Müəllif: Əllamə Seyyid Məhəmməd hüseyn Təbatəbai

İbni Abbas deyir: Peyğəmbər (s) belə buyurdu: «Mənim Əhli-beytimin məsələsi Nuhun gəmisinin məsələsi kimidir. Hər kəs ona minsə nicat tapar, hər kəs ondan ayrılsa qərq olar.» Zəxairul-uqba, səh-20; Əs-səvaiqul-muqriqə (İbni Həcər) Qahirə çapı, səh 84 və 150; Tarixul-xüləfa (Cəlaləddin Süyuti) səh-307; Nurul-əbsar (Şəblənci) Misir çapı, səh-114; Bəhraninin Ğayətul-məram kitabı, 237-ci səhifədə həmin hədisi sünnilərdən 11 yolla, şiələrdən 7 yolla nəql etmişdir.

Səqəleyn hədisi.

Zeyd ibni Ərqəm Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql edir: «Belə nəzərə gəlir ki, Allah məni Öz dərgahına də᾿vət etmişdir və Onun də᾿vətinə cavab verməliyəm. Lakin mən sizin aranızda iki ağır və böyük əmanəti qoyub gedirəm. Allahın kitabı və Əhli-beytim. Ehtiyatlı olun və görün onlarla necə rəftar edəcəksiniz. Bu iki ağır əmanət kövsər hovuzunda mənim yanıma gəlincə bir-birindən ayrılmazlar.» (Əl-bidayəti vən-nihayə, 5-ci cild, səh-209; Zəxairul-uqba, səh-16; Füsulul-mühimmə; səh-22, Xəsais, səh-30; Əs-səvaiqul muqriqə, səh-147; Ğayətul-məram kitabında bu hədis sünnilərdən 39 və şiələrdən 82 yolla nəql edilmişdir.)

Səqəleyn hədisi çoxlu sənədlərlə və müxtəlif ifadələrlə rəvayət olunan qəti və danılmaz hədislərdəndir ki, sünni və şiələr onu etiraf edərək bu barədə fikir birliyindədirlər. Bu hədisdən və onun kimi hədislərdən bir neçə mühüm məsələ aydın olur:

1. Qur᾿an qiyamətə qədər camaatın arasında qaldığı kimi, Peyğəmbərin (s) Əhli-beyti də qiyamətə qədər qalacaqlar. Yəni hər bir zamanda imam və həqiqi rəhbər mövcud olmalıdır.

2. İslam Peyğəmbəri (s) bu iki böyük əmanətin vasitəsilə müsəlmanların bütün dini və elmi ehtiyaclarını tə᾿min etmiş, Əhli-beytini müsəlmanların elm və müraciət yeri kimi təqdim etmiş və onların sözlərini və əməllərini mö᾿təbər sanmışdı.

3. Qur᾿an və Əhli-beyt heç vaxt bir-birindən ayrılmamalıdır və heç bir müsəlmanın Əhli-beytin elmindən üz çevirərək özünü onların hidayətindən yayındırmağa haqqı yoxdur.

4. İnsanlar Əhli-beytə itaət edərək onların sözlərinə sarılsalar, heç vaxt yollarını itirməzlər və həmişə haqq yolda olarlar.

5. Camaatın dini ehtiyaclarının və lazım olan elmlərinin hamısı Əhli-beytin yanında mövcuddur və hər kəs onlara tabe olsa heç zəlalətə və azğınlığa düşməz, həqiqi xoşbəxtliyə və səadətə nail olar. Yəni Əhli-beyt xətadan və səhvdən uzaqdırlar. Məhz həmin şahidlərdən mə᾿lum olur ki, Əhli-beyt dedikdə məqsəd Peyğəmbərin (s) bütün qohum-əqrəbaları və övladları deyil, dini elmlər baxımından kamil olan, xəta və səhvdən pak olan müəyyən şəxslərdir ki, rəhbərlik səlahiyyətinə malik olsunlar. Onlar aşağıdakılardan ibarətdir.

Əli ibni Əbi Talib (ə) və onun on bir övladı; Onların hər biri imamət məqamını digərindən təhvil almışdır. Rəvayətlərdə də həmin mə᾿na təfsir olunmuşdur. Misal üçün: İbni Abbas deyir ki, Peyğəmbərə dedim: Sevilməsi vacib olan qohum-əqrəban hansılardır? Buyurdu: Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyn (Yənabiul məvəddət, səh-311).

Cabir deyir: Peyğəmbər (s) belə buyurdu: «Allah hər bir peyğəmbərin zürriyyəsini onun öz sülbündə qərar vermişdir, lakin mənim zürriyyəmi Əlinin sülbündə qərar vermişdir.» (Yənabiul məvəddət, səh-318).

Haqq hədisi.

Ümmi Sələmə deyir: Rəsuli-Əkrəmin belə buyurduğunu eşitdim: «Əli haqq və Qur᾿anladır, haqq və Qur᾿an da Əli ilə olacaqdır. Onlar kövsər hovuzunda gəlib mənə qovuşana qədər heç vaxt bir-birindən ayrılmazlar.» (Ğayətul-məramın 539-cü səhifəsində bu məzmunda 14 hədis sünnilərdən, 10 hədis isə şiələrdən nəql olunmuşdur.)

Mənzilət hədisi.

Sə᾿d ibni Vəqqas deyir: Rəsuli-Əkrəm (s) Əliyə buyurdu: Razı olmazmısanmı ki, səninlə mənim münasibətim Harunla Musanın münasibəti kimi olsun?! Yalnız bu fərqlə ki, məndən sonra peyğəmbər olmayacaq?! (Əl-bidayətu vən-nihayə, 7-ci cild, səh-339; Zəxairul-uqba, səh-63; Fusulil-mühimmə, səh-21; Kifayətu Talib, (Gənci Şafei) səh. 148-154; Xəsais, səh. 19-25; Səvaiq, səh-177; Ğayətul-məramın 109-cu səhifəsində sünnilərdən 100 hədis, şiələrdən isə 70 hədis nəql olunmuşdur.

Qohum əqrəbanın də᾿vət olunması hədisi.

Peyğəmbər (s) öz qohum-əqrəbalarını yeməyə də᾿vət etdi, qonaqlar yeyib qurtardıqdan sonra onlara buyurdu: «Mən elə bir şəxs tanımıram ki, mənim sizin üçün gətirdiyimdən daha yaxşı bir şeyi öz qövmü üçün gətirmiş olsun. Allah mənə göstəriş vermişdir ki, sizi Ona tərəf də᾿vət edim. Kim bu yolda mənə kömək edər və nəticədə mənim sizin aranızda qardaşım, vəsim və xəlifəm olar?

Hamı sükut etdi, lakin Əli (ə) hələ yeniyetməlik bir dövründə olduğu zamanda ərz etdi: Mən sənin vəzirin və köməkçin olaram. Sonra Peyğəmbər (s) əlini onun çiyininə qoyub buyurdu: Bu mənim qardaşım, vəsim və xəlifəmdir. Ona itaət edin. Bundan sonra camaat gülə-gülə Əbu Talibə deyirdilər: Məhəmməd sənə əmr edir ki, oğluna itaət edəsən. (Tarixi Əbil Fida, 1-ci cild, səh-116).

Bu qəbildən olan hədislər çoxdur. O cümlədən Huzeyfə Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu deyir: «Əgər Əlini mənim xəlifəm və canişinim qərar versəniz – heç də güman etmirəm ki, belə bir işi edəsiniz – onu çox bəsirətli bir rəhbər kimi görəcəksiniz ki, sizi doğru yola vadar edər.» (Hilyətul-övliya, (Əbu Ləim) 1-ci cild, səh-64; Kifayətul Talib, Nəcəf çapı, 1356, səh-67).

İbni Mərdəveyh Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql edir: «Hər kəs həyat və ölümünün mənim kimi olmasını, behiştdə sakin olmasını istəyirsə məndən sonra Əlini sevsin və mənim Əhli-beytimə iqtida etsin; çünki onlar mənim itrətimdir... mənim elm və dərrakəm onlara nəsib olmuşdur. Belə isə vay olsun o kəslərin halına ki, onların fəzilətlərini təkzib edər, mənim şəfaətim belə şəxslərə çatmaz.» (Müntəxəbi Kənzül-ümmal (Əhmədin Müsnəd kitabının haşiyəsində çap olunub), 5-ci cild, səh-94)

1 “Əl-bidayətu vən-nihayə”, 5-ci cild, səh-277; “Nəhcül-bəlağənin şərhi” (İbni Əbil-hədid), 1-ci cild, səh-133; “Əl-kamilu fit-tarix”, 2-ci cild, səh-217; “Tarixur-rusul vəl-muluk”, (Təbəri), 2-ci cild, səh-436.

1 “Əl-kamil” (İbni Əsir), 2-ci cild, səh-292; “Nəhcül-bəlağənin şərhi” (İbni Əbil-hədid), 1-ci cild, səh-54.

2 “Nəhcül-bəlağənin şərhi” (İbni Əbil-hədid), 1-ci cild, səh-134.

3 “Tarixi Yə᾿qubi”, 2-ci cild, səh-137.

4 “Əl-bidayətu vən-nihayə”, 6-cı cild, səh-311.

1 “Ən᾿am” surəsi, ayə-89.

1 “Bəqərə” surəsi, ayə-124.

2 “Ənbiya” surəsi, ayə-73.

1 Qur᾿ani-Kərimdən nümunə olaraq aşağıdakı ayəni qeyd edirik:

“Bu aşkar kitaba and olsun! Biz Qur᾿anı ərəbcə qərar verdik ki, bəlkə ağlınızı işə salasınız və bu Qur᾿an Bizim yanımızda Ümmül-kitabda ali və hikmətlidir.” “Zuxruf” surəsi, ayə-4.

1 Misal üçün bu ayələri qeyd etmək olar:

“Bütün nəfslər qiyamətdə şahid və mə᾿murla dirilib gələcəklər. (Və onlara deyiləcək:) Sən bu həyatda qafil idin, Biz qəflət pərdələrini sənin gözündən götürdük, indi sənin gözün daha iti olmuşdur.” (“Qaf” surəsi, ayə-21.)

“Hər kəs mö᾿min olan halda yaxşı bir iş görsə, Biz onu pakizə və yaxşı bir həyatla dirildərik.” (“Nəhl” surəsi, ayə-97.)

“Allah və Onun Rəsulu sizi, sizi dirildən bir şeyə də᾿vət etdiyi zaman ona müsbət cavab verin.” (“Ənfal” surəsi, ayə-24.)

“Elə bir gün ki, o gündə hər kəs gördüyü yaxşı və pis işi öz yanında hazır görər.” (“Ali-İmran” surəsi, ayə-30.)

“Həqiqətən Biz ölüləri dirildəcəyik, onların əməl və əsərlərini qeyd edəcəyik və hər bir şeyi İmami Mübində saymışıq.” (“Yasin” surəsi, ayə-12.)

2 “Biharul-ənvar”, 17-ci cild, səh-9; “Vafi” (Feyz), 3-cü hissə, səh-33.

2 “Biz onları imam qərar verdik ki, Bizim əmrimiz vasitəsilə camaatı hidayət etsinlər; və yaxşı işlər görməyi onlara vəhy etdik.” “Ənbiya” surəsi, ayə-73.

“Biz onların bə᾿zisini səbr etdiklərinə görə imam qərar verdik ki, camaatı Bizim əmrimizlə hidayət edirlər.” “Səcdə” surəsi, ayə-34.

Bu kimi ayələrdən mə᾿lum olur ki, imam zahiri hidayət və yolgöstərməkdən əlavə, bir növ mə᾿nəvi cazibə və hidayətə də malikdir və bu da əmr və təcərrüd növündəndir. Onlar zatlarının həqiqət, nuraniyyət və batinləri ilə insanlar arasında layiqli olanların qəlblərinə tə᾿sir edir və onları kamal mərhələsinə doğru hidayət edirlər.

2 Nümunə üçün:

Cabir ibni Səmrət nəql edir ki, Rəsuli-Əkrəmin (s) belə buyurduğunu eşitdim: “Bu din 12 xəlifənin vasitəsi ilə həmişə əziz olacaqdır.” Camaat təkbir dedi, sonra Peyğəmbər (s) astadan bir söz dedi mən onu eşdə bilmədim. Atamdan soruşdum ki, həzrət nə buyurdu. Atam cavab verib dedi: “Peyğəmbər (s) buyurur ki, onların hamısı Qüreyşdəndir.” “Səhihi Əbi Davud”, 2-ci cild, səh-207; “Müsnədi Əhməd”, 5-ci cild, səh-92 və bu məzmunda digər hədisləri də qeyd etmək olar.

Salman Farsi deyir ki, Peyğəbərin (s) yanına getmişdim. Hüseyn onun qucağında idi. Peyğəmbər onun gözlərini və ağzını öpür və deyirdi: “Sən seyyid olğu seyyidsən, sən imam oğlu imamsan, sən höccət oğlu höccətsən, sən doqquz höccətin atasısan ki, doqquzuncusu onların qaimidir.” “Yənabiul-məvəddət”, Süleyman ibni İbrahim Qənduzi, yeddinci çap, səh-308.

3 Bax: “Əl-qədir” (Əllamə Əmini), “Ğayətul-məram” (Seyyid Haşim Bəhrani), “İsbatul-hudat” (Məhəmməd ibni Həsən Hürr Amili), “Zəxairul-uqba” (Muhibbuddin Əhməd ibni Əbdillah Təbəri), “Mənaqib” (Xarəzmi), “Təzkirətul-xəvass” (Sibt ibni Covzi), “Yənabiul-məvəddət” (Süleyman İbrahim Hənəfi), “Fusulul-muhimmə” (İbni Səbbağ), “Dəlailul-imamət” (Məhəmməd ibni Cərir Təbəri), “Ən-nəssu vəl-ictihad” (Seyyid Şərəfuddin Musəvi), “Üsuli Kafi” (Məhəmməd ibni Yə᾿qub Kuleyni), “Əl-irşad” (Şeyx Mufid).

1 “Fusulul-mühimmə” (ikinci çap), səh-14; “Mənaqib” (Xarəzmi), səh-17

2 “Zəxairul-uqba” (Qahirə çapı, 1356-cı h.q.), səh-58; “Mənaqib” (Xarəzmi, Nəcəf çapı, 1385-ci h.q), səh-16-22; “Yənabiul-məvəddət” (yeddinci çap), səh-68-72.

1 “İrşad” (Şeyx Müfid, Tehran çapı, 1377-ci h.q), səh-4; “Yənabiul-məvəddət”, səh-122.

2 “Fusulul-mühimmə”, səh-28-30; “Təzkirə-tul-xəvass” (Nəcəf çapı, 1383-cü h.q), səh-34; “Yənabiul-məvəddət”, səh-105; “Mənaqib” (Xarəzmi), səh-73-74

3 “Fusulul-mühimmə”, səh-34.

4 “Fusulul-mühimmə”, səh-20; “Təzkirətul-xəvass”, səh-20-24; “Yənabiul-məvəd-dət”, səh-63-65.

5 “Təzkirətul-xəvass”, səh-18; “Fusulul-mühimmə”, səh-21; “Mənaqib” (Xarəzmi), səh-74.

1 “Mənaqibu Ali Əbitalib” (Məhəmməd ibni Əli ibni Şəhraşub, Qum çapı), 3-cü cild, səh-62 və 218; “Ğayətul-məram”, səh-539; “Yənabiul-məvəddət”, səh-104.

1 “Mənaqibu Ali Əbitalib”, 3-cü cild, səh-312; “Fusulul-mühimmə”, səh-113-123; “Təzkirətul-xəvass”, səh-172-183.

1 “Təzkirətul-xəvass”, səh-27.

2 “Təzkirətul-xəvass”, səh-27; “Mənaqib” (Xarəzmi), səh-71.

3 “Mənaqibu Ali Əbi Talib”, 3-cü cild, səh-221; “Mənaqib” (Xarəzmi), səh-92.

1 “Nəhcül-bəlağə”, 3-cü hissə.

2 “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-21 və 25; “Zəxairul-uqba”, səh-67 və 121

3 “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-28; “Dəlailul-imamət” (Məhəmməd ibni Cərir Təbəri, Nəcəf çapı, 1369-cu h.q), səh-60; “Fusulul-mühimmə”, səh-133; “Təzkirətul-xəvass”, səh-193; “Tarixi Yə᾿qubi” (Nəcəf çapı, 1314-cü h.q.), 2-ci cild, səh-204; “Üsuli Kafi”, 1-ci cild, səh-461.

1 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-172; “Mənaqib (ibni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-33; “Fusulul-mühimmə”, səh-144.

2 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-172; “Mənaqib (ibni Şəhraşub), 4-cü cild, səh.33; “Əl-imamətu vəssiyasət”, (Əbdüllah ibni Müslim ibni Qüteybə), 1-ci cild, səh-163; “Fusulul-mühimmə”, səh-145; “Təzkirətul-xəvass”, səh-197.

3 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-173; “Minaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-35; “Əl-imamətu vəs-siyasət”, 1-ci cild, səh-164.

4 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-174; “Minaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-42; “fusulul-mühimmə”, səh-146; “Təzkirətul-xəvass”, səh-221.

1 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-181; “İsbatul-hüdat”, 5-ci cild, səh-129 və 134;

2 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-179; “İsbatul-hüdat”, 5-ci cild, səh-168-212 və 134; “İsbatul-vəsiyyət”, (Məs᾿udi) səh-125.

1 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-182; “Tarixi Yə᾿qubi”, 2-ci cild, səh-226-228; “Fusulul-mühimmə”, səh-163.

2 “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-88.

3 “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-88; “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-182; “Əl-imamətu vəssiyasət”, 1-ci cild, səh-203; “Tarixi Yə᾿qubi”, 2-ci cild, səh-229; “Fusulul-mühimmə”, səh-163; “Təzkirətul-xəvass”, səh-235.

1 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-201; “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-89;

1 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-201; “Fusulul-mühimmə”, səh-168.

2 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-204; “Fusulul-mühimmə”, səh-170; “Məqatilit-talibin”, (ikinci çap), səh-73.

3 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-205; “Fusulul-mühimmə”, səh-171; “Məqatilit-talibin” (ikinci çap), səh-73.

1 “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-98.

2 “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-99; “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-214.

1 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-214; “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-98.

2 “Biharul-ənvar” (Kompani çapı), 10-cu cild, səh-200, 202-203.

1 “Məqatilut-talibin”, səh-52 və 59.

1 “Təzkirətul-xəvass”, səh-324; “İsbatul-hudat”, 5-ci cild, səh-242.

2 “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-176; “Dəlailul-imamət”, səh-80; “Fusulul-mühimmə”, səh-190.

3 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-246; “Fusulul-mühimmə”, səh-193; “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-197.

1 “Üsuli Kafi”, 1-ci cild, səh-469; “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-245; “Fusulul-mühimmə”, səh-202-203; “Tarixi Yə᾿qubi”, 3-cü cild, səh-63; “Təzkirətul-xəvass”, səh-340. “Dəlailul-imamət”, səh-94; “Mənaqib” (İbni Şəhraşub), 4-cü cild, səh-210.

2 “İrşad” (Şeyx Müfid), səh-245-253; “Ricali Kəşşi” (Məhəmməd ibni Ömər ibni Əbdül-əziz Kəşşi); “Ricali Tusi” ((Məhəmməd ibni Həsən ibni Tusi), “Fehrestu Tusi” və sair kitablara baxa bilərsiniz.

1 Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-472; Dəlailul-imamət, səh-111; İrşad (Mufid) səh-254; Tarixi Yəqubi, 3-cü cild, səh-119; Fusulul-mühimmə, səh-212; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh-280)

2 İrşad (Mufid) səh-254; Fusulul-mühimmə, səh-204; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh-247.

1 Fusulul-mühimmə, səh-212; Dəlailul-imamət, səh-111.

1 Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-300.

2 Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-476; İrşad (Mufid) səh-270; Fusulul-mühimmə, səh 214-23; Dəlailul-imamət, səh. 146-148; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh-324; Tarixi Yəqubi, 3-cü cild, səh-150.

3 İrşad (Mufid) səh-279-383; Dəlailul-imamət, səh. 148 və 154; Fusulul-mühimmə, səh-222; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh. 323-327; Tarixi Yəqubi, 3-cü cild, səh-150.

1 Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-486; İrşad (Mufid) səh-284-296; Dəlailul-imamət, səh 175-177; Fusulul-mühimmə, səh 225-246; Tarixi Yəqubi, 3-cü cild, səh-188.

2 Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-488; Fusulul-mühimmə, səh-237.

1 Dəlailul-imamət, səh-197; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh-363.

2 Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-489; İrşad (Mufid) səh-290; Fusulul-mühimmə, səh-237; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh-363;

1 Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh-351.

1 İrşad (Mufid) səh-297;Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-492-497; Dəlailul-imamət, səh 201-209; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh 377-399; Fusulul-mühimmə, səh 247-258.

2 Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-497-502; İrşad (Mufid) səh-307; Dəlailul-imamət, səh 216-222; Fusulul-mühimmə, səh 259-265; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh 401-420.

3 İrşad (Mufid) səh. 307-313; (Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-501; Fusulul-mühimmə, səh-261; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh-417; Tarixi Yəqubi, 3-cü cild, səh-217.

1 Məqatilut Talibin, səh –395.

2 Məqatilut Talibiyyin, səh 395 və 396.

1 İrşad (Mufid) səh-315; Dəlailul-imamət, səh-223; Fusulul-mühimmə, səh 266-272; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh-522;Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-503.

2 İrşad (Mufid) səh-324; (Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-512; Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh 429-430.

3 Səhihi Termizi, 9-cu cild, Macaətil Məhdi babı, Səhihi Əbu Davud, 2-ci cild, Babul Məhdi; Səhihi ibni Macə, Xurucul Məhdi babı; Nurul-əfsar (Şəblənci); Mişkatul-məsail (Məhəmməd ibni Əbdüllah Xətib; Əs-səvaiqu-muhriqə (ibni Həcər); Əsaful Rağibin (Məhəmməd Səvvam); Fusulul-mühimmə, Səhihi Müslim, Əl-ğeybə (Məhəmməd ibni İbrahim Nö᾿mani; Kəmalüddin (Şeyx Səduq), İsbatul-hudad (Məhəmməd ibni Həsən Hürra; Biharul-ənvar, (Məclisi), 51-52-ci cild.

1 Üsuli-kafi, 1-ci cild, səh-505; İrşad (Mufid) səh-319.

2 Ricali Kəşşi, Ricali Tusi, Fehresti Tusi və s. rical kitablarına müraciət et.

1 Biharul-ənvar, 51-ci cild, səh. 342 və 343-366; Əl-qeybət (Məhəmməd ibni Həsən Tusi, 2-ci çap) səh-214-243; İsbatul-hudad, 6-cı cild, səh 6-7.

2 Biharul-ənvar, 51-ci cild, səh. 360-361; Əl-qeybət (Şeyx Tusi) səh-242.

1 Əbu Cə᾿fər (ə) buyurur: «Bizim qaimimiz zühur edəndə Allah-taala onun əlini bütün bəndələrin başı üzərinə qoyacaq, onun vasitəsilə onların ağıllarını cəm edəcək, əxlaqları da onun vasitsilə kamala yetəcəkdir.» (Biharul-ənvar 52-ci cild, səh. 328 və 336.

Əbu Əbdillah (ə) buyurur: «Elm 27 hərfdir. Peyğəmbərlərin gətirdikləri hamısı yalnız iki hərfdir. Camaat da indiyə qədər bu iki hərifdən başqa bir şey bilmirlər. Bizim Qaimimiz zühur edən zaman qalan 23 hərfi də çıxaracaqdır, onu camaat arasında yayacaqdır. Onlara iki hərf də əlavə edəcəkdir. (Biharul-ənvar 52-ci cild, səh-336.

1 Biharul-ənvar, 51-ci cild, səh 154, 158, 160.