Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.İnzibati hüquq münasibətlərinin növləri
- 3.İnzibati hüquq münasibətlərinin yaranması, dəyiş- dirilm əsi və xətm edilməsi üçün əsaslar
- MÖVZU IV. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ İNZİBATİ HÜQUQUNUN SUBYEKTLƏRİ 1.İnzibati hüquq subyektinin anlayışı
17 h əyata keçirə bilər; 3.İnzibati hüquq münasibətlərində tərəflərdən biri mütl əq dövlət adından çıxış edir. Həmin tərəf üstün tərəf adlanır və dövlətin hakimiyyət hüquqlu səlahiyyətlərinə malik olur; 4.İnzibati hüquq münasibətləri həm üstün, həm də asılı t ərəflərindən birinin təşəbbüsü ilə yaranır. Burada ikinci t ərəfin razılığı tələb olunmur; 5.İnzibati hüquq münasibətlərində tərəflərin arasında baş verən mübahisə inzibati qaydada, yəni hakimiyyət hüquq- lu s ərəncamlar ilə həll edilir; 6.İnzibati hüquq münasibətlərində iştirak edən tərəflər- d ən birisi inzibati hüquq normalarını pozduqda, o digər tərəf qarşısında deyil, dövlət qarçısında hüquqi cavabdehlik daşıyır v ə; 7.İnzibati hüquq normalarının tələblərini pozan tərəf inzibati m əsuliyyətə və ya intizam məsuliyyətinə, bəzi hallar- da is ə maddi və ya cinayət məsuliyyətinə də cəlb edilə bilər. İnzibati hüquq münasibətlərinin bu əsas cəhətləri onu dig ər hüquq münasibətlərindən əsaslı sürətdə fərqləndirir. 2.İnzibati hüquq münasibətlərinin növləri İnzibati hüquq münasibətləri öz məzmunlarına görə, xarakterl ərinə görə, tərəflərin hüquq və vəzifələrinin nisbətinə gor ə və s. əlamətlərinə görə biri-birilərindən fərqlənirlər. Öz m əzmunlarına görə inzibati hüquq münasibətləri iki yer ə bölünür: a)Maddi inzibati hüquq münasib ətləri - bu kimi müna- sib ətlər icraedici-sərəncamverici fəaliyyətlə bilavasitə əlaqə- dardır və; b)Prosesual inzibati hüquq münasib ətləri - bu kimi münasib ətlər maddi inzibati hüquq münasibətlərinin həll 18 edilm əsi formasından ibarətdir. İnzibati hüquq münasibətləri tərəflərin hüquq və cavabdehliyin ə görə də iki yerə bölünür: 1)Şaquli inzibati hüquq münasibətləri və; 2)Üfüqi inzibati hüquq münasib ətləri. İnzibati hüquq münasibətləri özünün məqsəd və təyi- natına görə də iki yerə bölünür: a)İdarəçilik fəaliyyətləri ilə əlaqədar olan münasibətlər v ə; b)İnzibati hüquq pozuntularının baş verməsi ilə əlaqə- dar olaraq yaranan inzibati hüquq münasib ətləri. Konkret m əsuliyyətlərinə görə də inzibati hüquq münasib ətləri iki növə bölünür: 1)Əmlak xarekterli inzibati hüquq münasibətləri. Bu kimi münasib ətlər, əmlakla əlaqədar yaranır və; 2)Qeyri- əmlak xarakterli inzibati hüquq münasibətləri. Bu münasib ətlər, digər idarəçilik fəaliyyəti ilə əlaqədar yara- nır. Subyekl ərin xarakterlərinə görə də inzibati hüquq münasib ətləri iki növə bölünür: a)İdarəçilik orqanlarının müxtəlif ranqları arasında yaranan inzibati hüquq munasib ətləri və; b)İctimai təşkilatlar və vətəndaşların iştirakından yara- nan inzibati hüquq münasib ətləri; N əhayət, mühafizə edilmə qaydasına görə də inzibati hüquq münasib ətlərini iki növə bölmək olar: 1)İnzibati qaydada qorunan inzibati hüquq münasi- b ətləri və; 2)M əhkəmə qaydası ilə qorunan inzibati hüquq müna- sib ətləri. 19 3.İnzibati hüquq münasibətlərinin yaranması, dəyiş- dirilm əsi və xətm edilməsi üçün əsaslar İnzibati hüquq münasibətlərinin yaranması, dəyişdiril- m əsi üçün əsas vasitə-hüquq faklardan ibarətdir. Belə hüquqi faktlar insanların iradəsindən asılı olaraq yarana bilər və (hadis ə) - insanların iradəsindən asılı olmayaraq yarana bilər. İnsanların arzu və istəkləri ilə əlaqədar yaranan hüquqi faktlar ad ətən hüquqi fəaliyyət adlanır və hərəkət nəticəsində baş verir. Hərəkətin özü də iki cürdür: qanuni hərəkət və qeyri-qanuni h ərəkət. İnzibati hüquq münasibətlərinin yaranmasına səbəb olan hüququ faktlar h ərəkətsizlik nəticəsində də yarana bilər. H ərəkətsizlik, özü də qanuni və qeyri-qanuni ola bilər. Qeyri- qanuni h ərəkətsizlik: “etməli idi, lakin etmədi” üzərində qurulur. Hadis ə hüquqi fakt olmaq etibarı ilə hüquq münasibət- l ərinin inkişafına mühüm təsir göstərir. İnzibati hüquq münasibətləri aşağdakı hallarda xətm edilir: a) t ərəflər öhdələrinə düşən vəzifəni yerinə yetirdikdə; b) cavabdeh t ərəf öldükdə; c)idarə və ya təşkilat ləğv edildik- d ə və; d) qüvvədə olan hüquqi aktı ləğv edən yəni hüquqi akt verildikd ə. Bütün hallarda inzibati hüquq münasib ətlərinin yaran- ması, dəyşdirilməsi və xətm edilməsi qanun əsasında olmalı- dır. 20 MÖVZU IV. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ İNZİBATİ HÜQUQUNUN SUBYEKTLƏRİ 1.İnzibati hüquq subyektinin anlayışı İnzibati hüquq subyektləri dedikdə, inzibati hüquq münasib ətlərində iştirak edən tərəfləri başa düşürük. Həmin t ərəflər inzibati hüquq münasibətlərinin tam hüquqlu subyekti ki mi çıxış edirlər. Geniş mənada, inzibati hüquq münasibətlərinin sub- yektl ərini aşağıdakı qaydada qruplaşdırmaq olar: 1)Dövl ət orqanları, idarələri, müəssisələri, təşkilatları onların nümayəndələri və vəzifəli şəxsləri; 2)İctimai təşkilatlar, onların orqanları, nümayəndələri v ə vəzifəli şəxsləri və; 3)Az ərbaycan Respublikası vətəndaşları, vətəndaşlığı olmayan şəxslər və xarici dövlətlərin vətəndaşları. Qeyd edil ən subyektlər, inzibati hüquq münasibətlərin- d ə iştirak etmək üçün inzibati hüquq qabiliyyətinə və fəaliy- y ət qabiliyyətinə malik olmalıdırlar. İnzibati hüquq qabiliy- y ətinə malik olmaq, o deməkdir ki, inzibati hüquq münasibət- l ərinin subyektləri dövlət idarəçiliyi dairəsində hüquq və cavabdehlikl ərə malikdilər. İnzibati fəaliyyət qabiliyyətinin mahiyy əti isə subyektlərin dövlət idarəçiliyi fəaliyyətini h əyata keçirmə qabiliyyətindən ibarətdir. Deməli, inzibati hüquq qabiliyy əti dedikdə, hər hansı bir orqana verilən dövlət hakimiyy əti səlahiyyətinin həcmini başa düşməliyik. Görün- düyü kimi, dövl ət idarəçiliyi orqanlarının inzibati hüquq qabiliyy əti həmin orqanın hakimiyyət səlahiyyətinin dairəsini mü əyyən edir. İdarəçilik orqanlarının fəaliyyət qabiliyyəti dedikd ə isə, onlara verilən hüquq və vəzifələri idarəçilik Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|