Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor

 
45 
İdarəçilik  funksiyasını  həyata keçirənlər, bir qayda 
olaraq, müvafiq hakimiyy
ətə malik olurlar. Deməli, idarəçilik 
funksiyasını  həyata keçirən hər  bir  subyekt  insanların  birgə 
f
əaliyyətini nizama salmaq üçün müvafiq hakimiyətə  malik 
olmalıdır. 
Dedikl
ərimizdən  aydın  olur  ki,  idarəçilik  insanların 
birg
ə fəliyyətini həyata keçirərkən mövcud olur. O, birgə fəa-
liyy
ətin şüurlu, məqsədli istiqamətini təmin etmək məqsədini 
güdür. İdarəçilik həmin məqsədə təşkilat vasitəsi ilə nail olur.  
 
2.Dövl
ət idarəçiliyinin anlayışı 
 
Dövl
ət idarəçiliyinin  anlayışını  düzgün  başa  düşmək 
üçün, dövl
ət funksiyalarını və həmin funksiyaları həyata keçi-
r
ən dövlət orqanlarının fəliyyət formalarını bilmək lazımdır. 
Az
ərbaycan dövlətinin üç əsas funksiyası vardır. Bun-
lar qanunvericilik, icraedicilik v
ə  nəzarət  funksiyasiyaların-
dan ibar
ətdir.  Konustisiyanın  təsbit etdiyi həmin qanun-
vericilik funksiyasını – Milli Məclis, icraedici funksiyasını – 
Prezident, n
əzarət funksiyasını isə - Məməhkəmə və Prokror-
luq orqanları həyata keçirir. 
Milli M
əclis - mühüm dövlət məsələlərini həll edir, qa-
nunvericilik f
əliyyəti ilə  məşğul  olur,  parlament  komisiy-
yalarını təşkil edir və onların işlərinə rəhbərlik edir. 
İdarəçilik fəliyyətini dövlət hakimiyyətinin icraedici-
s
ərəncamverici orqanları  olan Prezident, Nazirlər Kabineti, 
Nazirlikl
ər, Dövlət Komitələri,  yerli  İcra  hakimiyyəti və  s. 
idar
ələr tərfindən həyata keşirir. 
M
əhkəmə  və  Prokrorluq  orqanları  isə, Azərbaycan 
qanunlarının idarələr, müəsissələr, təşkilatlar, vəzifəli şəxslər 
v
ə s. vətəndaşlar tərəfindən düzgün yerinə yetirilməsi üzərin-
d
ə gündəlik nəzarət funksiyasını həyata keçirirlər. 
Göründüyü kimi, Az
əbaycan dövlətinin  funksiyaları 

---

 
46 
onun  orqanlarının  fəaliyyəti prosesində  yerinə  yetirilir.  Hə-
min f
əaliyyət-dövlət fəaliyyəti  adlanır.  Dövlətin  orqanları 
hakimiyy
ət hüquqlu səlahiyyətlərlə təmin edilməklə, dövlətin 
adından çıxış edirlər. 
 
3.İctimai idarəçiliyin anlayışı 
 
Mü
əyyən məqsədlərə çatmaq üçün cəmiyyətdə ictimai 
t
əşkilatlar yaranır. İctimaiyyət həmin məqsədləri öz təşkilat-
larının  vasitəsi ilə  həyata  keçirir.  İctimai  təşkilatları  fəaliy-
y
ətlərinin forma və metodlarına görə üç qrupa bölmək olar: 
a)
İdarəçiliyin bütün sahələri üzrə rəhbərlik və nəzarət 
funksiyasını  həyata keçirən ictimai təşkilat  (misal:  partiya, 
h
əmkarlar ittifaqı, qənclər təşkilatı); 
b)
İdarəçiliyin müəyyən bir sahəsində  fəaliyyət gös-
t
ərən ictimai təşkilatlar  (misal: hüquq məsləhətxanası  yalnız 
dövl
ət və  hüquq sahəsində; bilik cəmiyyəti  yalnız  təhsil 
sah
əsində; ixtiraçılar cəmiyyəti fəaliyyətin yalnız yaradıcılıq 
sah
əsində) və;  
c)
İdarəçiliyin müəyyən bir sahəsini müstəqil həyata 
keçir
ən ictimai təşkilatlar  (misal:  müəyyən idarənin  əmək 
kollektivi; kooperativ t
əşkilatlar). 
İctimai təşkilatların, fəaliyyətini üç qrupa bölmək olar: 
1.
İctimai  təşkilatların,  onlara  həvalə  edilmiş  dövlət 
idarçiliyi funksiyasını müstəqil həyata keçirmələri; 
2.
İctimai  təşkilatların  dövlət  idarçiliyi  orqanları  ilə 
birg
ə fəaliyyəti və; 
3.
İctimai təşkilatların özünə aid daxili idarəçilik fəaliy-
y
ətləri. 
İctimai  təşkilatların  daha  bir  xarakterik  cəhəti ondan 
ibar
ətdir ki, təşkilata üzvlər fərdi qaydada qəbul edilir və on-
lar vaxtaşırı üzüvlük haqqı verilər. 
Göründüyü kimi, içtimai idar
əçliyin  qarşıya  qoyduğu 

---

 
47 
v
əzifələri müvafiq ictimai təşkilatların üzvlərinin iradəsindən 
asılı olmaqla, lakin öz üzvləri ilə birgə həyata keçrilir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
48 
 
 
MÖVZU VIII. DÖVLƏT İDARƏÇLİYİNİN 
PRİNSİPLƏRİ 
 
1.Əsas prinsiplər 
 
Az
ərbaycanda dövlət idarəçliyi  orqanlarının  təşkili 
qaydaları, qurluşu, fəaliyyətlərinin forma və metodları Azər-
baycan Respublikası Konustusiyasında və inzibati hüquq nor-
malarından  təsbit  edilmiş  prinsiplərə  əsaslanır.  Bu,  başlıca 
prinsipl
ər dövlətmizin ictimai-siyasi təbiətindən  doğur  və 
c
əmiyyətin obyektiv qanunauyğun inkişafına əsaslanır. 
Dövl
ət idarəçlik prinsipləri  -  bu,  başlıca  və  aparıcı 
əsaslara  söykənən idarəçliyin təşkili  və  funksional fəaliy-
y
ətidir və müəyyən hüquqi normalarda, qanunvercilikdə məc-
bur oluna bil
ər. 
Az
ərbaycan dövlət idarəçliyinin əsas prinsipləri başlıca 
o
laraq aşağdakılardan ibarətdir: Dövlət idarəçliyinin xəlqiliyi; 
İdarəçlikdə demokratik mühit; Dövlət idarəçliyində vətəndaş-
ların bərabər hüquqda olması; İdarəçlikdə qanunçuluq; Döv-
l
ət idarəçliyində  azad  iqtisadiyyat;  İdarəçlikdə  elmi  əsaslar; 
T
əşkilatı-texniki prinsiplər. 
İdarəçiliyin bütün prinsipləri biri digəri ilə  qarşlıqlı 
əlaqədə olmaqla vəhdət təşkil edir. Həmin prinsiplərin əlaqəli 
v
ə  ardıcıl  həyata keçrilməsi dövlət idarəçliyinin demokratik 
v
ə ümumxalq məzmununu təşkil edir. Bu prinsiplərin pozul-
ması halları isə, cəmiyyətmizin inkişafına mənfi təsir göstərir. 
Dövl
ət idarəçliyinin həyata keçirilməsinə söykənən bir 
sıra  prinsiplər, bilavasitə  dövlət idarəetmə  aparatına,  ondan 
asılı olan subyektlər və obyektlər ilə əlaqəsinə aidiyyatı var-
dır.  Bunlar siyasi-hüquqi prinsiplər kimi, demək olar ki, 
bütün dövl
ət idarəetmə  sahəsində  öz  əksini  tapır.  Bunların 

---