Müasir dövrdə Azərtac xəbər agentliyinin fəaliyəti
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT Azərbaycan dilində
- Fransız dilində
- İnternet resursları
-79-
şərtləndirən əsas amil odur ki, AzərTAc-ın tarixi həm də Azərbaycanın son 90 illik tarixi ilə sıx bağlıdır, onun bir hissəsidir. AzərTAc-ın təşəkkül tarixini araşdırarkən əldə etdiyimiz faktlara, sənədlərə, arxiv materiallarına baxarkən bu qənaətə gəldik ki, keçilmiş yolu üç mərhələyə bölmək olar. Birinci mərhələ çox qısa bir müddəti –1920-ci ilin mart-aprel aylarını əhatə edir. Bu mərhələni AzərTAc-ın əsasnaməsinin hazırlanması, ştat cədvəlinin və xərclər smetasının müəyyənləşdirilməsi, milli agentliyin ilk xəbərini yaymağa başlaması kimi də səciyyə- ləndirmək olar. Bu mərhələ Xalq Cümhuriyyətinin süqutu ilə başa çatmışdır. İkinci mərhələ Azərbaycanda sovet dönəmini –1920-ci ilin mayından 1991-ci ilin sonlarına qədər olan dövrü əks etdirir. Bu dövrdə yenidən təşkil olunma, rejimin sərt qayda-qanunları ilə əlaqədar agentliyin adı bir neçə dəfə dəyişdirilmişdir. Azərbaycanın bolşevik Rusiyası tərəfindən işğalından sonra AzərTAc ilk aylar tarixi adını qoruyub saxlasa da, 1920-ci ilin avqustundan AzQafROSTA, 1921-ci ildən AzərTA, 1972-ci ildən Azərinforum adı altında fəaliyyət göstərmişdir. Yetmiş il sürən bu mərhələdə siyasi rejimin sərt nəzarəti altında fəaliyyət göstərən agentlik Azərbaycanın keçdiyi təzadlarla dolu inkişaf yolunun iqtisadi-siyasi, sosial-mədəni, elmi-əbədi salnaməsini yaratmışdır. Bu dövrdə həm də agentlikdə peşəkar kadr potensialı formalaşmış, milli jurnalistikanın ənənələri yeni dəyərlərlə zənginləşdirilmişdir. Nəhayət, 1991-ci ildə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini bərpa etməsindən sonrakı dövr –üçüncü mərhələ gəlir. Bu mərhələnin əvvəlində agentliyin həyatında ən əlamətdar hadisə 1992-ci ildə onun tarixi adının bərpası olmuşdur. Lakin bununla belə, müstəqilliyin ilk illəri Azərbaycanın özü kimi, AzərTAc üçün də asan kecməmişdir. Heç bir hazırlıq olmadan agentliyin təsərrüfat hesabına keçirilməsi ciddi maliyyə çətinliklərinə səbəb olmuş, peşəkar jurnalistlərin bir çoxu kollektivdən ayrılmışdı. Yalnız 1993-cü ildə Heydər Əliyevin Azərbaycanda siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra bütün sahələrdə olduğu kimi, AzərTAc-ın da fəaliyyətində dönüş yaranmışdır. Azərbaycan Prezidentinin verdiyi fərman və sərəncamların icrası sayəsində agentlik yenidən dövlət himayəsinə keçirilmiş, onun fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi və işçilərinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması üçün ciddi tədbirlər görülmüş, AzərTAc-ın tarixində ilk dəfə olaraq xarici ölkələrdə müxbir məntəqələri açılmışdır. Hazırda informasiya mənbələrinin, informasiya məhsulunun yayılması coğrafiyasının genişləndiyi, xəbərin məzmunu, dəyəri və keyfiyyətinin əsas amilə çevrildiyi bir vaxtda agentliklərin fəaliyyətində və struktur arxitekturasında mühüm dəyişikliklər baş vermişdir. AzərTAc-ın da strukturu dünyanın qabaqcıl xəbər agentliklərinin təcrübəsi nəzərə alın- -80-
maqla yenidən qurulmuş, informasiya məhsulunun yayılması üçün müasir infrastruktur yaradılmışdır. AzərTAc-ın xarici əlaqələrinin təşəkkülü Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpa- sından sonrakı illərə təsadüf edir. Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra Azərbaycanın dünyada tanıdılması istiqamətində görülən işlər ölkənin beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artmasında və mövqeyinin möhkəmlənməsində, eləcə də AzərTAc-ın xarici əlaqələrinin inkişafında, onun dünya informasiya məkanına inteqrasiyasında mühüm rol oynamışdır. Cəmiyyətin inkişafının müasir mərhələsində informasiyanın operativ hazırlanması və yayılması yeni texnologiyaların tətbiqi olmadan mümkün deyildir. Elmi-texniki nailiy- yətlərə həssaslıqla yanaşan AzərTAc da son texnologiyalarla təchiz edilmiş multimedia redaksiyaları yaradaraq video, foto, səsli və yazılı informasiyanı eyni vaxtda istifadəçiyə çatdırır. İndiyədək Azərbaycan, rus və ingilis dillərində informasiya yayan AzərTAc-da alman, fransız, ərəb dillərində informasiya redaksiyaları yaradılmışdır. Həyata keçirilən bu iddialı proqramın auditoriyaya təqdim etdiyi yeniliklərdən biri də təsviri xəbər adlandırılan infoqrafikadır. Son vaxtlar agentlikdə görüntülü, səsli və yazılı xəbərlərlə yanaşı, infor- masiya təminatında infoqrafikadan da geniş istifadə edilir. Qloballaşan dünyada mass-mediada təzahür edən yeniliklərdən biri də sosial şəbəkələrdir. Sosial şəbəkələrin informasiya məkanında rolu getdikcə artır. Dünyada aparıcı informasiya agentlikləri sosial şəbəkələrə çıxışı təmin etmək üçün öz səhifələrində onların linkini yerləşdirir. Araşdırmalar göstərir ki, milli agentliklərin böyük əksəriyyəti sosial şəbəkələrə qoşulmağa bir o qədər də can atmır. Bunun başlıca səbəbi həmin sahədə, ilk növbədə, elektron məlumatların və intellektual mülkiyyətin qorunması ilə bağlı müəyyən risklərin olmasıdır. Sosial şəbəkələr çox böyük potensiala malik olmaqla bərabər təəssüf ki, informasiya piratlarının, parolların dağıdılması və məlumat bazasına qanunsuz müraciət, o cümlədən məxfi və şəxsi xarakterli məlumatların ələ keçirilməsi və ictimailəş- dirilməsi üzrə ixtisaslışdırılmış xakerlərin fəaliyyət meydanına çevrilmişdir. Buna görə də AzərTAc da bu inteqrasiya prosesinə qoşulmaqda maraqlı olsa da, hələlik bu məsələyə ehtiyatla yanaşmağı üstün tutur. Hər bir cəmiyyətdə və ümumən dünyada yayılan informasiyaların dəqiqliyi, obyek- tivliyi, qərəzsizliyi ən başlıca şərt kimi son dərəcə vacibdir. Bu tələblərə əməl edilmədikdə cəmiyyətdə xoşagəlməz problemlər yaranır. Obyektivlikdən uzaq, qərəzli, sifariş xarakterli informasiyalar beynəlxalq məkana çıxdıqda isə Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, dövlətlər arasında ikitərəfli münasibətlərə müəyyən dərəcədə zərər də vura bilər. -81-
Son illərdə Azərbaycanın qüdrətli sosial-iqtisadi inkişafı, Cənubi Qafqazda şəksiz liderə çevrilməsi, müstəqil siyasət yeridən dövlət kimi regionda və beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artması onun həm də mühüm informasiya məkanı olaraq tanınmasına səbəb olmuşdur. Xarici mətbuatda dərc olunan yazılarda ölkəmizin bu uğurlarından bəhz edilir, inkişafın Azərbaycan modeli kimi qiymətləndirilir. Şübhəsiz ki, bütün bunlar AzərTAc-ın beynəlxalq əlaqələrinin genişlənməsinə, dünya informasiya məkanına daha sıx inteqrasiyasını müsbət təsir göstərməyə bilməzdi. Vaxtilə axtaran AzərTAc indi özü barədə təkliflər alır. Geniş ikitərəfli əməkdaşlıq əlaqələri olan AzərTAc indi həm də dünyanın ən böyük regional xəbər agentlikləri təşkilatları olan OANA və EANA-nın, habelə bir neçə başqa qurumun fəal üzvlərindən biridir. Bu, ölkəmizin rəsmi xəbər agentliyinə Azərbaycan həqiqətlərinin dünyada daha geniş yayılması, onun daha yaxşı tanıdılması, AzərTAc-ın özünün dünya informasiya məkanında mövqeyinin möhkəmləndirilməsi baxımından yeni imkanlar açır. Hazırda müstəqil Azərbaycan dövləti informasiya vasitələrinin, internet saytlarının getdikcə daha çox maraq göstərdiyi bir məkana çevrilmişdir.
-82-
İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT Azərbaycan dilində: 1.
Agentlikləri Rəhbərləri Şurasının iclasında iştirak edən nümayəndə heyətlərinin başçılarını qəbul etmişdir. “Azərbaycan” qəz., Bakı, 2010, 2 mart 2.
3.
Amaşov Ə.Ə., Əlibəyli Q.S. Media və hakimiyyət. Bakı: Azərbaycan Jurnalistləri Müdafiə Komitəsi, 2002, 152 s. 4.
Aslanov A.Ə. Heydər Əliyev və AzərTAc. Bakı: Nurlan, 2005, 178 s. 5.
Aslanov A., Musayev V., İsmayılov D. AzərTAc-dan AzərTAc-a: mürəkkəb və şərəfli yol. Bakı: Şərq-Qərb, 2008, 184 s. 6.
edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. “Azərbaycan” qəz., Bakı, 1992, 31 dekabr. 7.
cilddə, II c., Bakı: Azərbaycan, 1998, 992 s. 8.
Azərbaycan jurnalistikasının tarixi təcrübəsi və müasirlik: Elmi əsərlər toplusu. Bakı: ADU, 1985, 144 s. 9.
redaktəsi ilə. Bakı: Təhsil, 2006, 265 s. 10.
Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi (ARDA): f.24, siy.1, sax., vah. 412. v.19 11.
Azərbaycan, 2001,s.175 12.
Azərbaycan tarixi: 7 cilddə, V cild (1910–1920-cil illər), Bakı: Elm, 2008, 696 s. 13.
Dərslik. Bakı: Oskar mətbəəsi, 2007, 215. s. 14.
Brüer D., Onlayn jurnalistlər üçün vəsait. Bakı: Azərbaycan Media Mərkəzi, 2007, 40 s. 15.
Əhmədli N.A. Kütləvi informasiya vasitələri xaricə siyasi təbliğat sistemində. B.: Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2004, 92 s. 16.
Əliyev Heydər.Müstəqilliyimiz əbədidir.Bakı:Azərnəşr, 2009, s, 226 17.
informasiya sistemləri və texnologiyaları mərkəzi, 2009, 104 s. -83-
18.
Həsənov Ə.M. Geosiyasət Dərslik. Bakı: Aypara-3, 2010, s. 486 19.
Hiebert R., Ungurait D., Bohn T. Kütləvi informasiya vasitələri: Müasir kommunika- siyaya giriş / İngilis dilindən tərcümə edəni X.Hüseynova, K.Aslan. VI nəşr. Bakı: Xəzər Universiteti nəşriyyatı, 2005, 625 s. 20.
21.
Xarici ölkələrin kütləvi informasiya vasitələri. Bakı: “Azərbaycan” nəşriyyatı, 1997, 255 s. 22.
Xudiyev N.M. Radio, televiziya və ədəbi dil. Bakı: Azərnəşr, 2001, 658 s. 23.
208 s. 24.
Məhərrəmli Q.M. Kino, televiziya, radio terminləri. İzahlı lüğət. Bakı: “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Nəşriyyat – Poliqrafiya Birliyi, 2002, 357 s. 25.
Məmmədli C.Ə. Jurnalistikanın müasir inkişaf meylləri. Bakı: Elm, 2006, 467 s. 26.
27.
Ottauey C.X. Jurnalistin məlumat kitabı / Tərcümə edəni S.Hüseynova, T. Əliheydəroğlu Bakı: Yeni Era, 2002, s.38. 28.
Prezident İlham Əliyev AzərTAc-ın 90 illik yubileyi mərasimində və MDB Ölkələri Milli İnformasiya 29.
Sivilizasiyanın dialoqu: siyasi partiyalar. Bakı: Şərq – Qərb, 2008,s. 424. 30.
yol. Bakı: Şərq-Qərb, 2008, s.10-13. 31.
Türkdilli agentliklərin Bakı görüşü. Bakı: Şərq – Qərb, 2008, 172 s. 32.
nəşriyyatı, 2003, 75 s. Türk dilində: 33.
Enserov V., Azerilerin 90 yıllık sesi AZERTAC. Bizim Gazete. Turkiye, 2009, 26 Ekim, s.5
34. Афанасьев В.Г. Социальная информация. М.: Наука, 1994, 201 с. 35. АзТАГ, Б.; Коммунист, 1971, 46 с. 36. Буданцев Ю.П. Системность в изучении массовых информационных процессов. М.: Наука, 1986, 175 с. -84-
37. Кязимзаде А. От АзКавРОСТА до Азеринформ. Газ. “Бакинский рабочий”, Баку, 1990, 8 мая 38. Иоселиани А.Д.Информационное общество//Глобалистика:Энциклопедия./Ред. и сост. И.И.Мазур и А.Н.Чумаков. М.:Радуга, 2003, c.350 39. Тоффлер Э Третъя волна / Научный редактор,предисловие П.С. Гуревич. М.: Изд-во АКТ, 2002, с.36
40. Azerbaidjan: un Carrefour strategiue entre |’Orient et’| Occident. La Lettre diplomatique, Paris, 2011, №92, s.16
41. Judith and David LeRoy. Yes, web use is growing, but TV is still setting records // http://www.current.org/audience/aud1007web-bcast.shtml (müraciət olunub: 10.06.2012) 42. Kevin S., Neil R. and Yves L. MBONE: Multicasting Tomorrow’s Internet // http://www.savetz.com/mbone/ch1.html (müraciət olunub: 27.05.2010) 43. Monroe P., Beata R., Stefan V. Media Reform: Democratizing the media, democratizing the state. New York: Routledge, 2003, 304 p. 44. Pinker S. Mind Over Mass Media //http://www.edge.org/3rd_culture/pinker10/pinker10_index.html (müraciət olunub: 05.06.2012) 45. Miller T. Technologies of Truth: Cultural Citizenship and the Popular Media. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1998, 290 p. 46. Vaughan T. Multimedia: Making It Work: First edition. Osborne/McGraw – Hill, Berkeley, 1993. 47. Wood C. Keeping pace with mainstream social media //http://www.dmnews.com/keeping-pace-with-mainstream-social-media/article/147429 (müraciət olunub: 26.05.2012)
48 . http://en.wikipedia.org/wiki/multimedia 49. http://www.bbc.co.uk/news/technology-10713199 50. MDB ölkələri Milli İnformasiya Agentlikləri Assosiasiyası – http://www.ania- news.info
-85-
51. Asiya xəbər agentlikləri konsorsiumu – www.asiapulse.com 52. Türkdilli Xəbər Agentlikləri Birliyi – www.tkaonline.org 53. www.reuteras.com /article/Idustre 62G5A420100318 54. www.newsalliance.org/members/frames.htm 55. www.azertag.gov.az/ “Bizim tərəfdaşlar bölməsi”. Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|