ifadə edir. Hisslər özlüyündə sosial xarakter daşıyır. Emosiya və hisslərin
xüsusiyyətləri tələbat, maraqlar, iradə, insanın xarakteri, onunn fəaliyyət
səbəb kimi təlıəbat və intellektual inkişafın spesifikliyi, həmçinin onun emosional
hər şeydən razı olur, yada ki, narazı. Əliliyi olan uşaqların emosiyaları öz
dinamikasında xarici aləmin təsirlərinə qarşı qeyri-proporsional olurlar. Onların
qiymıtləndirilməsinı təsir edir. Viqotski qeyd edirdi ki, anomaliyalı uşaqlarda
emosiyaların inkişafından danışarkən, intellektual inkişafın ilkin mərhələsində
onun affektdən az və ya çox dərəcədə vasitəsiz asıllığı müşahidə olunur.
Rubinşetyn qeyd etmişdir ki, uşağın emosional həyatının aşağı formasından
yuxarıya keçid ali hisslərin inkişafı affektlər və intellekt arasında münasibətdə
dəyişikliklərlə əlaqəlidir.
Affektlər, güclü, coşqun vəziyyətlərdə və nisbətən qısamüddətli hiss
şəklində davam edən geclü emosional reaksiyadır. Affektin özlüyündə iki növünü
fərqləndirirlər: fizioloji və patoloji affekt. Bunları birbaşa tədqiq etmək üçün
metodika yoxdur. Yalnız şəxsin emosional vəziyyətinə və davranışlarına əsasən
hansı növü olduğu müəyyən edilir. Fizioloji affekt zmanı iradi prosesin
ləngiməsinə, özünənəızarətin bir qədər azalmasına baxmayaraq, düşüncənin dərin
dəyişikliyi və sonradan amneziya baş vermir. Patoloji affekt zamanı isə düşüncənin
alatoranlıq vəziyyəti özünü göstərir, ətrafa bələdlik pozulur, fiziki və psixi yorulma
halı yaşanır.
-Emosional-iradi sferanın tədqiqi testləri:
- Situativ gərginliyin qiymətləndirilməsi üçün sorğu (Spilberqer-Hanin
metodikası): emosiyaların düzgün qiymətləndirilməsi üçün aparılır.
-Kalin metodikası: qıcıqlandırıcnın təsir etdiyi şəraitdə verilən tapşırığı
yerinə yetirmək üçün istifadə olunur. Cavablar 3 bənd üzrə hesablanır ( tam yerinə
yetirdi, qismən yerinə yetirdi, yerinə yetirmədi).
-Münasibətlərin rənglərlə qiymətləndirilməsi: emosional münasibətlərin
xarakterinin öyrənilməsi. Hər bir verilən rəng müəyyən emosional vəziyyətlə
bağlıdır.
-Hisslərin qiymətləndirilməsi metodikası: burada məqsəd anomaliya
uşaqların tipik nisbətən gördükləri situasiyadakı emosional vəziyyəti necə
qiymətləndirdiyini müəyyən etməkdir.
Dostları ilə paylaş: