27
ön cəbhəsində olan yeni elmi biliklər və s. – bütün bunların
mədəniyyətə heç bir aidiyyəti yoxdur. Yaxud məsələyə baş-
qa plan
da baxsaq, çox böyük bir elm adamı mədəniyyətsiz
(yəni, həyatda, məişətdə, sənətə münasibətdə, siyasətdə və
s.) və əksinə, elm sferasında çalışmayan, yəni elm sisteminə
daxil olmayan hansı isə bir şəxs yüksək dərəcədə mədəni ola
bilər. Sonuncuya bütövlükdə elm yox, onun sıravi adam
üçün zəruri olan bir sıra nəticələri, adətən humanitar biliklər
kifayət edir” (38, s. 117).
S.Xəlilov problemlə bağlı qənaətini ümumi şəkildə belə
ifadə edir ki, “elmin bir mədəniyyət hadisəsi kimi, mədəniy-
yətlə qarşılıqlı əlaqədə öyrənilməsi həm onun mahiyyətinin
daha düzgün anla
şılması üçün, həm də mədəniyyətin özünün
bütöv mənzərəsinin yaradılması üçün xüsusi əhəmiyyətə
malikdir” (38
, s. 107). S.Xəlilova görə mədəniyyətlə qarşı-
lıqlı əlaqə özünü başqa kontekstdə də büruzə verməkdədir.
“Belə ki, mədəniyyət özü də elmin predmetinə daxil olur və
mədəniyyətşünaslıq bir elm hadisəsi kimi ortaya çıxır” (38,
s. 107-108).
Təbii ki, bu gün hər kəsi təmin edən şəkildə “mədəniyyət
nədir?” sualına cavab vermək çətindir. Həmçinin mədəniy-
yətlə bağlı sahələrdə çalışan elm adamlarından, demək olar
ki, hamısının onu yenidən tərif etmə təşəbbüsü də bunu
göstərməkdədir. Bununla bərabər indiyə qədər ortaya atılan
bütün təriflər gözdən keçirildiyi təqdirdə hamısında müştə-
rək olanı və mədəniyyətdən nə qəsd edildiyini anlamaq
asandır. Problemin açıqlanması baxımından kulturoloji irsin
tədqiqinə mühüm qiymət verən F.Məmmədov kulturologi-
yanı insanın və bəşəriyyətin yaradıcı həyatı və fəaliyyəti
haqqında elm kimi xarakterizə edir. O, yazır ki, kultu-
rologiya insanın həyat fəaliyyətinin mahiyyətini,
onun xüsu-