59
Mürəkkəb zərf işlənməmiş cümləni göstərin: (defis işarəsi
buraxılmışdır) A) Uşaq başdan başa toz içində idi B) Bu xəbər bizə
sonradan sonraya çatdı C) Onlar bu xəbəri eldən elə ötürdülər D)
Onun halı gündən günə yaxşılaşırdı E) Orucun fikirləri bizim
planlarımızla daban- dabana ziddir
60
Verilmiş cümlələrdən hansında ki ədatdır? A) Hər dalğa elə bil ki,
Qafqazın bir dağıdır (Ə.Kərim) B) O, elə sanır ki, onun əliylə Maral
yox, təbiət yaralanıbdır (N.Xəzri) C) Kim ki öyrənməyi bilməyirsə
ar, Sudan dürr, daşdan da gövhər çıxardar (N.Gəncəvi) D) Həsən bəy
Zərdabi konkret misallarla sübut etdi ki, ağıl, süur materiyanın
əlamətidir E) Deyirlər ki, onlar tezliklə bununla razılaşacaqlar
61
Cümlələrin hansında təsirsiz feli təsirliyə çevirən şəkilçi işlənib? A)
Acı sözlərin qəlbimi incidir B) Bəzək daşlarından biri də incidir C)
Qazdır məzarımı çeşmə başında D) Bayrağımızı həmişə yüksəklərə
qaldır E) Oxuyan bülbüldür, dinləyən qazdır
62
Cümlələrin birində məsdər feili sifət tərkibinin tərkib hissəsi kimi
işlənmişdir: A) Ali məktəblərə qəbul olmaq istəyən şagird dərslərini
yaxşı oxumalıdır B) Sınan hissələri düzəltmək bacaran üçün çətin
deyil C) Böyüklərə hörmət etmək hamının borcudur
D) Vətən tələb edəndə onun üçün canından keçənlər unudulmur
E) İtirilmiş torpaqları geri almaq –döyüşçülərimizin məqsədi budur
63
Zərfə aid düzgün fikirləri seçin: 1 Zərflər hərəkətə aid olduğu kimi,
bəzən digər nitq hissələrinə də aid ola bilər 2 Zərflər hərəkətin
səbəbini və məqsədini də bildirir 3 Yer zərfləri cümlənin təyini,
tamamlığı və ismi xəbəri ola bilir 4 Miqdar zərfləri quruluşca yalnız
sadə olur 5 Zərf cümlənin zərfliyi olmaya bilər A) 3,4 B) 2,4 C)
1,2,4 D) 1,3,5 E) 1,2,3
64
Köməkçi nitq hissələri sözlərin elə məna qruplarıdır ki,.... Bu
fikirlərdən biri səhvdir: A) Leksik mənaya malik olmur B) Ayrılıqda
cümlə üzvləri kimi işlənə bilir C) Əsasən, şəkilçi qəbul edib dəyişmir
D) Söz yaradıcılığında iştirak etmir E) Qrammatik mənaya malik olur
65
Biri ədat deyil: A) artıq B) yalnız C) təki D) olmaya E) məhz
66
Feillərdən biri icbar növdədir: A) qaldır B) baxdır C) sildir D) güldür
E) alışdır
67
Nə gülürsən mənim kimi gülüncə? Sən mənə gülüncə, dərdə gül,
Pəri (A. Tufarqanlı) Fərqləndirilmiş sözlər haqqında hansı fikirlər
doğrudur? 1 Hər ikisi feili bağlamadır 2 Hər ikisi quruluşca sadədir 3
Birincisi düzəltmə, ikincisi sadədir 4 Hər ikisi sifətdir 5 Hər ikisi
düzəltmədir 6 Birincisi sifət, ikincisi feili bağlamadır 7 Hər ikisi
zərflik vəzifəsindədir 8 Birincisi tamamlıq, ikincisi zərflikdir A)
1,2,6 B) 3,5,7 C) 4,5,8 D) 3,6,8 E) 1,2,7
68
Hansı cümlədə zərf həm təsriflənməyən, həm də təsriflənən feilə
aiddir? A) Daş kimi bərkimiş torpaq dənizin zərbələrini dəf edərək
ağır –ağır nəfəs alırdı B) Onlar bələd olmadıqları yerlərə baxa –baxa
getdikləri üçün yolun uzunluğu hiss olunmurdu C) Həyatda hər
addımbaşı bunun əksini görürsən D) Zülmət gecə əriyəndə toranı da
çəkib özü ilə aparırdı E) Paravozların bacasından çıxan tüstü sakit
havada üzüb halqa –halqa yayılaraq yavaş –yavaş əriyirdi
(Ç.Aytmatov)
69
Bunlardan biri köməkçi nitq hissələrinə daxil deyil: A) bağlayıcı B)
qoşma C) zərf D) ədat E) modal sözlər
70
Məntiqi ardıcıllığı tamamlayın: -sana2, -mı4 ... A) – ca B) məhz C)
təki D) kaş D) di
71
Hansı cümlədə zərf həm təsriflənməyən, həm də təsriflənən feilə
aiddir? A) Daş kimi bərkimiş torpaq dənizin zərbələrini dəf edərək
ağır –ağır nəfəs alırdı B) Onlar bələd olmadıqları yerlərə baxa –baxa
getdikləri üçün yolun uzunluğu hiss olunmurdu C) Həyatda hər
72
Feillərdən hansı təsirli –təsirsiz –təsirli –təsirsiz sxeminə uyğun
deyil? A) ayaqlandırıldı B) görüşdürüldü C) dilləndirildi D)
kəsişdirildi E) bölüşdürüldü
73
Hansı cümlədə zərf feilə aid deyil? A) O, şəhərdən aldığı zəngin və
xoş təsirlər haqqında sevinclə danışacaqdı B) Müğənni “Rast”
muğamını çox həvəslə oxudu C) Əvvəllər bura göz işlədikcə uzanan
bomboz düzənlik idi D) Yavaş –yavaş payız qışa çevrilir, bacaların
tüstüsü qalınlaşırdı (İ.Şıxlı) E) Onlar stolun qarşısında qabaq
–qabağa oturmuşdular
74
Verilmiş cümlədə köməkçi nitq hissələrindən hansılar işlənmişdir?
Təəssüf ki, Dəlidağ qayaları Qobustan qayalarından da az öyrənilib
A) Modal söz, bağlayıcı B) nida, ədat C) qoşma, bağlayıcı D) ədat,
modal söz E) nida,qoşma
75
Verilmiş nümunənin morfoloji təhlilindəki səhvləri göstərin: Cütcü
saf tüm səpsə torpağa əgər, Şübhəsiz torpaqdan saf tum göyərər
(N.Gəncəvi) 1 Cütcü –düzəltmə isim, adlıq halda, kim? sualına cavab
verir 2 Cümlədə hər iki tum sözü sadə, adlıq halda nə? sualına cavab
verən isimdir 3 Göyərər -düzəltmə, təsirsiz, təsdiq, məlum növ və
xəbər şəklində olan feildir 4 Əgər –güzəşt bağlayıcısıdır 5 Səpsə -
sadə, təsirli, təsdiq, məlum növ, arzu şəklində olan feildir 6 Şübhəsiz
–təsdiq bildirən modal sözdür A) 3,6 B) 2,4,5 C) 1,4 D) 3,4,6 E)
1,2,5
76
Şəkilçilərdən hansılar təsirsiz feilləri təsirliyə çevirir? 1 – ır4 2 –ış4
3 –ar2 4 –dır4 5 –ış4 6 –la2 7 – ıl4 8 –ın4 A) 1,2,5 B) 2,6,7 C) 3,5,8
D) 1,3,4 E) 4,6,8
77
Keçən günə gün çatmaz, Günü günə calasan da Dərdli adam yata
bilməz,Şirin layla
çalasan da (Aşıq Şenlik)
Fərqləndirilmiş feillər
hansı şəklindədir? A) Hər ikisi arzu şəklində B) Hər ikisi şərt
şəklində C) Birincisi arzu, ikincisi şərt şəklində D) Birincisi şərt,
ikincisi arzu şəklində E) Birincisi şərt, ikincisi lazım şəklində