilməsi və vəzifələrinin artırılması üçün yeni sistem tətbiq edilmişdir. Bu sistemdə əməkdaşın nailiyyətləri və kompetentliyinə daha çox üstünlük verilir və onun vəzifədə olma müddəti və presedentlər daha az nəzərə alınır. Yeni kadr mexanizmlərinin ümumi “paketi”nin bir hissəsi olan bu sistem çərçivəsində proqram rəhbərləri baş katiblə imzalanmış müqaviləyə uyğun olaraq, kadrların müstəqil yığılması səlahiyyətini alırlar. Bu müqaviləyə əsasən, onlar həm də əldə olunmuş nəticələrə görə məsuliyyət daşıyırlar. Beləliklə, qərarların qəbul edilməsində məsuliyyətin daha aşağı səviyyələrə (əməliyyat səviyyəli əməkdaşlara qədər) ötürülməsi istiqamətində planlı iş aparılır. Baş katib tərəfindən 2000-ci ilin avqustunda təqdim edilən “İnsan resurslarının idarə edilməsinin islahatı” adlı hesabatda işçi yığımının və kadrların yerləşdirilməsinin müddətinə toxunulur. BMT-nin personalda müxtəlif ölkələrəin nümayəndələrinin təmsil edilməsinin zəruriliyi prinsipinə daim əməl etməsi, həmçinin əməkdaşların yüksək peşəkarlığının təmin edilməsi ilə eyni zamanda gender balansının yaxşılaşdırılması o deməkdir ki, işə qəbul haqqında qərar o biri təşkilatlarda olduğu kimi sürətlə qəbul edilə bilməz. Lakin son illərdə işə götürmə prosesinin orta müddəti 400 gün təşkil edirdi ki, bu da həddindən artıq çoxdur. Yeni qəbul edilmiş sistem bu müddəti 90 günə salmağı nəzərdə tutur. Insan resurslarının idarə edilməsi həmçinin əməkdaşların iki həftə ərzində üfiqi yerdəyişmələrini təsdiq etməli və həyata keçirməlidir. Proses həmçinin daha şəffaf xarakter almışdır, belə ki, bütün boş iş yerləri barədə məlumat BMT-nin internet saytında yerləşdirilmişdir. Baş katibin hesabatında həmçinin Katibliyin əməkdaşlarının mobilliyi məsələsinə də toxunulmuşdur. Müxtəlif peşə sahibləri olan ixtisaslı əməkdaşların daxil olduğu daha universal vətəndaş xidmətlərinin yaradılması məqsədilə konkret bir vəzifədə qalma müddəti məhdudlaşdırılmışdır. Eyni zamanda, mənzil-qərargahdan daha uzaq nöqtələrdə çalışanlar xüsusi olaraq stimullaşdırılır, personalın öyrənilməsi üçün əlavə proqramlar tətbiq edilir və artıq işləyən əməkdaşların səviyyələri artırılır. Digər tərəfdən, BMT-nin rəhbər həlqələrinin əməkdaşları insan resurslarının idarə edilməsi sahəsində intensiv kur keçməlidirlər ki, bu da kadrlarla işin keyfiyyətinin artırılmasında mühüm rol oynaya bilər. Bundan əlavə, yeni attestasiya sistemi tətbiq edilməyə başlanmışdır. Kardinal islahatlar sırasına daxili nəzarət xidmətləri üzrə baş katib müavininin təyin edilməsi, əməliyyat xərclərinin ixtisar edilməsi, yüksək vəzifəli şəxslərin sayının azaldılması və təxminən 1000-ə yaxın vəzifənin ləğv edilməsi də aiddir. Səkkiz il ardıcıl olaraq BMT-nin müntəzəm büdcəsinin nominal dəyərdə “sıfır” artımı təmin edilmişdir. Həyata keçirilən islahatları qısa şəkildə aşağıdakı kimi məcmulaşdırmaq olar:
tərəfindən müəyyən edilən prioritet tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün istifadə edilməsi;
inzibati xərclərin azaldılması və qənaət edilən vəsaitin inkişaf məqsədilə həyata keçirilən fəaliyyətə yönəldilməsi;
humanitar məsələlər) üzrə iş proqramının yenidən qurulması;
BMT-nin gündəlik fəaliyyətinə nəzarət edilməsi və islahatların gedişinin koordinasiya edilməsi üçün baş katibin birinci müavininin təyin edilməsi;
keçirilməsi olan Daxili Nəzarət Xidməti İdarəsinin yaradılması;
qərarların qəbul edilməsinin sürətləndirilməsi və koordinasiyanın yüksəldilməsi üçün BMT-nin baş rəhbərlərinin daxil olduğu kabinetin yaradılması;
islahatlarının həyata keçirilməsi. 2003-cü ilin sentyabrında BMT baş katibi təşkilatda yeni islahatlar mərhələsinin başlandığını bəyan etdi. Onun təqdim etdiyi hesabatda BMT-nin sonrakı güclənməsi planı əks olunmuşdu. Hesabat BMT-nin bütün təsisatlarına və fəaliyyət növlərinə təsir edəcək yenidənqurmaları müəyyən edir. Hesabatda qeyd olunur ki, vəzifə heç də təşkilatın büdcəsinin ixtisar edilməsindən ibarət deyil. Əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, təşkilat öz fəaliyyətinə tənqidi yanaşmalı, bu fəaliyyətin “Minillik Bəyannaməsi”nin məqsədlərinin reallaşdırılması nöqteyi-nəzərindən aktual olub-olmadığı müəyyən edilməlidir. Əgər cavab mənfi olsa onda bu cür fəaliyyətdən imtina edilməlidir. Hesabatda islahatlar prosesinə aid olan praqmatik təkmilləşdirmə təkliflərinin geniş paketi əks olunmuşdur ki, onlardan da bəziləri aşağıdakılardır:
təşkilatın iş proqramlarının hərtərəfli icmalı: bu, təşkilatın doğrudan da vacib olan işlərlə məşğul olmasını və artıq köhnəlmiş və ya qarşıya qoyulmuş vəzifəyə aid olmayan işlərə vaxt və vəsait xərcləməməsini təmin etmək üçündür;
BMT-nin insan haqları və ictimai informasiya sahəsində işinin təkmilləşdirilməsi üzrə ətraflı təkliflər: BMT informasiya mərkəzləri şəbəkəsi Qərbi Avropadan başlayaraq, regional qovşaqların yaradılması yolu ilə yenidən təşkil ediləcəkdir. İctimai İnformasiya departamentinin strukturunda təkmilləşdirmələr aparılacaq, kommunikasiya sahəsində razılaşdırılmış strategiyalar işlənəcək və kütləvi informasiya vasitələri və kommunikasiya sahələrində yeni texnologiyaların verdiyi üstünlüklərdən istifadə ediləcək;
ixtisarı;
ayrıca götürülmüş ölkə səviyyəsində BMT təsisatları arasında koordinasiyanın yaxşılaşdırılması üzrə tədbirlər: bu, proqramların birgə tərtibi, ümumi informasiya bazasının və biliklərlə mübadilə şəbəkəsinin yaradılması və resursların birləşdirilməsi yolu ilə həyata keçiriləcək;
sistemlərində dəyişikliklər edilməsi;
BMT və vətəndaş cəmiyyəti arasında münasibətlərin müstəqil ekspertlər qrupu tərəfindən qiymətləndirilməsi və müvafiq tövsiyələrin irəli sürülməsi;
yönəldilmiş təkliflər: bu, personalın müxtəlif iş yerləri, funksiyalar və hətta təşkilatlar arasında mobilliyinin yüngülləşdirilməsi vasitəsilə həyata keçiriləcək. Bütün deyilənlərə baxmayaraq, BMT qlobal bir təşkilat kimi özünün əhəmiyyətini saxlamaqdadır və bu ən azə aşağıdakılarla xarakterizə olunur:
keçirməyə imkan verir və uzunmüddətli problemlərin həlli üçün forum rolunda çıxış edir;
BMT vacib qlobal məsələlər (məsələn, ətraf mühit və qeyri-qanuni narkotiklər) üzrə fəaliyyəti stimullaşdırır və bu problemlərin həlli üçün zəruri olan beynəlxalq əməkdaşlığın təşkili və davam etdirilməsi üçün saha səmərəli mexanizmlər təklif edir;
BMT və onun təsisatları iqtisadiyyatı gücləndirməyə və maliyyə bazarlarını sabitləşdirməyə kömək edirlər, onlar xəstəliklərlə mübarizəyə, ərzaq istehsalının genişləndirilməsinə və həyat müddətinin artırılmasına dəstək verirlər;
BMT və onun təsisatları zəif qrupları (uşaqlar, qaçqınlar, məcburi köçkünlər, azlıqlar, yerli xalqlar və əlillər) müdafiə ilə təmin edirlər;
malik texniki və hüquqi normaların işlənməsinə şərait yaradırlar. Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|