Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.İnzibati hüquq normalarının həyata keçirilməsi
13 bu heç bir t ələb irəli sürmür; İnzibati hüquq normaları konkret məzmunu və isti- qam ətinə görə aşağıdakı formada qruplaşır: 1)Dövl ət idarıciliyi orqanlarının hüquqi vəziyyətini (statusunu) nizama salan normalar; 2)Dövl ət idarəciliyi dairəsində idarə, müəssisə və t əşkilatların hüquqi vəziyyətini, təşkili qaydalarını, ləğv edil- m ə qaydalarını və inzibati səlahyyətlərini muəyyən edən nor- malar; 3)Dövl ət idarə aparatının işçilərinin hüquqi vəziyyətini nizama salan normalar; 4)Dövl ət idarəçiliyi dairəsində içtimai təşkilatların hü- quqi v əziyyətini nizama salan normalar və; 5)Dövl ət idarəçiliyi dairəsində vətandaşların hüquqi v əziyyətini nizama salan normalar. İnzibati hüquq normaları öz məzmunlarına görə: maddi v ə prosesual inzibati hüquq normalarına bölünür. Mad- di inzibati hüquq normaları idarəçilik dairəsində yaranan içti- mai münasib ətlərin konkret tərəflərin (subyektlərin) hüquq və v əzifələrinin məzmununu müəyyən edir. Həmin hüquq və v əzifələrin həyata keçirilməsi metodu isə, bir qayda olaraq prosesual inzibati hüquq norma ları ilə nizama salınır. Prosesual inzibati hüquq normaları öz məzmununa gör ə iki qrupa bölünür. Birinci qrupa idarəçilik aparatının t əşkili, ləğvi və quruluşu ilə əlaqədar olan normalar daxildir. İkinci qrup normalar isə ayrı-ayrı inzibati işlərin icraat qayda- larını müəyyən edir. İnzibati hüquq normaları fəaliyyət müddətinə görə də iki növd ə olur: 1)Qeyri-mü əyyən müddətə müəyyən olunan normalar v ə; 2)Mü əyyən müddətə qəbul edilən normalar; İnzibati hüquq normalarını inzibati-ərazi əlamətlərinə 14 gör ə də qruplaşdırmaq olar. O cümlədən, Azərbaycan Res- publikası ərazisində fəaliyyət göstərən normalar, Naxçıvan Muxtar Respublikası, şəhər, rayon, kənd və qəsəbə ərazilərin- d ə fəaliyyət göstərən normalar. 3.İnzibati hüquq normalarının həyata keçirilməsi İnzibati hüquq normaları dövlət təşkilatları (bəzi hallarda, içtimai t əşkilatlar), onların vəzifəli şəxsləri və s. v ətəndaşlar tərəfindən həll edilir. Bu həlletmənin iki üsulu vardır; inzibati hüquq normalarının tələblərini yerinə yetir- m ək (icra etmək) yolu ilə və həmin normaları tətbiq etmək yolu il ə. İnzibati hüquq normaların tələblərinin yerinə yetril- m əsi özü də, aşağdakı iki (aktv və passiv) üsulla həyata keçri- lir. Aktiv üsul-burada subyektl ərin fəal hərəkətdə olması t ələb olunur; Passiv üsul-burada subyekt (müvafiq t ərəf) dövlət t ərəfindən qadağan edilən hərəkəti etmir, onunla da inzibati hüquq normalarını yerinə yetirilmiş olur. İnzibati hüquq normalarının yerinə yetrilməsi bütün v ətəndaşlar və vəzifəli şəxslər tərəfindən həyata keçrildiyi halda, onun t ətbiq edilməsi isə yalnız səlahiyyətli dövlət oqanlarına və onların vəzifəli şəxslərinə məxsusdur. İnzibati hüquq normalarının tətbiqi özünü bir sıra t ələblərin yerinə yetrilməsində göstərir. O cümlədən: 1)İnzibati hüquq normaları hansı məqsəd üçün müəy- y ən olunmuşdursa, həmin məqsəd üçün də tətbiq edilməlidir; 2)İnzibati hüquq normaları səlahiyyətli dövlət orqan- ları və ya vəzifəli şəxslər tərəfindən öz səlahiyyətləri dairə- sind ə tətbiq edilir; 3)İnzibati hüquq normaları dövlət tərəfindən müəyyən 15 olunan qaydada t ətbiq olunmalıdır, bu tətbiq olunma-proses qaydaları əsasında həyata keçrilməlidir; 4)İnzibati hüquq normalarının tətbiqi hüququ-aktlar verm ək yolu ilə həyata keçirilir. Bu kimi hüquqi aktlar idarə- çilik orqanlarının qərarlarından, sərəncamlarından və əmr- l ərindən, habelə Məhkəmə orqanlarının qərar və qətnamə- l ərindən ibarətdir. İnzibati hüquq normalarının tətbiqi prosesi aşağıdakı üç başlıca mərhələdən ibarətdir: 1)Konkret m əsələnin həllinin həmin orqana və ya v əzifəli şəxsə aid olmasının araşdırılması və dəqiq müəyyən edilm əsinə dair fəaliyyət. 2)S əlahiyyətli orqan və ya vəzifəli şəxs tərəfindən inzibati hüquq normalarının tətbiqinə dair müvafiq aktın q əbul edilməsinə dair fəaliyyət. 3)Q əbul edilmiş hüquqi aktın icraçıya çatdırılması və icranın üzərində nəzarətlə əlaqədar fəaliyyət. İnzibati hüquq normalarının tətbiqinə dair fəaliyyətlər d ə iki qurupa bölünür: a)Konkret m əsələnin həll edilməsi ilə əlaqədar olan f əaliyyətlər və; b)İnzibati hüquq normalarının pozanların intizam və ya inzibati m əsuliyyətə cəlb edilməsi ilə əlaqədar fəaliyyətlər. Dövl ət idarəçiliyi orqanları, hüquq normalarını hadi- s əyə tətbiq etməklə dövlətin təlabatını yerinə yetirmiş olur. 16 MÖVZU III. İNZİBATİ HÜQUQ MÜNASİBƏTLƏRİ 1.İnzibati hüquq münasibətləri anlayışı və xüsusiyy ətləri İnzibati hüquq münasibətləri inzibati-huqüq normaları il ə nizama salınan idarəçilik xarakterli ictimai münasibətlər- d ən ibarətdir. Həmin ictimai münasibətlərdə iştirak edən t ərəflər, inzibati hüquq normaları ilə müəyyən edilən qarşılıq- lı hüquq və cavabdehlik daşıyırlar. Lakin, digər hüquq müna- sib ətlərindən fərqli olaraq, inzibati hüquq münasibətlərində iştirak edən tərəflərdən birisi üstün hüquqa malik olur. Hüquq münasib ətlərinin bütün əlamətləri inzibati hü- quq münasib ətləri üçün də xarakterikdir. İnzibati hüquq münasibətlərinin obyekti isə insanların f əaliyyəti (hərəkəti, davranışı) təşkil edir ki, məhz bu fəaliy- y ətlərin vasitəsi ilə həmin hüquq münasibətləri üçün nəzərdə tutulan hüquq v ə cavabdehliklər həyata keçirilir. İnzibati hüquq münasibətlərinin özünə məxsus aşağı- dakı xarakterik cəhətləri vardır: 1.İnzibati hüquq müsnasibətləri mütləq icraedici-səran- camverici funksiya il ə əlaqədar olmaqla, idarəçilik fəaliyyəti dair əsində yaranır, bu münasibətlərdə tərəflərin hüquq və cavabdehlikl əri həmin fəaliyyəti həyata keçməsi ilə əlaqədar- dır; 2.İnzibati hüquq münasibətlərdə çıxış edən tərəflərdən birisi mütl əq dövlətin icraedici-sərancamverici funksiyasını h əyata keçirən orqan (və ya onun vəzifəli şxsi) olmalıdır. T ərəflərin hər ikisi də dövlət idarəçilik orqanı ola bilər. Müst əsna hallarda ictimai təşkilatlar dövlət funksiyasını Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|