Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə92/97
tarix20.02.2018
ölçüsü2,8 Kb.
#27196
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   97

 
286 
cud ola bilir, o cüml
ədən: Konstitusiya, seçkilər, Parlament 
v
ə  s.  -bununla  yanaşı,  dövlət idarəçiliyində  son söz ruhani-
l
ərindir. T. şəraitində, bir qayda olaraq, dini qanunlar (ayin-
l
ər), dini bayramlar, dini təhsil, dini nigah və  s. dövlət 
müst
əvisində  həyata  keçirilir;  ruhani  başçı  (eyni  zamanda, 
dövl
ət başçısı) xalq tərəfindən deyil, - məhz ruhanilər (ruhani 
idar
əsi) tərəfindən seçilir.  
TƏBLİĞAT  (ərəb;  latın  anoloqu  propaganda-yayılmalı 
olan)  - 
geniş  mənada-geniş  ictimai  kütlələrin  düşüncəsinə 
yeritm
ə və onları aktiv praktiki fəaliyyətə vadar etmə naminə, 
-  siyasi, elmi, n
əzəri, bədii, texniki və  s. bilikləri,  ideyaları 
yaymaq m
əqsədini güdən müntəzəm  fəaliyyət; dar mənada-
bu v
ə ya digər siyasi qüvvələrin (portiyaların) əhalidə (və ya 
onun mü
əyyən təbəqələrində) müəyyən  dünya  görüşü 
formalaşdırmaq  məqsədi  daşıyan  siyasi,  ideoloji,  psixoloji 
inandırıcı  fəaliyyət.  T.  iki  formada  aparılır:  şifahi  (məşğələ, 
mühazir
ə, çıxış, ünsiyyət) və yazılı (qəzet, jurnal, kitab, şüar). 
T. geniş ictimai kütlələrin siyasətə axını və siyasətin dövlətə, 
c
əmiyyətə  təsiri dərəcəsini nəzərə  aldıqda  T.-ın  rolu,  yeri, 
əhəmiyyəti və  məsuliyyəti  açıq-aşkar  özünü  biruzə  verir. 
C
əmiyyətin siyasi mədəniyyətinin artırılmasında - T. həlledici 
t
əsir göstərir. Müasir elmlərin  inkişaf  nailiyyətləri T.-ın 
özün
əməxsus metodologiyasını hasil etmişdir, o cümlədən: o 
(T.), elmi 
əsaslandırılmış,  təsiredici,  inandırıcı,  maarifedici, 
t
ərbiyyəvi, konkret həyat şəraiti ilə əlaqəli, əks arqumentləri 
ifşaedici,  müasir,  aktual,  aydın  və  anlaşıqlı,  məqsədyönlü, 
d
ərin məntiq, bilik və  mahiyyətli, operativ, bol məlumatlı, 
geniş  kütlələri səfərbəredə  bilən və  s.  olmalıdır.  Mürtəce 
siyasi qüvv
ələr yalan, uydurma,  şişirdirilmiş  rəqəmlər və  s. 
üsul v
ə  vasitələrdən öz T.-larında  istifadə  edə  bilərlər. Eyni 
zamamda, qanunvericilik milli, irqi fövq
əllik (üstünlük), 
sayqısızlıq,  düşmənçilik,  zorakılıq,  ədəbsizlik və  müharibə 
T.-
ını qadağan edir. 


 
287 
TERROR(İZM) (latın terror-dəhşət, qorxu, vahimə; terreo-
qorxutmaq, d
əhşətə  gətirmək)  –  qorxutma, dəhşətə  salma, 
t
ədhiş etmə; ictimai və siyasi sabitliyi sarsıtma, ictimai-siyasi 
quruluşu, dövlət quruluşunu sarsıtma, cəmiyyətdə və dövlətdə 
vahim
ə yaratma, cəmiyyəti, dövləti tutduğu yoldan çəkidirmə 
v
ə bu münvalla öz məqsədlərinə çatmaq naminə, yəni siyasi 
motivl
ə dövlət və ya ictimai xadimlərin həyatına qəsd etmə, 
yaxud onlara qarşı digər formada zorakılıq, eləcə də, bir qrup 
şəxsin həyatına qəsd etmə, yaxud onlara qarşı digər formada 
zorakılıq  ilə  əlaqəli (siyasi) cinayət  əməli;  zorakılıq  vasitəsi 
il
ə  siyasi rəqibləri  (düşmənləri) dəf etmək,  əzmək məqsədli 
siyasi cinay
ət. Mahiyyət etibarı ilə diversiya, sabotaj, şantaj, 
repressiya v
ə  s. (cinayət)  əməlləri də  -  qorxutmaq, dəhşətə 
salmaq m
əqsədlərini güdür. Beynəlxalq hüquq silah və  zor 
t
ətbiq etməklə hava dəniz nəqliyyatlarının qaçırılmasını da T. 
adlandırır (-piratçılıq anlayışı ilə bərabər). 
TƏFTİŞ  (ərəb;  latın  anoloqu  revisio)  -  1) dövlət  tapşırığını 
yerin
ə  yetirilməsini; təsərrüfat  əməliyyatlarının  qanuniliyini; 
maliyy
ə  və  smeta  intizamına  riayət edilməsini, mühasibat 
uçotunun düzgünlüyünü v
ə  mühasibat  qeydiyyatının  düzgün 
r
əsmiləşdirilməsini; anbar təsərrüfatının  maddi  uçotunun 
düzgünlüyünü yoxlamaq; dövl
ət mülkiyyətinin qorunmasına 
n
əzarət etmək; (və  əgər  vardırsa)  nöqsan  və  qüsurları  üzə 
çıxarmaq  məqsədləri ilə, müvafiq səlahiyyətli orqan tərəfin-
d
ən (xüsusi müvəkkil edilmiş şəxslər tərəfindən) idarə, müəs-
sis
ə, təşkilatların və onların vəzifəli şəxslərinin fəaliyyətinin 

əyyən dövri (və  ya  vaxtsız)  -  mütəmadi  şəkildə  yoxlanı-
lma; 2) t
əkmilləşdirmək və  ya müasir dövrün tələblərinə 
uyğunlaşdırmaq  bəhanəsi ilə  əsas müddəaları,  təlimləri, 
n
əzəriyyələri təkrarən nəzərdən keçirmə  və  onlara prinsipcə 
yeni d
əyişiklərin, əlavələrin edilməsi; 3) (tarixi) rus anoloqu 
“ревизионизм”-inqilabi marksizmin siyasi, fəlsəfi, iqtisadi 
əsaslarını təftiş edən anti - marksist siyasi cərəyan; hərəkat-


 
288 
daxili müxalif
ət; 4) (tarixi) rus anoloqu “ревизия”  -  XVIII 
əsrdə  və  XIX  əsrin  birinci  yarısında  Rusiyada can vergisi 
qoymaq üçün aparılan siyahı. 
TƏKBAŞÇILIQ - idarəetmənin təşkili forması; kollegiallıq 
idar
əetmənin alternativi; bu zaman müəssisə, idarə və, yaxud 
t
əşkilatın  idarəetmə  orqanına  bir  şəxs  başçılıq  edir;  ona 
hüquqi c
əhətdən məcburi, yəni başqaları  tərəfindən hökmən 
icra  olunmalı  qərarlar qəbul etmək səlahiyyəti verilir. T. 
q
ərarların  daha  operativ  surətdə  qəbul etməsi və  həmin 
orqanda (mü
əssisə, idarə, təşkilatda) işlərin vəziyyətinə görə 
r
əhbərin məsuliyyətini artırmağa imkan verir. Bir sıra dövlət 
(Nazirlikl
ər, Komitələr və s.) və qeyri-dövlət (siyasi partiya, 
kommersiya  qurumları  və  s.)  orqanları  məhz T. prinsipi 
üz
ərində fəaliyyət göstərir. 
TƏMİNAT  -  bu,  şəхsin  öz  hüquqlarını,  azadlıqlarını  və 
maraqlarını  həyata  kеçirilməsi üçün bərabər  imkanlar yara-
dan, sosial-iqtisadi, siyasi, m
ənəvi, hüquqi, təşkilati şəraitlər, 
üsullar v
ə vasitələr zəmini olan sistеmdir. 
T. anlayışı, bəşəriyyət tərəfindən hasil olunmuş aşağı-
dakı  əsas prinsiplər üzərində  köklənir: humanizm, ədalət, 
qanunçuluq, m
əqsədəuyğunluq,  bərabərhüquqluq prinsipləri 
v
ə  s. T.-ın  əsas  funksiyası,  dövlət və  digər  subyеktlər tərə-
find
ən şəхsiyyətin hüquqlarının rеallaşması sahəsində, vəzifə-
l
ərin  yеrinə  yеtirilməsidir.  İnsan hüquqlarının kеşiyi  və  mü-
dafi
əsi, vətəndaşın mülki və qеyri-mülki maraqlarının qənaət-
l
ənməsilə əlaqədar, ictimai münasibətlər təminatın obyеkti ro-
lun
da çıхış еdir. 
TƏNQİD  (ərəb; yunan analoqu kritikế)  -  ictimai  inkişafın 
ziddiy
ətlərini açmaq və aradan qaldırmaq metodu; demokrati-
yanın və aşkarlığın vacib institutlarından biri; siyasi mübarizə 
vasit
əsi; cəmiyyətin  inkişafının  hərəkətverici qüvvələrindən 
biri. T. ictimai münasib
ətlərdə mövcud olan ziddiyətləri, səhv 
v
ə  nöqsanları  aşkara  çıxarmaqla,  onların  aradan  qaldırıl-


Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   97




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə