Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor

 
34 
 
 
MÖVZU V. DÖVLƏT XİDMƏTİ 
 
1.Dövl
ət xidmətinin anlayışı 
 
Dövl
ət xidməti öz içtimai mahiyyətinə  görə  dövlət 
aparatı anlayışı ilə üzvü surətdə bağlıdır. Dövlət orqanlarının 
şəxsi heyyəti hüquqi nöqteyi-nəzərdən xidmət  aparatından 
ibar
ətdir. Həmin heyyət, dövlət hakimiyyətini müvafiq forma 
v
ə  metodlarla həyata keçirən müəyyən  qrup  insanların 
birliyind
ən ibarətdir. 
Dövl
ət xidmətçiləri dövlət təşkilatlarının  işçiləridir. 
Onlar bütün dövl
ət  orqanlarını  təşkil  edirlər. Fəaliyyətləri 
dövl
ət xidmətinə sərf edilən əmək prosesindən ibarətdir. 
Xidm
ət aparatının fəaliyyəti həmişə dövlət hakimiyyəti 
xarakterli  funksiyaların  həyata keçirilməsi ilə  bilavasitə 
əlaqədar olduğundan onu istehsalat və içtimai-mədəni fəaliy-
y
ətin həyata keçirilməsi ilə qarışdırmaq olmaz. Yəni, həkim-
l
ər, müəllimlər, fəhlələr, artistlər və s. xidmət aparatının tərki-
bin
ə daxil edilmirlər. 
Dövl
ət idarə  və  müəssisələrində  xidmət  aparatı,  yəni 
müdiriyy
ət digər işçilərdən fərqlənir. Onlar istehsal edilməsi-
n
ə  gündəlik rəhbərliyi həyata keçirirlər və  onların  fəaliy-
y
ətləri bilavasitə əməyin təşkili ilə əlaqədardır. Ona görə də, 
xidm
ət aparatı idarəedici aparatdır. 
Xidm
ət xarakterli münasibətləri nizama salan inzibati 
hüquq normalarının cəmi Azərbaycan dövlət xidmət inistitu-
nu t
əşkil  edir.  Xidmətçilərin  əmək prosesində  olan müna-
sib
ətlərini inzibati  hüquq  normaları  nizama  salır.  Lakin, 
xidm
ətin ayrı-ayrı sahələri digər hüquq sahələrinin normaları 
il
ə nizama salınır. (Misal: əmək hüquqi, mülki hüquq, içtimai 
t
əşkilatlar haqqında qanunvericilik). 

---

 
35 
Xidm
ətçilər dövlət xidmət münasibətlərində  dövlətin 
adından  çıxış  edir  və  onun vəzifə  və  funksiyalarının  həyata 
keçirilm
əsində iştirak edirlər. Deməli, yalnız dövlət hakimiy-
y
əti səlahiyyətini həyata keçirən  şəxslər  -  dövlət xidmətçisi 
adlanır. 
 
2.Dövl
ət xidmətinin prinsipləri 
 
Dövl
ət xidmətini prinsipləri  başlıca  olaraq  aşağıdakı-
lardan ibar
ətdir: 
1)Dövl
ət aparatının işçiləri xalqın nümayəndələrindən 
ibar
ətdir. Onlar, öz fəaliyyətlərini qanuna əsasən və  xalqın 
maraqları  naminə  həyata keçirirlər. Dövlət xidmətçiləri öz 
funksiyalarını  geniş  xalq  kütləsinin fəal  iştirakı  ilə  həyata 
keçirir. V
əzifə səlahiyyətlərini isə içtimaiyyətin maraqlarının 
mühafiz
əsinə sərf edirlər; 
2)Dövl
ət  aparatının  bütün  işçiləri dəyişəndirlər. Res-
publikada ömürlük v
əzifə yoxdur. Dövlətin və xalqın etima-
dını doğrultmayanlar - vəzifədən kənar edilirlər; 
3)Dövl
ət  aparatı  işçiləri  xalqın  və  dövlət  orqanlarının 
(Parlamentin)  qarşısında  cavabdehdir,  onların  nəzarəti  altın-
dadır və onlara hesabat verirlər; 
4)Dövl
ət  aparatı  işçiləri içtimaiyyətin digər üzvlərin-
d
ən heç bir üstünlüyə malik deyillər; 
5)Dövl
ət aparatında aşağıdakılar xidmət edə bilməzlər: 
a) h
əmin xidmət bu və  ya digər  şəxsə  Məhkəmə  hökmü ilə 
qadağan edildikdə, b) eyni xidmət sahəsində qohumluq əlaqə-
si olub, biri dig
ərinə tabe olduqda; 
6)Dövl
ət  aparatı  işçilərinin bəziləri ya bilavasitə  xalq 
v
ə ya Parlament tərəfindən seçilir; 
7)Cinsind
ən, irqindən və mülkiyyətindən asılı olmaya-
raq, bütün v
ətəndaşlar bərabər surətdə dövlət aparatında vəzi-
f
ə tutmaq hüququna malikdirlər; 

---

 
36 
8)Əməyin içtimai-iqtisadi  şəraiti istər dövlət  aparatı 
işçiləri və istərsə də zəhmətkeşlərin digər üzüvləri üçün bəra-
b
ərdir. 
Göst
ərilən prinsiplər dövlət xidmətinin mahiyyətini və 
onun x
əlqiliyini xarakterizə edir. 
 
3.Dövl
ət xidmətçiləri, onların hüquq və vəzifələri 
 
Dövl
ət xidmətçiləri  -  zəhmətkeşlərin elə  bir  kateqori-
yasıdır  ki,  onlar  müəyyən  əmək  haqqı  müqabilində, dövlət 
orqanlarında,  idarə  və  müəssisələrində  işləyərək, öhdələrinə 
düşən dövlət fəaliyyətini həyata keçirirlər. Bununla da, dövlət 
hakimiyy
ətini təmin  etmş  olurlar.  Hər bir dövlət xidmətçisi 
bu v
ə  ya digər formada öz səlahiyyəti dairəsində  dövlət 
f
əaliyyətinin həyata keçrilməsində  iştirak  edir.  Deməli, 
xidm
ətçilər - dövlət aparatında xidmət edən şəxslərdən ibarət-
dirl
ər. 
V
əzifə  -  dövlət  orqanlarının  təşkilatı  qurluşunun  bir 
hiss
əsi olmaqla, onunla dövlət xidmətçisinin səlahiyyət dairə-
si mü
əyyən edilir. Vəzifə  xidmətçinin məqsədini, funkisi-
yas
ını,  hüquq  və  cavabdehliyini,  işinin  forma  və  metodunu, 
dig
ər xidmətçilərlə  və  təşkilatın  özü  ilə  əlaqəsini müəyyən 
edir. Onlar müvafiq hüquq normaları ilə müəyyən edilir. 
Dövl
ət xidmətçilərinin hüquq və  vəzifəsi ümumi və 
xüsusi olmaqla iki hiss
əyə bölünür. 
Ümumi c
əhət bütün dövlət xidmətçiləri üçün eynidir. 
M
əsələn: bütün dövlət xadimləri Azərbaycan R. Qanunlarını 
v
ə digər dövlət aktlarını həyata keçirməyə borcludurlar. Onlar 
qanunu bilm
əli, dövlət sirrlərini yaymamalı, dövlət intizamını 
v
ə əmək intizamını mühafizə etməlidirlər. Hər bir xidmətçi öz 
r
əisinə tabe olmalıdır, bu şərtlə ki, rəisin əmri qanuni olsun. 
Bununla  da,  özbaşınalığa  və  bürokratizmə  qarşı  təminat 
yaranmış olur. Hər bir xidmətçi öz kollektivinə hörmət etməli 

---