Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor

 
37 
v
ə  öz rəhbərinə  kömək etməlidir. Rəislərin tabeçliyində 
olanları öz şəxsi marağı üçün istifadə etmək qadağan olunur. 
Dövl
ət xidmətçiləri vətəndaşların  qanuni  tələblərinə  əməl 
etm
əlidirlər, onların qanuni hüquqlarını qorumalıdırlar, vətən-
da
şlarla mədəni və mülayim rəftar etməlidirlər. 
Xidm
ətçilərin xüsusi hüquq və  vəzifələri  -  onların 
tutduqları vəzifələrin xarakterindən və işlədikləri dövlət ida-
r
əsinin qurluşundan asılı olaraq müxftəlifdir. Dövlət xidmət-
çisi xidm
əti hüquq və  vəzifələrindən  başqa,  digər zəhmət-
keşlər kimi, subyektiv hüquq və cavabdehliklərə də malikdir. 
 
4.Dövl
ət xidmətçilərin növləri 
 
F
əaliyyət xarakterinə  görə  xidmətçilər iki yerə  bölü-
nürl
ər:  
a)Dövl
ət hakimiyyəti səlahiyyətini həyata keçirən 
dövl
ət xidmətçiləri və; 
b)Dövl
ət hakimiyyəti səlahiyyətini həyata keçirmək 
üçün lazım olan digər funksiyaları həyata keçirən dövlət xid-
m
ətçiləri. 
Birinci qrupa v
əzifəli  şəxslər, ikinci qrupa isə  yar-
dımçı-texniki şəxslər daxildirlər. 
V
əzifəli  şəxslər bütün hallarda hakimiyyət səlahiy-
y
ətini həyata keçirirlər. Onların-hüquqi aktlar qəbul etməyə, 
hüquq münasib
ətlərini yaratmağa,  dəyişməyə  və  ləğv  etmə-
y
ə, məcburi dövlət tədbirləri tətbiq etməyə, nəzarət etməyə 
hüquqları vardır. Lakin, bütün vəzifəli şəxslərin həmin sahəyə 
s
əlahiyyətlərinin dairəsi eyni deyildir. Bu nöqteyi-nəzərdən, 
v
əzifəli  şəxsləri  aşağıdakı  qruplara  ayırmaq  olar:  1)  Rəhbər 
t
ərkib; 2) İnzibati hakimiyyət nümayəndələri və; 3) Operativ 
t
ərkib. 
R
əhbər tərkibə  idarə, müəssisə  və  sahəvi idarəçilik 
orqanlarının  rəhbərləri,  şöbə  və  bölmə  müdirtləri daxildir. 

---

 
38 
Onlar xüsusi hüquqlara malikdirl
ər. 
İnzibati  hakimiyyət nümayəndələrinə  -  o vəzifəli 
şəxslər daxildir ki, onlar inzibati təsir tədbirləri tətbiq etmək 
s
əlahiyyətinə  malikdirlər. Buraya polis, gömrük müfəttişləri 
inspektorlar v
ə s. daxildirlər. Bu katiqoriyalı vəzifəli şəxslərin 
hüquq v
ə  vəzifələri qanunlarla, fərmanlarla və  digər dövlət 
aktları ilə nizama salınır. 
Operativ t
ərkibə  aid olan vəzifəli  şəxslərin hüquq 
aktlar q
əbul etməyə  ixtiyarları  olmasa  da,  onlar  dövlət 
hakimiyy
əti səlahiyyətlərinə malikdirlər. Məsələn: baş müha-
sibl
ər, hüquq məsləhətçiləri,  laboratoriya  başçıları,  komis-
siyalar,  iqtisadçılar,  mütəxəssislər və  s. Onlar, tabeçliyində 
olan xidm
əıtçilər üzərində nəzarəti həyata keçrirlər. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
39 
 
 
MÖVZU VI. DÖVLƏT XİDMƏTİNİN İNZİBATİ-
HÜQUQİ CƏHƏTDƏN NİZAMA SALINMASI 
 
1.Dövl
ət xidmətinə qəbulun şərtləri 
 
Dövl
ət  aparatını  ixtisaslı  kadrlarla  təmin etmək üçün 
dövl
ət xidmətinə qəbulun şərtləri hazırlanır. Bunlar obyektiv 
v
ə subyektiv şərtlərdən ibarətdir. 
Dövl
ət xidmətinə  daxil  olmanın  obyektiv  şərtləri 
dövl
ətin  qarşısında  duran  vəzifələrə  çatmaq naminə, dövlət 
aparatının rolu ilə əlaqədardır, yəni bu və ya digər vəzifənin 
dövl
ət aparatı üçün nə dərəcə də labüd olması və onun əmək 
haqqı fonduna müvafiqliyi nəzərə alınmalıdır. 
Dövl
ət xidmətinə  qəbul  olunmanın  subyektiv  şərtləri 
dövl
ət  aparatında  işləmək istəyən vətəndaşlara  aiddir.  Bu 
şərtlər vəzifənin xarakterindən və dövlət aparatının hər hansı 
ranqının fəaliyyət dairəsindən asılı olaraq müxtəlifdir. Həmin 
şərtlər dövlət tərəfindən müəyyən edilir. Qüvvədə  olan 
qanunvericiliy
ə  əsasən  subyektiv  şərtlər ümumi və  xüsusi 
şərtlərə bölünür. 
Dövl
ət xidmətinə  qəbul edilmənin  ümumi  şərtləri 
Az
ərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ilə nizama salınır. 
Orada qeyd edilir ki, Az
ərbaycan Respublikası bütün vətən-
daşları  cinsindən, irqindən və  milliyətindən  asılı  olmayaraq, 
mü
əyyən edilmiş yaşa çatdıqda dövlət orqanlarında, idarə və 
mü
əssisələrində müvafiq vəzifə tuta bilərlər. 
Dövl
ət xidmətinə qəbul edilmənin xüsusi şərtləri qüv-
v
ədə  olan qanunlar, qərarlar,  əsasnamələr, nizamnamələr, 
əmrlər,  rəsmi  məlumatlar və  digər hüquqi aktlarla müəyən 
edilir. Onlara aiddir: v
əzifəyə  məxsus təhsilə, biliyə  və 
t
əcrübəyə malik olmaq, müvafiq sənədlərə malik olmaq və s. 

---

 
40 
H
ər bir idarə  başçısı  vəzifəyə  daxil  olanda  yalnız  qanunla 
mü
əyyən edilən sənədləri tələb etmə ixtiyarı vardır. 
Döl
ət xidmətinə  qəbulun qüvədə  olan  şərtləri, dövlət 
aparatına daha bacarıqlı işçilərin cəlb ediməsi məqsədini gü-
dür. 
 
2.V
əzifə tutma qaydaları 
 
Qüvv
ədə olan qanunvericilik Azərbaycan dövlət apara-
tının müxtəlif ranqlarına vəzifəyə qəbulun bir sıra qaydalarını 
mü
əyyən  etmişdir.  O  cümlədən, seçki yolu ilə, təyinat yolu 
il
ə və müsabiqə yolu ilə. 
Seçki yolu il
ə  dövlət vəzifələrinə  qəbul misal olaraq: 
Milli M
əclis Deputatı, Prezident vəzifələrini göstərmək olar. 
V
əzifəyə seçilən şəxs etimadı doğrultmadıqda həmin seçicilər 
t
ərəfindən  geri  çağırılır.  Seçilmişdər öz seçiciləri  qarşısında 
cavabdehdirl
ər. 
T
əyinetmə  idarəçilik  aparatı  işçilərin  əksəriyyətinə 
t
ətbiq edilir. Bu qaydanın xarakterik cəhəti ondan ibarətdir ki, 
şəxsin vəzifəyə  təyin edilməsi tabeçilik əsasında  həll edilir. 
Dövl
ət  aparatı  işçilərin təyinatı  demokratik  mərkəziyyət 
prinsipi il
ə sıx əlaqədardır. İşdən azad edilməsi ya təyin edən 
v
əzifəli  şəxs tərəfindən, ya da təyin  etmiş  kollektiv  orqan 
t
ərəfdən həll edilir. 
Müsabiq
ə  yolu ilə  seçkili təyinatda bir vəzifəyə  bir 
neç
ə  namizəd  olur.  Onlardan  yalnız  birisi  müvafiq  təşkilat 
t
ərəfdən seçilir. Bu tipli vəzifələr,  adətinə  görə  müəyyən 
edilmiş vaxt çərçivəsində fəaliyyət göstərirlər. 
 
3.Dövl
ət xidmət münasibətlərinin yaranmasının və 
x
ətm edilməsinin əsasları 
 
Dövl
ət xidməti münasibətləri hakimiyyət səlahiyyəti 

---