1.
Uşaq psixopatologiyası haqqında ümumi anlayış
2.
Norma və patologiya anlayışları
3.
Uşaq psixopatologiyası haqqında tarixi yanaşma
Əsas ədəbiyyat siyahısı
:
Child psychopathology-Eric J.Marsh, Russell A.Barkley
1. Uşaq psixopatologiyası haqqında ümumi anlayış:
Uşaq psixopatologiyasında kiçik yaşlı uşaqlarda və yeniyetməlik dövründə
özünü göstərən psixi xəstəliklərin öyrənilməsinə üstünlük verilir. Diqqət əskikliyi
və hiperaktivlik pozuntusu., autizm spektr pozuntusu, uşaq psixopatoloji
xəstəliklərini misal kimi göstərmək olarki, hansı ki, diaqnozu uşaqlıq dövründən
qoyulur. Psixi sağlamlıq üzrə mütəxəssislər hansılar ki, uşaq və yeniyetmələrlə
işləyirlər inkişaf psixologiyası, klinik uşaq psixologiyası və ailə sistemi üzrə
tədqiqatlar aparmışlar. Uşaq və yeniyetmələrdə psixiatrik xəstəliklərin siyahısını
İCD -10-dan (İnternational Statistical and Classification of Diseases and Related
Health Problem 10-edition), Dünya Sağlamlıq təşkilatı və DSM 5 və Amerika
Psixoloqlar Assosiasiyası uşaq psixopatoloji xəstəliklərinin formalaşmasında
müxtəlif faktorların yaranmasını səbəb olur. Çox psixopatoloji xəstəliklərinin
formalaşmasına genetik və psixososial faktorlar təsir edir və bəzilərinin hələdə heç
bir fiziki əsası yoxdur.
18-ci əsrin sonu 19-cu əsrin əvvəllərində uşaq psixopatologiyasının
öyrənilməsinə böyüklərin psixopatologiyasının öyrənilməsindən az fikir verilirdi.
1812-ci ildə ilk amerkalı psixiatr Benjamin Rush müəyyən etmişdir ki, uşaqlar
psixiatrik xəstəliklərdən daha az əziyyət çəkirlər, çünki inkişaf etməmiş beyinləri
dəliliyə gətirib çıxaran halların qarşısını alır. Ayrıca, uşaqlıq dövründə özünü
göstərən xəstəliklər xüsusilə önəmlidir, homo və heretogen olmaqla uşaq və yetkin
psixopatologiyasında özünü büruzə verir. Sonrakı axtarışlar zamanı belə müəyyən
edilmişdir ki, uşaq psixopatologiyası daha uzun müddət axtarılacaq mövzulardan
biridir. Geriyə dönüb yetkinlik dövrünə baxsaq, epidemetoloji araşdırmalar
nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, çox yetkinlik yaşında özünü göstərən
psixopatoloji xəstəliklər uşaqlıq dövründən inkişaf etmişdir. Bu kimi aparılan
tədqiqatlar uşaq psixopatologiyası haqqında doğruları dahada artırır. Bununla
yanaşı həlledilməyən bir sıra məsələlər uşaq psixopatologiyası sahəsində
geriləməyə səbəb olmuşdur. Xüsusilə, uşaq psixopatologiyasının mahiyyəti və
konsepsiyaları daha böyük debatlara yol açmışdır. Bu yaxınlara qədər, müxtəlif
sahələrdə yığılmış biliklərin çoxu yetkinlərlə aparılan araşdırmalarda
kənarlaşdırıldı. Nümunə kimi, son 10 illiklərdə uşaqlarda depressiv xəstəliklərə
diqqət yetirilirdi. Hansı əlamətlər ki, uşaqlarda yetkinlərə nisbətən daha tez-tez
görülür, hansı ki, bir çoxu birsıra xəstəliklərin araşdırılması üçün açar rolunu
oynayır. Sonra müəyyən olundu ki, depressiyanın formalaşmasında genetik
faktorlar əsas rol oynayır.
Uşaq psixopatoloji xəstəliklərinin yaranmasına səbəb kimi genetik və
psixososial aspektlər göstərilmişdir. Uşaq psixopatoloji xəstəliklərinin diaqnozunu
qoymaq çətindir.
Dostları ilə paylaş: |