Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/97
tarix20.02.2018
ölçüsü2,8 Kb.
#27196
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   97

 

idar
əçilik xarakterli ictimai münasibətlərin də  özünəməxsus 
nizama 
salınmasında tətbiq edilən hüquqi təsir vasitələrindən 
ibar
ətdir. Bu təsir vasitələrinə idarəçilik xarakteri məsələlərin 
h
əll edilmə qaydaları, tərəflərin hüquq və vəzifələrinin müəy-
y
ən edilməsi, onun təmini qaydaları və s. daxildir. 
 
İdarəçilik xarakterli ictimai münasibətlərin nizama 
salma metodu üçün aşağıdakılar daha çox xarakterikdir: 
a)T
əşkilati  tabeçilik  -  bu, dövlət idarəçiliyi  orqanları 
il
ə onlara tabe olan müəssisə və təşkilatlar arasında baş verən 
ictimai münasib
ətlər nəticəsində yaranır; 
b)Qeyri-t
əşkilati  tabeçilik  -  bu, vətəndaşlarla  dövlət 
idar
əçiliyi  orqanları  arasında  baş  verən ictimai münasibətlər 
n
əticəsində yaranır; 
c)Birt
ərəfli hakimiyyət-tabeçiliyi - bu kimi tabeçilikdə, 
dövl
ət orqanları tərəfindən məcburi hüquqi qaydalar müəyyən 
edilir. 
Dem
əli, idarəçilik xarakterli ictimai münasibətlərin 
hüquqi c
əhətdən nizama salma dairəsini inzibati hüququn 
predmeti mü
əyyən edir, metod isə  həmin  nizama  salmanın 
vasit
əsidir. 
 
2.İnzibati hüququn dövlət hüququnun digər 
sah
ələri ilə nisbəti 
 
Az
ərbaycan  dövlət hüquq sistemləri içərisində-dövlət 
hüququ xüsisi yer tutur. Dövl
ət  hüququnun  normaları  ölkə-
mizd
ə ictimai münasibətlərin hüquqi cəhətdən nizama salın-
masının əsasını təşkil edir. Daha doğrusu, dövlət hüququ di-
g
ər hüquq sahələrinin prinsiplərini özündə əks etdirir. Belə ki, 
Az
ərbaycan Respublikasının içtimai quruluşunu və dövlət qu-
ruluşunu,  hakimiyyət  orqanlarının,  digər dövlət  orqanlarının 
sistemini, v
ətəndaşların hüquq və vəzifələrini özündə əks et-
dir
ən Azərbaycan  R.  Konstitusiyası  öz  əksini dövlət hüqu-


 

qunda tapır. 
Öz növb
əsində, idarəçilik prosesində  meydana  çıxan 
içtimai münasib
ətlər  inzibati  hüquq  normaları  ilə  nizama 
salınmasından,  inzibati  hüquq-dövlət  hüququna  yaxından 
bağlıdır.  Bundan  səvayı,  inzibati  hüquq  əmək hüququ ilə
maliyy
ə hüququ ilə, mülki hüquq ilə, cinayyət hüququ və sair 
hüquq sah
ələri ilə sıx bağlıdır. 
İnzibati  hüquq  digər hüquq sahələri ilə  nisbəti haq-
qında söylədiklərimizə yekun olaraq aşağıdakı nəticələrə gəl-
m
ək olar. 
1)İnzibati  hüquq  hüququn  digər sahələri kimi hüquq 
sisteminin 
əsas sahəsi olan dövlət hüququna əsaslanır. 
2)İnzibati  hüquq  hüququn  digər sahələri ilə  qarşılıqlı 
əlaqədədir. 
3)İnzibati hüquq nizama saldığı ictimai münasibətlərə 
(predmetin
ə) görə hüququn digər sahələrindən fərqlənir. 
4)İnzibati  hüquq  dövlət hüququnun  ən mühüm sahə-
l
ərindən biridir. Bu, onunla izah olunur ki, inzibati hüquqla 
nizama salınan ictimai münasibətlər dövlət həyatında mühüm 
əhəmiyyət kəsb edir. 
5)İnzibati  hüquq  öz  həcminə  görə  dövlət hüququnun 
ən böyük sahələrindən biridir. Çünki, inzibati hüquqla həddən 
ziyad
ə içtimai münasibətlər nizama salınır. 
6)İnzibati  hüquq  digər hüquq sahələrinə  nisbətən də-
yişəndir. Bu, cəmiyyətin  inkişafı  ilə  əlaqədar olaraq dövlət 
idar
əçiliyi sahəsində ictimai münasibətlərin dəyişməsi ilə izah 
olunur. 
7)İnzibati hüquq dövlət hüququnun mürəkkəb sahələ-
rind
ən  biridir.  Bu,  inzibati  hüquqla  nizama  salınan  ictimai 
münasib
ətlərin müxtəlifliliyi ilə bilavasitə əlaqədardır. 
 
 
 


 

3.İnzibati hüququn sistemi 
 
İnzibati  hüquq  normaları  ilə  nizama  salınan  ictimai 
münasib
ətlərin növləri olduqca müxtəlifdir. Onları biri-birin-
d
ən fərqləndirmək üçün həmin ictimai hüquq münasibətləri 
nizama  salma  inzibati  hüquq  normalarının  ayrı-ayrı  qrup 
halında  sistemləşdirilməsinə  ehtiyac  duyulur.  İnzibati  hüquq 
eyni m
əzmunlu inzibati hüquq normalarının  ayrılıqda  qrup-
laşmasına mütənasibləşdirir (təsnifatlanır).  
İdarəçilik ictimai münasibətləri konkret məzmunlarına 
gör
ə nizama salan inzibati hüquq normaları iki qrupa bölünür 
- ümumi v
ə xüsusi hissələrə.  
Ümuni hiss
ə  -  bütün idarəçilik fəaliyyəti  üçün xarak-
terik olan ictimai münasib
ətləri nizama salan normalardan 
ibar
ətdir. 
Xüsusi hiss
ə  -  idarəçiliyin bu və  ya digər sahəsini
el
əcə  də  hər  hansı  bir  funksiyasını  müəyyən edən ictimai 
münasib
ətləri nizama salan normalardan ibarətdir. 
İdarəçilik orqanları üçün ümumi olan normalar inzibati 
hüququn ümumi hiss
əsini təşkil edən müstəqil hüquq institut-
larında öz əksini tapırlar (misal: dövlət xidməti institutu, inzi-
bati m
əsuliyyət institutu və s.). 
İnzibati hüququn xüsusi hissəsinin normaları isə 4 əsas 
qrupa bölünür: 
1)dövl
ət idarəçiliyi  funksiyasının  həyata keçirilməsi 
sah
əsindəki münasibətləri nizama salan normalar; 
2)sosial-iqtisadi sah
ədə  idarəçiliayi nizama salan nor-
malar; 
3)ictimai-m
ədəni quruculuq sahəsində idarəçiliyi niza-
ma salan normalar v
ə; 
4)ictimai-siyasi idar
əçilik sahəsini nizama salan nor-
malar. 
Öz növb
əsində, bu 4 qrup normalardan hər birisi idarə-


 

çiliyin konkret sah
əsi üzrə qruplaşır. 
Qeyd edil
ən  inzibati  hüquq  normaları  biri-biri ilə 
qarşılıqlı  əlaqədə  olmaqla, idarəçilik fəaliyyətinin düzgün 
h
əyata keçməsinə xidmət edirlər. İnzibati hüququn ümuni və 
xüsusi hiss
ələri vahid və  ayrılmazdır.  Ümumi  hissənin nor-
maları xüsusi hissənin bütün sahələrinə tətbiq edilir. 
 
4.İnzibati hüququn mənbələri 
 
İnzibati hüququn mənbəyini – elə hüquqi aktlar təşkil 
edir ki, onlar özl
ərində yalnız inzibati hüquq normalarını əks 
etdirirl
ər.  Bu  kimi  hüquqi  aktlara  misal  olaraq  aşağıdakıları 
göst
ərmək olar. Azərbaycan R. və  Naxçıvan  M.  R.  Kon-
stitusiyaları, Milli Məclisin Qanunları, Azərbaycan R. Prezi-
dentinin F
ərman və Sərəncamları, Nazirlər Kabinetinin Qərar 
v
ə  Sərəncamları,  Nazirlərin, Dövlət Komitələrinin sədir-
l
ərinin, baş idarə və birlik rəislərinin Əmr və təlimatları, Yerli 
İcra  hakimiyyətlərin Qərar və  Sərəncamları,  onların  idarə 
r
əisləri və  şöbə  müdirlərinin  Əmr  və  təlimatları,  Bələdiyyə 
orqanlarının sədirlərinin Qərarları. 
Lakin, inzibati hüququn m
ənbələri heç də  dövlət 
orqanlarının qəbul etdiyi hüquqi aktlarla məhdudlaşmır. İcti-
mai t
əşkilatların dövlət orqanları ilə birgə qəbul etdiyi və icti-
mai t
əşkilatların dövlət tərəfindən təsdiq edilən normativ akt-
ları da inzibati hüququn mənbəyi ola bilər. 
Bel
əliklə, inzibati hüququn mənbəyini  aşağıdakılar 
t
əşkil edir: 
1)Dövl
ət hakimiyyəti orqanlarının inzibati hüquq nor-
malarını özündə əks etdirən normativ aktları; 
2)Dövl
ət idarəçilik orqanlarının inzibati hüquq norma-
larını özündə əks etdirən normativ aktları; 
3)Dövl
ət  orqanları  ilə  ictimai təşkilatların  inzibati 
hüquq  normalarını  özündə  əks etdirən birgə  normativ aktlar 


Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   97




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə