Mövzu. Qender və ƏDƏBİyyat
Yüklə 185,05 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SLAYD MƏTNLƏRİ
- MƏTNİN TƏHLİLİ ÜÇÜN SUALLAR
kömək edə bilərdi. Lakin Nora can verən atasına deyə bilməzdi ki, onun əri də ölüm ayağındadır. Nora vekselə atasının yerinə imza atır və unutqanlıqla tarixi atasının artıq öldüyü gündən sonraya yazır. Nora əri ilə xaricə gedir, əri tamamilə sağalır, Nora isə heç kəsə demədən ən xırda şeylərdə qənaət edir. Bir dəfə bəxti gətirən Nora iş tapır. Özü pul qazanan «dələcik» Nora özünü insan, özü dediyi kimi «demək olar ki, kişi» hiss edirdi. Bütün bunlar hekayənin əvvəlidir. «Kukla evində» məhz bu sirr tədricən açılaraq dramatik gərginlik yaradır, hadisələrin çərçivələrini genişləndirir və bu sirrə olan münasibətə görə qəhrəmanların xarakterlərini işıqlandırmağa imkan verir. Bu pyesdə İbsen həyatın tərs üzünü göstərir. Şəxsiyyətlərin daxili konfliktləri üzərində qurulmuş dramın qəhrəmanları hadisə və ideyalara sonuna qədər öz münasibətlərini bildirməlidirlər. Doğru- düzgün Helmerin fikir və hissləri daha yaxşı gələcəyə hərəkət etməyə mane olan qanuniləşdirilmiş əxlaqın özüdür. İbsenin müasirləri deyirdilər ki, yeni dram Noranın Helmerə dediyi bu sözlərdən sonra başlayır. «Mənim səninlə danışmağa sözüm var». İbsenin dramında «dələcik» və «torağay»ın zərif pərdəsi altında gizlənən və insanların görmək istəmədikləri mükəmməl bir insan var. Atasının evində o gəlincik-qız idi, ərinin evində də gəlincik-arvad olaraq gəlinciklərlə – uşaqlarla oynayırdı. Atası ilə yaşayarkən, onun baxışlarına tabe olur, ərə gedəndən sonra ərinin zövqünə uyğulaşmağa başladı. Onun öz şəxsi fikir və maraqlarının olduğundan heç kim heç vaxt şübhələnməmişdi. Nora deyirdi: «Məni yedirib-içirir, geyindirirdilər, mənim işim isə əyləndirmək və güldürmək idi. Sən və atam mənim qarşımda günahkarsınız ki, məndən heç nə çıxmadı». Əgər cəmiyyət qadının müqəddəs vəzifəsini ancaq arvad və ana olmaqda görürdüsə, Nora artıq buna inanmır: «Mən düşünürəm ki, hər şeydən əvvəl mən insanam və ya heç olmazsa insan olmağa çalışmalıyam». O, özünün və ətrafındakı dünyanın necəliyini öyrənmək üçün evdən gedir. Balaca qadın onu insanlıq ləyaqətindən məhrum etmiş cəmiyyətə qarşı üsyan qaldırır. O kukla evində kukla olmaq istəmir. Pyesin adı simvolikdir – o qeyri-ciddi münasibətlərin mahiyyətini açır, ən vacib olan, insan şəxsiyyətinin, onun daxili ləyaqətiniin unudulduğundan xəbər verir. İbsen ideyasını sübut etmək üçün çox xoşbəxt ailəni, bir-birini sevən ər-arvadı seçir. İbsen hətta burada da ictimai sisteminə yaratdığı uçurumu görür. Həmin illərdə qadın ailədən getməsi biyabırçı sayılırdı. Pyes elə cür mübahisəyə səbəb oldu ki, bəzən qonaq otaqlarında belə bir lövhə asırdılar: «Xahiş olunur ki, «Gəlincik evi» haqqında danışmayın». Teatrlar pyesi İbsenin verdiyi sonluqla qoymaq istəmircdilər və belə bir sonluq verirdilər – Nora uşaqlarını görür, iradəsini itirərək, evdə qalır. İbsen belə təhrifdən hiddətlənir, belə ki, onun dediyinə görə, pyes məhz son səhnənin xətrinə yazılmışdır. İbsenin pyesində səhnədə başlanan diskussiya tamaşaçı zalında keçirdi. İbsen ona nail oldu ki, tamaşaçı onun əsərinin şərik müəllifi oldu, onu qəhrəmanları isə adi şəraitdə tamaşaçıları həyəcanlandıran eyni şeyləri həll edirdilər. Özünün başqa əsəri olan «Kabus» (1881) pyesində İbsen bu mövzunu davam edir. Əsərin qəhrəmanı Alvinq, Noradan fərqli olaraq, hamının doğru-düzgün adam saydığı düzgün bir kişiyə, mənfəətini nəzərə alaraq, ərə gedir. Bir illik birgə həyatdan sonra fru Alvinq evdən qaçmaq qərarına gəlir, lakin onu geri qaytararaq, inandırırlar ki, qadın kişini mühakimə edə bilməz və ona dəstək olmalıdır. Dramaturqun dediyinə görə, cəmiyyətin qanunları kilsə tərəfindən müqəddəsləşdirilmiş Jorca itaət, qadının sədaqət və həyatını məhv edir, eyni şey onun oğlu rəssam Osvaldın talant və sağlamlığını məhv edir. Bu gün ədəbiyyatda, qender təqiqatlarından danışarkən, feminist ədəbi tənqiddən danışmamaq olmaz. Bu ilk dəfə ABŞ-da XX əsrin ikinci yarısında yaranmışdır. Feminist tənqidinin əsas məqsədi – müəlliflik, qadın mütaliəsi, qadın yazıçısı kimi anlayışların nəzərindən klassik ədəbi mətnləri yenidən qiymətləndirməkdir. Feminist ədəbi tənqidin inkişafı onunla nəticələndi ki, klassik ədəbiyyatın kişi və qadın müəlliflərinin böyuk miqdarda əsəri feminist analizinə məruz qaldı və klassik ədəbiyyatın ənənələrinin çoxlu yeni yozumları təklif olundu. Elizabet Qross feminist ədəbi tənqidi aşağıdakı hissələrə bölür: müəllifin cinsini vurğulayan qadın ədəbiyyatı; ədəbi mətnlərin qavranılmasını vurğulayan qadın mütaliəsi, mətnin stilini vurğulayan qadın yazıçı E.Qross mətn növlərini üç yerə bölür: qadın, femin və feminist. Birincisi, qadının müəllifliyini, ikincisi qadın stilinə, üçüncüçü isə dominat patriarxal ədəbi kanonları metod, məqsəd və məsələlərə şüurlu surətdə meydan oxumaqdır.
1985-ci ildə Eleyn Şoyolterin redaksiyası altında «Yeni feminist tənqid» kitabı işıq üzü gördü. Kitabda Annet Kolad, Sandra Gibbnot, Süzan Qubar və başqa məşhur müəlliflərin feminist ədəbiyyat üzrə klassik işləri toplanmışdı. Belə hesab edirik ki, İ.Jerebkinanın «Feminist ədəbi tənqid» əsərindən parçaların təhlili anlayışla tanış olmağa, qender ədəbiyyatşünaslığının inkişafında femninist tənqidinin rolunu dərk etmək üçün bizə kömək edəcək. (mətn verilir) İndi artıq qender tədqiqatları sahəsində ənənələrdən danışmaq olar. Son zamanlarda postsovet məkanında, o cümlədən Azərbaycanda bu istiqamətdə iş başlanmışdır. Bu hələ sosial-iqtisadi, siyasi və mədəni həyat sahəsində milli reallıqları özündə əks etdirən milli ədəbiyyatın adekvat qavranması üçün qender mövqelərinin axtarışı və işlənilməsidir. Beləliklə, ədəbiyyatşünaslıqda qender problematikası bu gün böyük maraq doğurur. Mütəmadi olaraq əsərlər nəşr olunur, müxtəlif konfranslar və başqa elmi forumlar keçirilir, dövrü nəşrlər çap olunur. Bu problematika Dövlət təhsil standartına daxil edilmişdir. Ədəbiyyatda qadın mövzusu ədəbiyyatşünaslıq və tənqidin obyektinə çevrilir, onun üzərində aparılan işlər göstərdi ki, o təkcə ədəbi inkişafın tədqiqi üçün deyil, bütövlükdə cəmiyyət üçün də aktualdır. Qərbdə bu problematikanın ənənəvi aramsız inkişafı mövcud olduğu halda, bizim postsovet məknanıda bu yeni bir hadisədir. Buna baxmayaraq, yuxarıda keçirilən ekskurs belə bir fikri təsdiqləyir ki, rus və Azərbaycan ədəbiyyatının «qadın məsələsi»nin qoyuluşu və həllində qərbdən fərqli ənənələri vardır. Lakin bizim ədəbiyyatşünaslıq və tənqid üçün bu hələ marginal qeydlər səviyyəsindədir. Bunun aradan götürülməsi yaxın gələcəyin işidir. Buna, son illərdə həm Rusiya, həm də Azərbaycanda bir sıra işlədə öz əksini tapmış ədəbiyyatın qender akspektində öyrənilməsi prosesinin güclənməsi bir sübutdur.
• Ədəbiyyatda qender. • Bədii əsərdə qender aspektinin yazıçının ideya-estetik baxışları ilə qarşılıqlı əlaqəsi. • Bədii ədəbiyyatda qadın obrazları: xronoloji baxımdan ənənə və yenilik. • Azərbaycan ədəbiyyatında qadın obrazları.
onun Azərbaycan ədəbiyyatında əksi» tələbə tərəfindən mövzunun təqdim edilməsi
SLAYD MƏTNLƏRİ
dikərək, ona dedi ki, manatı götürməyəcək» («Bədbəxt Liza», səh.25).
itirmiş qadın tipi» gəlib. O öz vəzifəsini qadının həyatının böyük faciəsinin izah etməkdə görürdü. Sofya Andreyevna xatırlayırdı: «O deyirdi ki, onun məqsədi bu qadını günahkar yox, yazıq etməkdir və bu tip mənim fikrimə gələn kimi, əvvəlcə fikrimə gəlmiş bütün surətlər və kişi tipləri öz yerlərini tapdılar». (S.A.Tolstoya. Gündəliklər. 2 cilddə. M. «Xudojestvennaə literatura. M., 1978, s.497).
Kolyaska tərpənərək xırda daş döşənmiş yolla gurultu sala-sala yola düşən kimi Anna öz-özünə dedi: «Budur bax, yenə də o. Yenə mən hər şeyi başa düşürəm» və təəssüratlar yenə də bir-birini əvəz etməyə başladı. «Hə, mən sonuncu dəfə nə haqqında belə yaxşı fikirləşmişəm? – deyə o yada salmağa çalışdı, - Tyutkin, joiffeur? Deyəsən yox. Hə, Yaşvinin dediyi haqqında, yaşamaq uğrunda mübarizə və nifrət insanları birləşdirən eyni şeydir. Yox, siz nahaq gedirsiniz – deyə o yəqin ki, şəhər kənarına əylənmək üçün dörd at qoşulmuq kolyaskada gedən kompaniyaya fikirdə müraciət etdi. – Heç özünüzlə apardığınız it də sizə kömək etməyəcək. Adam özündən qaça bilmir. Pyotrun boylandığı tərəfə baxarkən o, ölümcül sərxoş, başını bədənində saxlaya bilməyən fabrik işçisini hara isə aparan qorodovoyu gördü. «Bax bu yəqin özündən qaçmağı bacarıb, - deyə o fikirləşdi. – Biz qraf Vronski ilə bu məmnuniyyəti tapa bilmədik, hərçənd ondan çox şey gözləyirdik». Və Anna ilk dəfə olaraq ziyasında hər şeyi gördüyü parlaq işığa gördüyü əvvəllər haqqında fikirləşməkdən qaçdığı Vronski ilə münasibətlərinə yönəltdi. «O məndə nə axtarırdı? Məhəbbətdən daha çox öz şöhrətpərəstliyinin məmnunluğunu». Anna onların əlaqəsinin ilk vaxtlarında onun dediyi sözləri, üzünün itaətkar ov tulasını xatırladan ifadəsini yada salırdı. Və hər şey indi bunu təsdiqləyirdi: «Bəli, onda şöhrətpərəst qələbəsinin təntənəsi var idi. Ola bilsin ki, məhəbbət də var idi, amma qələbənin fəxri daha çox idi. O mənimlə lovğalanırdı. İndi bu keçib. Fəxr etməyə bir şey yoxdur. O fəxr etmir, utanır. O məndən ala biləcəyi hər şeyi aldı və indi mən ona lazım deyiləm. Mən ona ağırlıq edirəm və mənə qarşı münasibətdə şərəfsiz olmaq istəmir. O dünən söz açdı, - o öz gəmilərini yandırmaq üçün boşanmaq və evlənmək istəyir. O məni sevir – amma necə? The zest is done!…- Anna manej atında gedən qırmızı yanaq prikazçikə baxaraq fikirləşdi: «Bu hamını təəccübləndirmək istəyir və özündən çox razıdır. – Bəli, artıq ona lazım zövq məndə yoxdur. Mən ondan ayrılsam, qəlbinin dərinliyində şad olacaq». Bu güman deyildi, - o həyatın mənası və insanların münasibətləri onun üçün indi açan həmin parlaq işıqda bunu aydın görürdü. «Mənim məhəbbətim get-gedə ehtiraslanır və xudbinləşir, onunki isə get-gedə sönür və buna görə də biz ayrılıqır, - o fikirləşməkdə davam edirdi – və buna kömək etmək olmaz. Mənim hər şeyim ondadır və mən tələb edirəm ki, o get-gedə daha çox mənə məxsus olsun. O isə məndən daha çox-çox uzaqlaşmaq istəyir. Biz əlaqəmizə qədər məhz bir-birimizə doğru gedirdik, sonra isə dayanmadan ayrı-ayrı tərəflərə gedirik. Və bunu dəyişdirmək olmaz. O mənə deyir ki, mənasız qısqancam mən də özümə deyirdim ki, mənasız dərəcədə qısqancam; amma bu doğru deyil. Mən qısqanc deyiləm, mən narazıyam. Ancaq. – O ağlına gələn fikirdən həyəcanlanaraq ağzını açdı və kolyaskada yerini dəyişdi. – Əgər mən onun nəvazişlərini ehtirasla sevən məşuqədən başqa bir şey olsaydım; amma mən başqa heç nə olmaq istəmirəm. Və mən bu həvəsimlə onda ikrah doğururam, o isə məndə qəzəb və bu başqa cür də ola bilməz. Məgər mən bilmirəm ki, o heç vaxt məni aldatmaz, onun Sorokinada gözü yoxdur, o Kitiyə vurulmayıb və o heç vaxt mənə xəyanət etməz? Bütün bunları mən bilirəm, lakin bundan halım heç yüngülləşmir. Əgər o, məni sevmədən, mənə qarşı mehriban, şəfqətli olmağı özünə borc bilirsə, belə şey ola bilməz, çünki bu qəzəbdən min dəfə pisdir! Bu cəhənnəmdir! Elə budur ki, var. O artıq çoxdan məni sevmir. Məhəbbət qurtaran yerdə, nifrət başlayır. Bu küçələri mən heç tanımıram. Dağlar görünür, evlər, hey evlər… və bu evlərdə hey insanlar, insanlar… Onlar nə qədərdir, sayı-hesabı yoxdur və hamı bir- birinə nifrət edir. Qoy mən xoşbəxt olmaq üçün istədiyim şeyi fikirləşim. Hə? Mən boşanıram, Aleksey Aleksandroviç mənə Seryojanı verir və mən Vronskiyə ərə gedirəm». Aleksey Aleksandroviçi yada salan kimi qeyri-adi canlanaraq onun sakit, cansız, sönük gözlərini, mavi damarları çıxmış ağ əllərini, intonasiyalarını və barmaqlarının şaqqıltısını canlı olaraq qarşısnıda təsvir etdi və onların arasında olan hissləri və onların məhəbbət adlandırdığını yada salaraq ikrahdan diksindi. «Yoxsa mən boşanıram və Vronskinin arvadı oluram. Kiti bəyəm mənə bu gün baxdığı kimi baxmayacaq? Yox. Seryoja mənim iki ərim haqqında soruşmağı və düşünməyi bitirəcək? Bəs mənimlə Vronski arasında hansı yeni hissi fikirləşib tapmalıyam. Ola bilər ki, xoşbəxtlik olmasın, amma işgəncə də yox. Yox və yox! – o tərəddüd etmədən öz-özünə bu cavabı verdi – Ola bilməz! Biz həyatla ayaqlaşırıq və mən onu bədbəxt edirəm, nə onu, nə də məni düşünmək olmaz. Bütün cəhdlər olunub, vint boşalıb. Bəli, uşaqlı dilənçi. O, düşünür ki, yazıqdır. Məgər biz hamımız ona görə dünyaya gəlmişik ki, bir-birimizə nifrət edək və buna görə özümüzü və başqalarını incidək? Gimnazistlər gedirlər, gülürlər. Seryoja? – o xatırladı. – Mən də elə bilirdim onu sevirəm və öz sevgimdən riqqətə gəlirdim. Amma onsuz yaşayırdım, onu başqa sevgiyə dəyişdim və həmin məhəbbət məni qane edənə qədər bu dəyişmədən şikayətçi olmadım. O həmin məhəbbət adlandırdığı şeyi ikrahla yada salırdı. Və indi onun özünün və bütün insanların həyatını görməyə kömək edən işıq onu sevindirirdi. «Elə mən də, Pyotr da, arabaçı Fyodr da, o tacir də, bu elanların çağırdığı Volqa boyunda da yaşayan bütün insanlar və hər yerdə, və həmişə» - deyə düşündü. Niceqorod stansiyasının alçaq binasına yaxınlaşdılar və onların qabağına artelçilər qaçaraq gəldilər. Pyotr – Obiralovkaya qədər əmr edərsiniz? – deyə görüşdü. Amma hara və nə üçün getdiyini tamam unutmuşdu və çox böyük çətinliklə başa düşdü. – Bəli, - Anna deyə cavab verərək ona içində pul olan kisəni uzatdı və əlinə kiçik qırmızı torbanı götürərək kolyaskadan çıxdı. İzdiham arasından birinci sinif zalına doğru gedərkən, o yavaş-yavaş öz vəziyyətinin bütün təfərrüfatı ilə, həmçinin aralarında seçim etmək üçün tərəddüd etdiyi qərarları yala saldı və yenidən ümid, gah da ümidsizlik onun yorğun, titrək qəlbinin köhnə yaralarını didməyə başladı. O ulduzabənzər divanda oturaraq qatarı gözləyir və ikrah hissi ilə girib-çıxanlara baxa-baxa (onların hamısı ona iyrənc idi) stansiyaya necə gedəcəyi, ona necə məktub yazacağı və onun necə cavab verəcəyi haqqında, gah da indi öz anasına (Ananın əzablarını başa duşmədən) düşdüyü vəziyyətdən şikayət etməsi və otağa necə girəcəyi və ona nə deyəcəyi haqqında düşünürdü. O düşünürdü ki, həyat hələ necə də gözəl ola bilər və o necə əzabla sevir və nifrət edir və onun qəlbi necə dəhşətlə döyünür. «Anna Karenina» Lev Tolstoy Sobr soç. v 12-ti t. T.8-M. 1987, s.359-362.
-
- Mətndə istifadə olunmuş fellər əsasən hadisələri təsvir edir və emosiya və həyəcanları göstərir. Taktiki olaraq mətndə nə deyilir? - Siz bu mətndən və onda qender reprezentasiyasından nə gözləyirsiniz? Siz konmətn və canrdan nə gözləyirsiniz? Bu mətn sizin fikrinizcə nə qədər stereotipikdir? FEMİNİST ƏDƏBİ TƏNQİD İrina Jerebkina
Feminist ədəbi tənqid 30 il əvvəl yaranaraq, Qərbi Avropa və ABŞ-da geniş yayılmışdır. Bu gün elə bir samballı Amerika universiteti yoxdur ki, orada qadın feminist ədəbiyyatı, eləcə də ədəbi yaradıcılığın qender aspektləri üzrə kurslar olmasın. Feminist ədəbi tənqidinin əsas məqsədi - klassik ölçülü ədəbi mətnləri 1) qadın müəllifliyi; 2) qadın qiraəti və eləcə də 3) qadın yazı stili nəzərindən yenidən dəyərləndirməkdir. Bütövlükdə feminist ədəbi tənqid fəlsəfi-nəzəri cəhətdən müxtəlif cür istiqamətlənə bilər, lakin bir şeyi onun bütün növləri üçün ümumi ola bilər – dünyada qadın varlığının xüsusi üsulunun və ona uyğun qadın reprezentativ strategiyaların olduğunu qəbul etməkdir. Feminist əbədi təqidin əsas tələbi olan ədəbiyyata və yazı praktikasına ənənəvi baxışların feministcəsinə yenidən baxılması və qadın ədəbiyyatının sosial tarixinin yaradılmasının zərurəti haqqında tezis bundan irəli gəlir. Elizabet Qrossun ardınca feminist tənqidi aşağıdakı tərkib hissələrə bölmək olar: 1. qadın ədəbiyyatı – aksent müəllifin cinsi üzərinə qoyulur; 2. qadın qiraəti – aksent oxucunun qavrayışına qoyulur; 3. qadın dəst-xətti – aksent mətnin stilinə qoyulur; 4. qadın avtobioqrafiyası – aksent mətnin məzmunu üzərinə qoyulur. 5. Bunula əlaqədar Qross mətnləri üç əsas növə bölür: 6. «qadın mətnləri» – qadın müəlliflər tərəfindən yazılmış. 7. «feminist mətnlər» – mədəni şəkildə «qadın» stili kimi tanınmış stildə yazılmışlar. 8. «feminist mətnlər» - dominant –patriarxal ədəbi qanunların məqsəd və məsələlərinə, metodlarına bilərəkdən meydan oxuyan metodlar. «Qadın ədəbiyyatı» nəzəriyyəsi üzrə metodoloji işlərdən ən məşhurları bunlardır: Meri Ellmank (Qadınları düşünməli. 1968); Ellen Moers (Ədəbi qadın, 1976); Sandra Hilbert və Syuzan Qubar (Çardaqda dəli: qadın yazısı və XIX əsrdə təsəvvür olunan ədəbi məzmun? 1979); Reyçel Dyu Plessi (Məktub və yoxdur onun sonu); XX əsr qadın ədəbiyyatının narrativ strategiyaları, 1985; Elekn İqoyolter (Onların şəxsi ədəbiyyatı: Brontedən Lessinqə qədər britan qadın yazıçıları. 1977); Eleyn Şoyolterin redaktəsi altında məcmuələr: Yeni feminist tənqid. Qadınlar, ədəbiyyat və nəzəriyyə haqqında esse (1985). Bu müasir qadınlar: 20-ci illərin avtobioqrafik esseləri (1978) Dekadansın qızları. Qadın yazıçılar əsərlərin hüdudunda (1978). «Qadın qiraəti» və «qadın yazısı» üzrə metodoloji işlərə aiddir: Toril Moy (Seksual mətn siyasəti: feminist ədəbi nəzəriyyə, 1985). Meri Yakobus (Oxuyan qadın. Feminist tənqid haqqında esse 1986) və onun redaktəsi altında «Qadın yazıçı və qadınlar haqqında yazı», 1979. Şoşana Felman (Qadın nə istəyir? Qiraət və seksual fərqlər 1993). Alis İarden (Gynesis: qadın konfiqurasiyası və müasirlik, 1985). Nensi Millerin redaktəsi atında (Qenderin poetikası, 1986). Eləcə də fransız nəzəriyyəçiləri Yuliya Kristeva, lyusi İriqare və Elen Siksunun işləri. Avtobioqrafizm ölçülərinə gəldikdə isə, bu həm «qadın ədəbiyyatı», həm də «qadın və oxucu» və «qadın yazıçısı» konsepsiyaları üçün bərabər dərəcədə səciyyəvidir.
Антология азербайджанской поэзии. - М., 1939. Ахмедова С. Отражение гендерных отношений в древнерусской литературе. Материалы научно- практической конференции «Развитие гендерного образования в конмятне современных социально- политических преобразований». – Б., 2004, с.219
мярщяляси. - Б., 1998 Баженова Н.С. Обозначение экспрессии эмоций женщин (на материале художественной прозы XVIII-XX веков). /Гендер: язык, культура, коммуникация. Доклады 2-й международной конференции.- М., 2001. Ганн Е. Идеал. Русская романтическая повесть.- М.,1992. Гёте И.В. Статьи и мысли об искусстве. - М., Л., 1936. Гречушникова Т.В. Немецкоязычная женская проза конца ХХ века – нивелирование гендерной идентичности / Гендер: язык, культура, коммуникация. Доклады 2-й международной конференции.- М., 2001 Жеребкина И. «Прочти моё желание…» Постмодернизм, психоанализ, феминизм – М., 2002 Иванченко Г.В. Гендерная атрибуция поэтических тексов: реконструкция или проекция / Гендер: язык, культура, коммуникация. Доклады 2-й международной конференции.- М., 2001 Рюткенен М. Гендер и литература: проблема «женского письма и «женского чтения» // Филологические науки. 2000, №3 Мовсумова Л.Д. Проблемы женщины в духовной культуре Азербайджана. – Б., 1996 Мовсумова Л.Д. Философский анализ женских образов в Коране. – Б., 1996 Шаберт И. Гендер как категория новой истории литературы.- Пол. Гендер. Культура.-М.,1999 Yüklə 185,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|